Fransa’da hükümetin, emeklilik yaşını 62’den 64’e çıkarmayı hedefleyen tartışmalı ıslahata ait yasa tasarısını meclis oylamasına girmeden geçirme kararı sonrası haftalardır devam eden protestolar alevlendi. Cuma günü Paris, Marsilya, Bordo, Nantes ve Amiens başta olmak üzere birçok kentteki protestolarda göstericilerle polis ortasında sert arbede yaşandı. Protestocular, şovlar sırasında, yasa tasarısının oylanmadan Ulusal Meclis’ten geçirilmesi için hükümete yetki veren Fransa anayasasının 49. unsurunu kullanan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Başbakan Elisabeth Borne aleyhine sık sık slogan attı. Göstericiler ortasında sendika üyeleri, gençler, sarı yelekliler ve çok solcu Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) partisinin eski cumhurbaşkanı adayı Jean-Luc Melenchon dahil sol akım siyasetçiler yer aldı.
Fransa’nın başşehri Paris’te perşembe gecesi başlayan şovlarda hareketçilerin ateşe verdiği çöp yığınları yollara saçıldı. Grevler nedeniyle kentte oluşan binlerce tonluk çöp yığınının halk sıhhatini tehdit ettiği Fransız başşehrinde, Concorde Meydanı’nda polis ile göstericilerin karşı karşıya gelmesinin akabinde göstericiler orta sokaklara dağılarak yollarda biriken çöpleri ateşe verdi. Paris sokaklarındaki hasarın boyutu günün aydınlanmasıyla ortaya çıktı. Günlerdir çöp yığınları ve ağır koku ile gündemden düşmeyen Paris’te göstericilerin yaktığı konteyner ve çöpler, yollara saçıldı. Biriken çöp 10 bin tonu aştı.
Reformunu meclis oylaması olmadan geçirilmesinin akabinde düzenlenen ankette iştirakçilerin yüzde 71’i hükümetin istifasını istediğini belirtti. Oylama sonrası ABD’li bir araştırma kuruluşu tarafından yapılan ankette, yüzde 49’u Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un partisinin taraftarı olmak üzere iştirakçilerin yüzde 82’si, anayasanın kelam konusu hususunun tartışmalı ıslahatı kabul ettirmek için kullanılmasının “kötü bir şey” olduğunu belirtti. Ankette muhalefetin gensoru önergesini masaya yatırması durumunda Fransızların yüzde 71’inin bunun kabul edilmesini ve hükümetin istifasını istediği ortaya çıktı. Başka yandan ıslahata ait yasa tasarısı kabul edilse bile iştirakçilerin yüzde 65’i, buna karşı kitlesel şov ve grevlerin sürdürülmesinden yana görüş beyan etti.
Karar sonrası konuşan Borne, azınlık oldukları için yasa tasarısını meclise getirmeden geçirdiklerini itiraf etti. Son ana kadar tasarı için mecliste kâfi çoğunluğu bir ortaya toplamak için ellerinden geleni yaptıklarını söz eden Borne, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve kendisinin bu ıslahat için aslında mecliste oylamaya gitmeyi istediklerini belirtti. Borne, tasarının birinci haliyle sabah Senato tarafından onaylanan son hali ortasında fark olduğuna dikkati çekti. Konuşması sırasında meclisteki muhalefet sıralarından yuhalamalar hakkında da konuşan Borne, “Öfkeli değildim. Şoke oldum” halinde konuştu.
İçişleri Bakanı Gerald Darmanin ise Fransız Radyosu RTL’de, ülke çapındaki şovlarda 310 kişi gözaltına alındığını açıkladı. Darmanin, “Muhalefet etmek legal, şovlar legal ancak düzensizlik değil” biçiminde konuştu ve kentteki kıymetli kurumlara yönelik güvenliği artıracaklarını söyledi. Darmanin, hareketçilerin reaksiyon gösterdiği Fransız milletvekillerine muhafaza hedefli güvenlik tedbirlerinin artırılacağını kaydetti. Bourgogne-Franche-Comte Valiliği ise bölgedeki tahribatlar nedeniyle devlet ismine cürüm duyurusunda bulunulacağını belirtti.
Macron’un kullandığı yetki karşısında gensoru hakkı olan muhalefet de bu hakkını kullandı. Meclis’e iki başka gensoru önergesi verildi. Bunlardan birisi dört sol parti ve bir merkez partinin imzasıyla, başkası ise çok sağcı önder Marine Le Pen’in partisi tarafından verildi. Lakin iki gensorunun da Meclis’te kabulü beklenmiyor.
Fransa Anayası’nın 49. unsurunun 3. fıkrası, yasa tasarısının oylanmadan Ulusal Meclis’ten geçirilmesi için hükümete yetki veriyor ve buna karşı muhalefetin gensoru önergesi sunmasına imkan sağlıyor. Gensoru önergesi, Meclis’teki milletvekillerinin çoğunluğunun dayanağını alırsa hükümet düşüyor. Önerge, Meclis’te çoğunluk tarafından desteklenmediğinde ise yasa tasarısı, mecliste oylanmadan geçmiş sayılıyor ve Senato’nun önüne geliyor.