Mehmet Altan*
22 Ekim, Çetin Altan‘ın 7. mevt yıldönümüydü.
Dostlarının ve okurlarının onu unutmayıp özlediğini gördüm.
Yoğun twitler arasında “yolsuzlukla” ilgili olarak yazdıklarını anımsatanlar da vardı.
Bir tanesi siyasi soygunlarla ilgiliydi:
“Nefes almadan soyacaksın. Gözünü kırpmadan soyacaksın. Yurdunu seve seve, atalarını öve öve soyacaksın.
Vatanla armut ortasında hiçbir fark yoktur. İkisini de rahat rahat soyarsın.
Buna karşı çıkanları da adalet ismine hapishaneye koyarsın” diye yazmıştı…
2015 yılının başlarında Çınar Oskay‘ın “Halk neden çok büyük reaksiyon göstermedi yolsuzluk argümanlarına?” sorusuna:
“Yolsuzluğu piyango üzere görüyor. Bana da çıkabilir diyor… Yolsuzluğun bitmesini istemiyor, yolsuzluktan hisse almak istiyor” diye cevaplamıştı.
***
Vatanı “armut” gibi görenlerin yaptığı büyük soygunları ve bunların basına yansımasını merak ettim ben de.
Cumhuriyet tarihinin kamuya yansıyan birinci yolsuzluk olayı “Yavuz-Havuz” davasıydı.
1924 yılından 1928 yılına kadar Fethi Okyar ve İsmet İnönü hükümetlerinde Bahriye Vekili olarak vazife yapan İhsan Eryavuz, Yavuz Zırhlısının onarımı için havuz alımı sırasında bir Fransız şirketinden rüşvet aldığı iddiasıyla Yüce Divan’da yargılandı ve 1928 yılında karar giydi.
Verilen karar, Ulu Divan’ın Cumhuriyet tarihinde verdiği birinci mahkûmiyet kararı oldu. 26 Ocak 1928 tarihinde milletvekilliği düştü.
O vakit yargılanma, mahkûm olma, yolsuzluktan milletvekilliğinin düşmesi varmış…
Yolsuzluk ve yargılama basında da geniş bir biçimde yer aldı.
***
1975 yılında ise Türkiye, Süleyman Demirel‘in yeğeni Yahya Demirel yüzünden “hayalî ihracat” kavramıyla karşılaştı.
Hayalî ihracat, devletin ihracatı arttırmak için uygulamaya koyduğu teşviklerden birisi olan “ihracatta KDV iadesinin” yahut prim sisteminin suiistimal edilmesiyle ortaya çıkan bir dolandırıcılık türü…
Yahya Demirel‘in sahibi bulunduğu orman eserleri, inşaat gereçleri, ithalat ve ihracat şirketinin bir buçuk yıl içinde 27 milyon Liralık mobilya ihracatı karşılığında 20 milyon Lira vergi iadesi aldığı saptandı. Lakin o kadar mobilya ihraç edilmemişti.
Basında büyük gürültü koptu, yer gök inledi.
***
ANAP, dışa dönük ve ihracata dönük büyüme modelini uygulamaya başlayınca “hayali ihracat” da çok uzunca bir vakit siyasal ve ekonomik gündemin tek konusu haline geldi.
Devlet, ihracat yapan firmaların talebi üzerine, ihraç ettikleri mallar için ödenen Katma Bedel Vergisi’ni iade etmekteydi. Uygulama yaygın bir biçimde yolsuzluklara yol açtı.
İhracatı yapılmış bulunan kimi malların faturaları yüksek meblağlar üzerinden düzenlenerek, ortadaki farktan kaynaklanan KDV devletten haksız bir halde alınıyordu. Ya da hiç ihraç edilmemiş olan eserler ihraç edilmiş üzere gösterilerek KDV iadesi alınmaktaydı.
İçe kapalı bir ekonomiyi dışa açmak için göz yumulan bir bedel olarak düşünülmüş olmalı ki Özal iktidarı bu yaygın ve geniş yolsuzluk üzerine çok gitmedi.
***
Sadece Devlet Bakanı İsmail Özdağlar “Rüşvet almak” ve “görevini berbata kullanmak” iddiasıyla TBMM tarafından 15 Mayıs 1985 tarihinde Büyük Divan’a sevk edildi.
1 Temmuz 1985’te başlayan yargılama, 14 Şubat 1986’da sona erdi. Davada, periyodun Başbakanı Turgut Özal da şahit olarak dinlendi.
Yüce Divan, şahit sözleri ve dava ispatlarını “rüşvet” suçlaması için kâfi görmeyip, Özdağlar’ı “görevini berbata kullanmak”tan 2 yıl mahpus ve 30 bin Lira ağır para cezasına çarptırdı.
Anayasanın 84. unsuru yeterince 5 Mart 1986 tarihinde milletvekilliği düşürüldü.
Medya olayın detaylarını tüm çıplaklığıyla kamuoyuna yansıttı.
***
17-25 Aralık hepimizin gözleri önünde yaşandı…
Vikipedi şöyle yazıyor:
“17-25 Aralık Yolsuzluk ve Rüşvet Operasyonu veya 2013 Türkiye yolsuzluk skandalı, 2013-2014 yıllarında yürütülen ve kimi kamu kurum ve kuruluşları ile ortalarında dört bakanın da yer aldığı kamu vazifelilerinin misyonu berbata kullanma ve rüşvet ile suçlandığı soruşturmalardır.”
Sonra ne oldu, hepsinin üzeri kapatıldı…
Daha sonrası ise malum. Yolsuzluk endekslerinde Türkiye şampiyonluktan şampiyonluğa koşar halde….
***
AB Türkiye raporu, yolsuzluklar karşısındaki siyasal tutumu bu ay yayınlanan Türkiye Raporu-2022′de şöyle sergiliyor:
“Türkiye, yolsuzlukla mücadeleye ilişkin hazırlıklarda hala erken basamaktadır ve rapor devrinde ilerleme kaydedilmemiştir. Ülke, memleketler arası yükümlülüklerinin gereği olan yolsuzlukla uğraş birimlerini kurmamıştır. Yolsuzluk davalarının kovuşturulması ve karara bağlanmasında siyasi ve metoda alışılmamış nüfuz kullanımının sonlandırılması için yasal çerçevenin ve kurumsal yapının güzelleştirilmesi gerekmektedir. Kamu kurumlarının hesap verebilirliği ve şeffaflığının uygunlaştırılması gerekmektedir. Yolsuzlukla çaba stratejisi ve aksiyon planının olmaması, yolsuzlukla kararlı bir biçimde çaba etme iradesinin bulunmadığını göstermiştir. Avrupa Kurulu Yolsuzluğa Karşı Devletler Kümesinin (GRECO) tavsiyelerinin birçoğu şimdi yerine getirilmemiştir. Genel olarak, yolsuzluk hâlâ yaygındır ve kaygı kaynağı olmaya devam etmektedir.”
***
Vatan, bir armut mudur?
Herhalde değildir ama Çetin Altan‘ın da dediği gibi bir armut üzere soyulmaktadır.
Eskiden bu soygunların hiç olmazsa bir kısmı gün ışığına çıkarılıp yargılanıyordu.
Artık bu türlü yargılamalar yok.
“İzmir’e 5 ton kokain yollandığında” bile savcılar harekete geçmiyor… Nerede kaldı yolsuzluk soruşturmaları.
***
Bir gün bu ülkede de soygunlar bitecek…
O gün gelene kadar bir armut üzere soyacaklar ülkeyi, “Nefes almadan soyacaklar. Gözünü kırpmadan soyacaklar. Yurdunu seve seve, atalarını öve öve soyacaklar.”
Ama halk, “bu ülke armut değildir” diyecek eninde sonunda…
Soyulmanın toptan bir yoksulluğa hatta açlığa dayandığı noktaya vardık zira sonunda.
—–
Kapak Görseli: Geraldine Dukes (Pixabay)
* P24’ten alınmıştır.