Mehmet Altan*
İstanbul’da yaşayan ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan Rum azınlığa karşı 6-7 Eylül 1955‘te gerçekleştirilen organize taarruzun 67. yıldönümü bugün…
Dönemin Özel Harp Dairesi Lideri emekli Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu, 1991 yılında verdiği bir mülakatta, “6-7 Eylül de bir Özel Harp işiydi. Ve süper bir örgütlenmeydi. Hedefe da ulaştı. Sorarım size, bu süper bir örgütlenme değil miydi?” ifadelerini kullanmıştı.
17 Temmuz 2019 tarihli “Devlet anarşizmi ve DP’nin affedilmez günahları” başlıklı yazıda bu utanç verici olayı kısmen yazmıştım. Lakin gereğince açmamıştım.
Bu defa, 6-7 Eylül’ün Özel Harp işi olduğunu açıkça görerek olayın medya bacağını da en azından “ansiklopedik” bilgi seviyesinde tekrar anımsatmanın manalı olacağını düşündüm.
* * *
Tabii karşılığını vermemiz gereken birinci soru şu:
Bir devlet neden kendi vatandaşlarına karşı linç düzenler?
“1955’ten itibaren Demokrat Parti hükûmeti gitgide zorlaşan bir ekonomik durumla karşı karşıya kalmış ve bilhassa yüksek enflasyon nedeniyle hayat standardı düşen kesitin inancını kaybetmiştir; kuşkulu metotlarla muhalefeti susturma gayretleri ise basının, aydınların ve öğrencilerin de Demokrat Parti’den soğumasına yol açmıştır.”
Örneğin Alman Dışişleri’nin bir raporuna nazaran daha olaylardan 15 gün önce, muhalefeti denetim maksadıyla 7 Eylül 1955 günü İstanbul, Ankara ve İzmir’de sıkıyönetim ilan edilmesine karar verilmiştir.
“1956 yılında muhalefeti baskı altına almak için Basın ve Toplantı Maddesi’ne getirilen kısıtlamalar da büyük ölçüde 6-7 Eylül olaylarıyla gerekçelendirilmiştir.”
***
Bu çeşit resmi tezgahlarda kimler nasıl rol alır, medya nasıl kullanılır?
“Olaylar, Türk basınında çıkan ve Türkiye’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün Selanik, Yunanistan’daki doğduğu konutun bombalandığını argüman eden palavra haberlerle tetiklendi.
Sonradan yakalanan bir Türk konsolosluk yetkilisi, bombayı olayları kışkırtmak için kurguladıklarını itiraf etti lakin Türk basını bunu görmezden gelerek bombanın Yunanlar tarafından atıldığını argüman etti.
Atatürk’ün Selanik’teki konutuna bomba atıldığı ve meskenin imha edildiği haberi, bir akşam saatinde İstanbul’a bomba üzere düştü.”
* * *
Bombayı kim attı?
“Oktay Engin. Batı Trakya Türklerindendir. 6-7 Eylül Olayları’nın başlamasına neden olan Atatürk’ün konutuna bomba atılması olayı ile ilgili olarak hakkında Selanik’te soruşturma yürütülmüştür.
Konsolosluk vazifelisi Hasan Uçar ile bir arada tutuklanmıştır.
O sırada 21 yaşında, Türkiye’nin verdiği bursla üniversiteye devam eden bir öğrenciydi. Dokuz ay sonra hür bırakıldı. Üç ay sonra da Türkiye’ye kaçtı.
Davanın sonunda azmettirici olarak 3 yıl 6 ay mahpus cezası aldı. Yunanistan yargı makamları cezasını çekmesi için Oktay Engin’i istedi ama Türkiye vermedi.
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi ikinci sınıftan tahsiline devam etti. Okul bitince kaymakamlık imtihanını kazandı. Çankaya kaymakamlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü Siyasi İşler Müdürlüğü, Nevşehir Valiliği yapmıştır.
Emniyet Genel Müdürlüğü’ndeki görevine Hayrettin Nakipoğlu tarafından Emniyet’te çalışmak üzere davet edildikten sonra atanmıştır.
Nakipoğlu o dönemde 6-7 Eylül Olayları’nın en ağır olarak yaşandığı bölge olan Beyoğlu’nun kaymakamıydı.”
* * *
Provokatif haber tezgâhı nasıl kuruldu?
“Sadece bir pencere camının kırıldığı bombalama olayının İstanbul Ekspres gazetesi tarafından abartılarak ve yüz binlerce adet gazete basılarak verilmesi ortalığı birbirine kattı.
İstanbul’da yaşayan Rum vatandaşlarının işyerlerine, meskenlerine ve ibadethanelerine yönelik hücumlar, sonuçta ortaya nitekim kanlı bir bilanço çıkardı.”
* * *
İstanbul Ekspres gazetesi kimindi?
“İstanbul Ekspres’i 1951’de Mithat Perin, Osman Karaca ve Abdi İpekçi ile çıkardı. Muharrirleri arasında Füruzan Hüsrev Tökin, Cevdet Perin, Gökşin Sipahioğlu vardı. Manşet ve fotoğraf nizamında yenilikler yapan gazete, çoksatan akşam gazetesiydi.
Gazete, 6 Eylül 1955 günü manşetinde ‘Atatürk’ün Selanik’teki konutu bombalandı’ haberini yayınladı. Gazetenin Yazı İşleri Müdürü Gökşin Sipahioğlu’nun kalıp değiştirerek girdiği bu haber üzerine yaşanan infial, meşhur 6-7 Eylül Olaylarının patlamasına neden oldu.”
* * *
Türkiye son zamanlarda Susurluk devri ile 6-7 Eylül devrini andıran provokatif aksiyon ihtimallerinin kıyısında dolaşıyor.
Geçmiş resmi tezgâhları, işleyişlerini de anımsayarak bilmenin büyük yararı var.
Üstelik daha evvelki yazımda da vurguladığım üzere burası “Kendi vatandaşlarına karşı linç düzenleme hareketi içinde olanların ömürleri boyunca himaye gördüğü hatta ödüllendirildiği” bir ülke…
Buralardaki köhnemiş idare zihniyetini düzgün anlayabilmek için kanlı 6-7 Eylül Olayları iyi incelenmesi gereken bir örnek.
Ülkeyi yönetemeyen maharetsiz yöneticilerin iktidarda kalmak için ülkenin başına ne cins belalar açtığını da insan bu utanç verici örnekte çok uygun görüyor.
* P24’ten alınmıştır.