Sovyetler Birliği’nin dağılmasında değerli bir rol üstlenen Sovyetler Birliği’nin son önderi Mihail Gorbaçov, 92 yaşında hayatını yitirdi.
Gorbaçov, tekrar yapılanma ve açıklık reformlarıyla Sovyetler Birliği’nin dağılmasının önünü açmıştı. Aralık 1990’da Nobel Barış Ödülü’nü kazanan Gorbaçov, 1990 yılının sonlarında Sovyetler Birliği’nin tüm Cumhuriyetlerine ‘Yenilenmiş Birlik Federasyonu’ için referandum daveti ile tarihe kazınmıştı.
Mihail Gorbaçov kimdir?
Gorbaçov, 2 Mart 1931 tarihinde Kuzey Kafkasya’nın Stavropol bölgesinde Privolnoye köyünde dünyaya geldi. Birinci tahsilini köyünde tamamladı ve 1952 yılında Sovyetler Birliği Komünist Partisi’ne katıldı. 1955’te Moskova Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Stavropol, Genç Komünistler Birliğinde misyon almaya başladı. 1970’te Stavropol teşkilatı birinci sekreteri olan Gorbaçov, 1971’de SBKP Merkez Komitesi üyeliğine seçildi. 1978’de tarım sorumlusu olarak sekretaryaya girdi.
Gorbaçov, 1979’da politbüro yedek üyesi, 1980’de de asil üyesi seçildi. 1985’te SBKP Genel Sekreteri oldu. Glasnost (açıklık) ve perestroika (yeniden yapılanma) siyasetleriyle dünya gündeminde yer etti. Ekim 1988’de devlet başkanlığı vazifesini de üstlendi.
Çin’i 30 yıl sonra ziyaret eden birinci Sovyet başkanı oldu. 1987’de iktisadi reformlardan ve dış siyasette izlenecek siyasetlerden kelam etti. Glasnost ve perestroika ismi verilen ıslahatlar Yüksek Sovyet meclisinde oy birliğiyle kabul edildi. Temmuz 1987’de Avrupa ve Asya’da yerleştirilmiş olan orta ve kısa menzilli füzelerin imha edilmesini kabul etti. 1987’de kitap yayımladı. 8 Aralık 1987 tarihinde ABD Lideri Reagan ile orta menzilli füzelerin imhası mutabakatını imzaladı.
Nobel Barış Mükafatı sahibi
Aralık 1990’da Nobel Barış Ödülü’nü kazandı. 1990 yılının sonlarında Sovyetler Birliği’nin tüm Cumhuriyetlerine ‘Yenilenmiş Birlik Federasyonu’ için referandum davetinde bulundu.
19 Ağustos 1991 tarihinde Birliğin dağılmasına karşı KGB ve ordunun takviyesini alan en yakın arkadaşı olan Gennadi Yanayev ve 8 arkadaşından meydana gelen İhtilal Komitesi, Gorbaçov’a karşı darbe yaptı fakat darbe başarısız oldu. Darbe teşebbüsü Mart 1991’de yapılan referanduma nazaran, 20 Ağustos’ta yapılması planlanan Yenilenmiş Birlik Muahedesinin iptal edilmesine neden oldu. 22 Ağustos 1991 tarihinde Gorbaçov, Devlet Başkanlığını tekrar elde etti. Sovyetlerden ayrılan 11 devlet, 8 Aralık’ta bir ortaya gelerek Bağımsız Devletler Topluluğu’nu (BDT) oluşturdu. Bu durum Gorbaçov’u büsbütün yetkisiz bıraktı. Bunun üzerine 25 Aralık 1991 tarihinde televizyona çıkarak; ”Görevimi telaş içinde fakat umutla bırakıyorum. Herkese âlâ talihler diliyorum.” diyerek istifa etti. Bundan sonra emekliye ayrılarak çeşitli basın yayın organlarında yorumculukla ilgilendi.
Sosyal-Demokrat Parti’yi kurarak birkaç kere parlamento seçimleri ile devlet başkanlığı seçimlerine katıldıysa da başarılı olamadı. Novaya Gazeta isimli gazetenin sahibi olduğu biliniyor.
Gorbaçov, 30 Ağustos 2022 tarihinde tedavi gördüğü hastanede hayatını yitirdi.