Kitapları, yazıları ve kent şehir dolaşarak verdiği konferans-larıyla geniş kitleleri etkileyen muharrir Şule Yüksel Şenler vefatının 3. yıl dönümünde Demokrasi ve Özgürlük Adası’nda düzenlenen bir aktiflikle anıldı. Bu vesileyle ben de birinci sefer adayı gezme fırsatını yakaladım. Adaya Üsküdar’dan, Üsküdar Belediyesi’nin Valide Sultan Gemisi’yle gittik. Geçtiğimiz yıl Üsküdar Belediyesi’nin adaya başlattığı fiyatsız tipler bu yıl da haftada iki gün olmak üzere devam ediyor. Seyahatimiz yaklaşık 50 dakika sürdü ve bu seyahatin en heyecan verici anları ise denizde karşılaştığımız göç yolundaki leylek sürüsüydü. Dönüşte ise yolculara çay ve simit ikram edildi.
DOKUZ AY SÜREN YARGILAMA
Ada sessiz ve sakindi. Evvel adada küçük bir çeşit düzenlendi. Hava sıcaklığına karşın ada hayli rüzgârlıydı. Gemiden indiğimizde bizi upuzun merdivenler bekliyordu. Merdivenleri ağır ağır çıktığımızda Adaletin Körlüğü ismi verilen bir heykelle karşılaştık. Adada kütüphaneden müzeye, konferans salonundan otel, kule ve mescide kadar çok sayıda bina yer alıyor. Aktiflik için gelenlerin birinci görmek istediği adreslerden birisi Adnan Menderes ve arkadaşlarının yargılandığı 27 Mayıs Müzesi’ydi. Biz de kalabalıkla birlikte müzenin olduğu tarafa yöneldik. Müzede o günkü mahkeme salonundaki yargılanma anı canlandırılmış. Sessizce duruşmanın izlendiği kısma geçtik ve 15 dakikalık bir sinevizyon gösterisi başladı. Dokuz ay süren yargılama sürecinde 14 kişinin idamına, 31 kişinin ömür uzunluğu mahpusa mahkum edilmesine karar verilmiş. Başka 418 sanık ise 6 ay ile 20 yıl ortasında değişen mahpus cezası ya da beraat almış. Yassıada’da o devir yedi bayanın da yargılandığını hatta bu bayan milletvekillerinden birisinin dünyaya getirdiği bebeğinin 6 ay boyunca annesine gösterilmediğini de bu sinevizyonu izlerken öğrendim. Adnan Menderes’in idamı ise burada değil de İmralı Adası’nda gerçekleşmiş.
Şule Yüksel Şenler’in vefat yıl dönümü için bu adanın seçilmesinin sebebini ise Şule Yüksel Şenler Vakfı’nın Onursal Lideri Emine Erdoğan’ın yaptığı konuşma sırasında öğrendim. Menderes’in idamından yaklaşık 29 gün sonra yapılan 1961 seçimlerinde Demokrat Parti’nin devamı olduğu söylenen Adalet Partisi yüzde 34.8 oy alarak yüzde 36.7 oy alan CHP’den sonra ikinci parti oluyor. Adnan Menderes’in oğlu Yüksel Menderes’in milletvekili adayı gösterildiği Yeni Türkiye Partisi ise yüzde 13.7 ile üçüncü büyük parti olarak TBMM’ye giriyor. Menderes’in ismini ananların bile fişlendiği bir periyotta bu oranlar büyük bir muvaffakiyet olarak tarihe geçiyor. İşte o yıllarda şimdi genç bir kız olan Şule Yüksel Şenler de seçim öncesinde meydanlarda uzunluk gösteren demokrasi ve özgürlük için sesini yükselten gençlerden yalnızca biri.
BİR AKSİYON İNSANI
Gençlik yıllarından bu yana feyz aldığı Şenler’i “Ortaya koyduğu örneklik, onunla tanıştığım birinci günden beri bana ilham oluyor. Lakin o, yalnızca bana değil, bir millete de ilham oldu” kelamlarıyla genç kuşaklara aktaran Erdoğan, konuşmasında Şenler’in kitleleri peşinden sürükleyen nadir insan hakları savunucularından biri olduğunun altını ehemmiyetle çizdi. Erdoğan, Şenler’in kentli Müslüman bayanları, bu toplumun saygın bireyleri olarak konumlamayı başardığını da bir defa daha hatırlattı. Erdoğan konuşmasında, Şule Şenler’in gençlik yıllarında meydanlarda katıldığı siyasi mitingleri de bugünün gençlerine örnek gösterdi. Şenler’i şu kelamlarıyla anlattı: “Bir aksiyon insanı olan Şule Yüksel Şenler’in, en değerli özelliği yavuz olmasıydı. Bilhassa, yaşadığı baskı devrinde yaptıklarına, inanın kolay kolay kimse cüret edemezdi. Sizinle bu yürekliliğinin sonlarını resmedecek bir anekdot paylaşmak istiyorum: “Rahmetli Adnan Menderes idam edilmeden evvel onun ismini dahi söylemek sakıncalıydı. İşte bu türlü bir vasatta, Şule Yüksel Hanım Adalet Partisi’nin gençlik kollarına üye olur. Zeytinburnu’nda bir mitingde konuşma yapacaktır. Şule Yüksel Hanım, evrak kâğıtlarını birbirine ekleyerek, 1 metre 70 santim uzunluğunda bir şiir muharrir. Menderes’le ilgili kısımları okumaması için sıkı sıkı uyarılır. Asker, polis meydanda hazır bekliyordur. Buna karşın kürsüden, ‘Ey Menderes, Menderes! Yanık yanık çağlıyor, bir millet de akabinde, yanık yanık ağlıyor’ mısralarını okur. Koca meydan hüngür hüngür ağlayan insanların sesleriyle çınlar. Sonradan, anılarını naklederken şöyle söyler: ‘Millet acıyla dolu ancak, dışa vuramıyor. Ben de milletin sesi olmaya çalışıyorum. Ne derlerse desinler, mahpusa atsınlar. Hiçbir şeyden endişem yok diyorum.”
KORKU VE İFTİRALAR
Konferansın akabinde ise düzenlenen ada seyahatinde Erdoğan, yakından tanıdığı Şenler’in bir anısını gözleri dolarak paylaştı: “Şenler, merhum Menderes öldüğünde çok etkilenmiş. ‘Bayrağı alıp kapıyı açıp düşünmeden dışarı çıktım. Sandım ki bayrağı alıp çıkınca bütün millet gerimden gelecek. Gerimi bir döndüm ki ardımda kimse yok.’ Çok üzülmüş, ağlamış. İnsanları korkutarak bu türlü yanlış bir uygulamaya sebep oldular. Bir periyodu endişeyle, iftirayla, palavralarla susturdular. Allah, bir daha o denli bir periyodu yaşatmasın.”
VAKFIN BİRİNCİ BÜYÜK ETKİNLİĞİ
Gençlerin yüklü olarak katıldığı programda Şenler’in farklı yaşlarda okurları bir ortaya geldi. Şule Yüksel Şenler’in vefatının akabinde kurulan vakfın birebir vakitte birinci etkinliğiydi. Eyüp’te faaliyete geçen Şule Yüksel Şenler Vakfı, muharririn aziz anısını yaşatmak, örnek teşkil edecek hayat kıssasını anlatmak, insan hak ve özgürlükleri konusunda taşıdığı bayrağı gelecek jenerasyonlara taşımak niyetiyle 2020 yılında bir küme istekli tarafından faaliyete geçirildi.
Gençlerimiz özgürlüklere sahip çıksın
Ada gezisi sırasında basın mensupları tarafından his ve kanıları sorulan Erdoğan, “Yakın bir periyot aslında, çok eski bir devir değil. İnsan haklarına ters yapılan uygulamalar maalesef. Allah bir daha bu türlü zulmü yaşatmasın ülkemize. Onun için gençlerimizin içinde bulunduğumuz özgürlüklere sahip çıkmaları gerekiyor. Şayet onlar sahip çıkarlarsa gözümüz açık gitmeyecek inşallah” dedi.
600 KİŞİ KATILDI
Programa, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, Şule Yüksel Şenler Vakfı İdare Şurası Lideri Leyla Şahin Usta, KADEM Vakfı Mütevelli Heyeti Lideri Sümeyye Erdoğan Bayraktar, AK Parti Genel Lider Yardımcısı Çiğdem Karaaslan, kimi STK’lerin temsilcileri, gazeteciler ile gençlerden oluşan 600 kişilik bir küme katıldı.
Adada görülecek çok şey var
Uzun yıllar kendi makus yazgısına terk edilmiş adanın ismi değiştirilip yapılan yeni düzenlemelerle yine gün yüzüne çıkarıldı. Adanın geçmişte Bizanslıların da uğrak adresi olduğunu hatta 10. yy’dan kalma bir kilise mahzeni olduğu, bu mahzenin daha sonra zindana çevrildiğini öğrendim. Lakin biz vakit darlığından ötürü otelin olduğu bölgeyi, otelin biraz ilerisindeki Demokrasi Feneri’ni, Fatin Şiddetli Camii’ni görebildik ve bir daha gelmek için kendimize kelam verdik. Adada 123 odalı kongre turizmi için inşa edilen otelin önünden ilerleyince Adnan Menderes’in de olduğu şahısların fotoğrafları ve 5 dakika oturup onların yerine kendini koyma köşeleri var. Adanın en tesirli köşesi ise yargılanma sürecinde yazılmış lakin ulaştırılmayan mektuplardan yapılan Ulaşamayan Mektuplar Anıtı’ydı. Biraz ileride ise cam teras yer alıyordu.