Şiddetli baş ağrılarına yol açıp, hayat kalitesini düşüren bir hastalık olan migrenin ameliyatla tedavi edilip edilmediği çok merak ediliyor. İşte Prof. Dr. Derya Uludüz’ün bu mevzudaki açıklamaları:
Migren; aile, iş ve toplumsal alakalar dahil olmak üzere günlük ömrü olumsuz etkileyen çok şiddetli bir ağrıdır. Hastalar ömürleri boyunca hayatlarının daima kısıtlanarak geçtiğini sıkça lisana getirir. İstediklerini yiyemez, güneşte kalamaz, uçağa binemez, sinirlenemez ve uykusuz kalamazlar. Zira ağrıları tetiklenir. Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) migreni birincil baş ağrısı bozukluğu ortasında gösterdiğini belirten Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz’e bu hastalıkla ilgili bilinmesi gerekenleri bilhassa de ameliyatla tedavi edilip edilmediğini sordum. İşte açıklamaları…
Prof. Dr. Derya Uludüz’e
En çok kimleri etkiliyor?
En sık ergenlik devrinde başlayan migren, yeniden DSÖ’nün datalarına nazaran 35 ve 45 yaş ortasındaki kümesi etkiliyor. 50 yaş altı üretkenlik çağında 369 kronik hastalık ortasında en fazla engellilik yapan hastalık. Hormonal tesirleri sebebiyle bayanlarda daha sık görüldüğü artık bilinen bir gerçek. Beynin derinliklerinde, hudutlar ve kan damarları etrafında ağrı üreten inflamasyon hususların salınımına yol açan sistemin aktivasyonundan kaynaklanan bu sinsi konuğun ziyareti birkaç saat sürebildiği üzere 2-3 günü de bulabiliyor. Bir de ağrılara eşlik eden mide bulantısı, ışığa bakamama, sese çok hassasiyet var ki, mevzuyu güzelden düzgüne sevimsizleştirmeye yetiyor da artıyor. Üstüne üstlük bu ağrıların bir de ayın yarısında olduğunu düşünün! Hayat işte o vakit güzelce çekilmez oluyor. Bu migren tipine kronik migren
diyoruz. 10 migrenlinin birinde kronik migren var.
Teşhis ve tedavide geç kalınıyor
Migrenlilerde bu kadar şiddetli ve sık ataklara karşın Türkiye genelinde tedaviye ulaşma konusunda farkındalık yalnızca yüzde 14. Bu kadar düşük farkındalık oranı maalesef migren hastasının teşhis ve tedavisini geciktiriyor ve migren bir baş ağrısından çok daha öte sonuçlar yaratabiliyor. İşte tam da bu hedefle kurulan hastalarımızın da üyeleri ortasında olduğu Küresel Migren ve Ağrı Derneğimizde (GMPS) 2019 yılından beri ağır çalışmalar sürdürüyoruz.
Hacamat ve cerrahi yarar sağlar mı?
Migrende ağrı atağını tedavi edecek ve ağrının gelmesini önleyecek ilaçlarımız ve tedavi sistemlerimiz var. Hacamat, sülük tedavisi, yoga üzere metotların migrenin önlenmesinde tedavi kılavuzlarında yeri yoktur. Daha berbatı ise son yıllarda 10 hastadan 1’inin migren cerrahisine başvurmasıdır. Migren ameliyatı konusunda yapılmış plasebo ve migrenin klasik tedavileri ile mukayeseli, aktiflik bildiren kâfi çalışma bulunmamaktadır. Var olan çalışmaların da bilimsel kalitesi sorgulanır durumdadır. Sıhhat Bakanlığı’nın kararlarına referans teşkil eden ABD Besin ve İlaç Dairesi (FDA) ve Avrupa İlaç Ajansı (EMA) şu an için migrenin tedavisinde cerrahi teşebbüslere yer vermemektedir. Ayrıyeten Türk Nöroloji Derneği, Amerikan Nöroloji Akademisi (AAN) ve Avrupa Nöroloji Akademisi (EAN) tarafından yayınlanan migren tedavi kılavuzlarında bu türlü bir tedavi seçeneği yer almamaktadır. Bu ameliyatı olan hastaların birçoğunda yan tesirler ortaya çıkmaktadır. Maalesef internette çok fazla bilgi kirliliği mevcut. En yanlışsız yaklaşım bu hususta Başağrısı Derneği’nin web sitesine bakmak olacaktır.
Hastalar nelere dikkat etmeli
■ Mutlaka aç kalmayın.
■ Öğünlerinizi asla atlamayın.
■ Karbonhidrattan uzak durun, protein ölçüsünü artırın.
■ Bol su tüketin.
■ Uykunuzun 7 saatin altında ve 9 saatin üzerinde olmamasına dikkat edin.
■ Açık havada idman yapın.
■ D vitamini değerlerinize dikkat edin.
■ Kansızlık, guatr üzere hastalıkların denetimini yaptırın.
■ Sigaradan uzak durun.
■ Günde 300 miligramdan fazla kafein tüketmeyin.
■ Gerilimden uzak durun.
Migren aşısı ne kadar tesirli?
Migren 4 ile 72 saat süren şiddetli bir ağrıdır, hareketle kötüleşir, tek taraflıdır. Baş ağrısına bulantı, kusma yahut ışığa ve sese hassasiyet eşlik edebilir. Ağrılar nedeniyle işimiz, toplumsal ilgilerimiz, aile hayatımız olumsuz etkilenir. Fakat bu kadar şiddetli ağrıya karşın çoğunlukla doktorların yazdığı migren ilaçlarını içmek istemeyiz. Zira hepsinin farklı yan tesirleri vardır ve hiçbiri migren için spesifik ilaçlar değiller. Ya depresyon ya sara nöbetinde kullanılan ilaçlar ya da kalp ilaçlarını migren için kullanmak istemeyiz. Birden fazla hastanın da birer ağrı kesici deposu üzere migren çantaları vardır. İşte tam da bu noktada 2019 yılında devreye migrene spesifik tedavi seçeneği girdi. Biz aslında bu tedaviye migren aşısı diyoruz lakin tam o denli değil. Aylık aralıklarla uygulanıyor, en az 6-12 ay kullanılıyor. Bu migrende inflamasyondan sorumlu olan ana unsur CGRP’ye karşı geliştirilmiş bir tedavi. Aşıyı kullanmaya başlamanıza karşın önemli bir uykusuzluk sorunuyla karşı karşıya iseniz ya da insülin direnci yaşayıp beslenme nizamınıza dikkat etmiyorsanız bu durumlarda migren aşısının da tedavide süreksiz tesirli ya da beyhude kalacağını bilmeniz gerekir. Migren aşısı, ayda dörtten fazla migren ağrısı yaşayan her hastaya ayda bir sefer uygulanabilir. Önceliğimiz sık atakları olan kronik hastalardır. Hastalarımıza 6 aylık sistemli aşı kullanımı sonrasında ağrılarının sıklığını gözlemleyerek aşının devamına ya da tedavinin kesilmesine karar veriyoruz. Aşının muvaffakiyetini belirlemede en değerli kriterimiz; ağrı atağının yüzde 50’den fazla azalmasıdır. Örneğin; ayda 10 gün migren ağrısı çeken bir hastamızın ağrılarının ayda en az 5 gün azalması biz tabipler için muvaffakiyetin birinci şartıdır.