Getty ImagesMillî Eğitim Bakanlığı 20 bin öğretmen ataması yapılacağını duyurdu. Eğitimcilere nazaran ise Türkiye’de 600 bine yakın öğretmen adayı atanmayı bekliyor.
Geçen yıl Türkiye’de 35 bin öğretmen adayının ataması yapıldı ve bu sayı havuzda bekleyen yüzbinlerce aday için bir yıl daha beklemek manasına geldi.
Bu yıl yapılacak öğretmen atamasının 20 bin olarak açıklanmasının akabinde BBC Türkçe’ye konuşan eğitimciler, atama bekleyen en az 500 bin öğretmen olduğu söyleyerek yüzbinlerce kişinin açıkta kalacağını belirtti.
Eğitimcilere nazaran 20 bin atama hem Türkiye’nin hali hazırda gereksinimi olan öğretmen açığını kapatmıyor hem de atanmayı bekleyen öğretmenlerin sayısını artırıyor.
Öte yandan MEB’in 20 bin öğretmen atayacağı branşların kontenjan dağılımına nazaran, bu yıl 7 bin 503 kontenjanla en fazla okul öncesi öğretmeni atanacak.
En fazla atama yapılacak başka branşlar; 2 bin 223 kontenjanla sınıf öğretmenliği, 1.250 kontenjanla özel eğitim öğretmenliği, 1.218 kontenjanla din kültürü ve ahlâk bilgisi ve 1.004 kontenjanla ilköğretim matematik öğretmenliği oldu.
Ayrıca 288 vücut eğitimi, 202 coğrafya, 306 fizik, 177 ideoloji, 450 İngilizce, 232 kimya, 467 rehberlik, 351 toplumsal bilgiler, 345 tarih, 616 Türk lisanı ve edebiyatı ve 552 Türkçe, 193 Arapça ve 480 fen bilimleri öğretmeni atanacak.
‘Eğitim sistemindeki öğretmen muhtaçlığı sürecek’
Her yıl neredeyse ortalama 20 bin eğitimcinin emekliye ayrıldığını söyleyerek bu yılki atamanın yalnızca ’emekli olanların yerini doldurma’ niteliğini taşıdığını pahalandıran Eğitim Sen Genel Lideri Nejla Heyet, eğitim sistemindeki öğretmen muhtaçlığının süreceğini belirtiyor.
Kurul, bir sınıftaki ülkü öğrenci sayısının 15-20’yi geçmemesi gerektiğini lakin Türkiye’de sınıfların yüzde 54’ünde sınıf mevcudunun 37 öğrencinin üzerinde olduğunu belirtiyor.
Getty Imagesİdeal şartlarda eğitimi olanaksız kılan sınıf mevcutlarını azaltabilmek için ise ‘bir an evvel’ hem yeni okul ve derslik inşasının yapılması hem de yeni öğretmen ataması yapılması gerektiğini kaydediyor:
“Sayıştay ataması yapılması gereken öğretmen sayısını 138 bin olarak belirlemişti.
“Millî Eğitim Bakanlığı da kendi yayınlarında, 100 bine yakın öğretmene muhtaçlık olduğunu söz ediyor.
“Buna rağmen yalnızca 20 bin öğretmen adayının ataması yapılıyor.
“Eğitim ve insan gücü planlaması son 20 yıl içerisinde inanılmaz ölçüde makûs.
“Üniversiteler ve Ulusal Eğitim Bakanlığı ortasında, öğretmenlerin istihdamı konusunda birlikte çalışmaların yapılmasına önemli muhtaçlık var.”
Getty ImagesKurul, imam hatip okulları dışında Türkiye’deki sınıf mevcutlarının birtakım bölgelerde 55-60’lara ulaştığını ve eğitim kalitesinin önemli biçimde etkilendiğini belirtiyor:
“İstanbul’da 3 bin öğrencili bir ilkokulda, 54 öğrenci tek bir sınıftaydı. Sınıftaki 8 Suriyeli çocuktan 5’i Türkçe bilmiyordu ve sınıfın geri kalanı da kent fakirlerinin çocuklarıydı. Yani meskenlerine kitap girmeyen, anne ve babanın yorgun olduğu konutların çocukları.
“Özellikle göçmen çocuklar kelam konusu olduğunda bu sınıfların daha da kalabalıklaştığını görüyoruz lakin bu topraklarda yaşayan her çocuğun eğitim hakkı vardır. Bu bakımdan acil okul inşası, derslik ve öğretmen ataması yapılması gerekiyor.”
Eğitimci Salim Ünsal ise Türkiye’de eğitim ve Fen-Edebiyat fakültelerinden neredeyse her yıl 110 bin öğretmen adayının mezun olduğunu vurguluyor.
Ünsal her yıl eğitim fakültelerine yaklaşık 40 bin, Fen-Edebiyat fakültelerine ise 70 bin öğrenci alındığını söyleyerek “Aslında her yıl 110 bin atama yapılsa, öğretmen olacak kitleyi direkt yerleştirmiş oluruz ve birikme yaşanmaz” diyor.
Öte yandan mevcut tabloda, Türkiye’nin her yıl en az 40-50 bin öğretmen ataması yapmasının da “genel bir memnuniyet” yaratacağını fakat atama sayılarının bunun çok altında kaldığını kıymetlendiriyor.
Kontenjanlarda okul öncesi öğretmenliği öne çıktı
MEB, 2022 yılı sonuna kadar 5 yaş kümesinde okul öncesi okullaşma oranını %100’e çıkartmayı hedeflediğini açıkladı.
Bu kapsamda 2021 Kasım ayında açıklama yapan Ulusal Eğitim Bakanı Mahmut Özer, 2022 yılı sonuna kadar 3 bin yeni anaokulu ve 40 bin yeni ana sınıfı yapılacağını duyurmuştu:
“Eğitimde fırsat eşitliğini artırmak için okul öncesi eğitime erişimi yaygınlaştırmak istiyoruz.
“İlk adım olarak İstanbul’a her biri 12 derslikli 100 yeni anaokulu üretimini başlattık. İstanbul’a 2022 yılı sonuna kadar 1.000 yeni anaokulu yapacağız.”
MEB, Kasım ayında 3 bin 971 yeni ana sınıfı açıldığını duyurmuş ve yeni açılan ana sınıflarda 74 bin çocuk okul öncesi eğitime başladığını kaydetmişti.
Öğretmen atamalarında da birinci sırayı 7 bin 503 kontenjanla okul öncesi öğretmenliği aldı.
BBC Türkçe’ye konuşan uzmanlara nazaran bu atamada okul öncesi öğretmenliğinin öne çıkmasının sebebi de MEB’in okul öncesi eğitime odaklanan yeni projesiydi.
Ünsal, toplam öğretmen atamasının neredeyse üçte birinin okul öncesine yapılmasının öteki branşlarda rahatsızlık yarattığını kaydediyor:
“MEB, yeni siyaseti gereği çok sayıda ana okulu açmak istiyor. Münasebetiyle İstanbul ve Ankara üzere büyük vilayetlerde çok sayıda okul öncesi öğretmenine gereksinim duyuldu.
“Okul öncesi öğretmenlerinin bu kadar sayıda atanmasında bir sorun yok lakin çok fazla talebin bulunduğu öbür branşlardaki atamalar yetersiz kaldı. Okullarda hala rehberlik branşında kâfi sayıda öğretmen yok ve ne yazık ki yalnızca 467 rehber öğretmen atanıyor.”
Getty Images’85 bin fiyatlı öğretmen bulunuyor’
Türkiye’de 85 bin civarında fiyatlı öğretmen olduğunu söyleyen Konsey, MEB’in her yıl az sayıda öğretmen ataması gerçekleştirdiğini ve öğretmen açığını ise “iş garantisi olmayan” fiyatlı öğretmenlerle doldurduğunu kıymetlendiriyor.
Türkiye’de fiyatlı öğretmenler, kamuya atanmış öğretmenlerden daha kısıtlı özlük haklarıyla vazife yapıyor ve yılın yalnızca 10 ayı maaş alıyor.
Kurul, tüm öğretmenlerin takımlı bir biçimde atanması gerektiğini tabir ediyor:
“Millî Eğitim Bakanlığı’nın verimlilik hesaplarına nazaran, öğretmeni takımlı çalıştırmak yerine teminatsız çalıştırmayı, fiyatlı öğretmen olarak çalıştırmayı tercih ettiğini görüyoruz. Meğer ‘geçici’ dediğimiz bu takımlara yalnızca istisnai durumlarda başvurulması gerekiyor.
“Ücretli öğretmenler pedagojik formasyon almamış, eğitim fakültesi mezunu olmayan, hatta kimi vakit lise mezunu ve politik angajmanla atanmış olabiliyorlar.
“Sendikalı olamıyorlar lakin olduklarında da garantisiz oldukları için iktidarın yanındaki, tıpkı sofrada oturan sendikalara üye olma konusunda baskı görüyorlar. Genç öğretmenlerin tamamı bu baskıyı hissediyor.”
4 yıl evvel üniversiteye girenlerin ne kadarı atandı?
Ünsal, 2018 yılında eğitim fakültelerine giren öğrenci sayılarını bu yılki öğretmenler atamalarına oranlayarak, hangi branşta ne oranda atama yapıldığını ortaya koydu.
Ünsal’ın araştırması, formasyon alarak öğretmen olmaya hak kazanmış fen-edebiyat mezunlarını ya da 2018 yılı öncesinde eğitim fakültesinden mezun olmuş lakin bu yıla dek atanamamış şahısları kapsamadığından, birtakım branşlarda yüzde 100’ün üzerinde atanma gerçekleştiği görülüyor.
Bu da bahsedilen branşlarda 2018 yılında okula giren öğrencilerin neredeyse hepsinin bu yıl atandığını gösteriyor.
Örneğin ideoloji kümesi öğretmenliği branşındaki atama oranının yüzde 536 olduğu, yani 2018 yılında girenlerin neredeyse hepsinin atandığı ve formasyonlu şahısların bu orana eklendiği görülüyor.
Başka bir sözle bu yıl ideoloji kümesinde sadece 177 kişi atanmış olsa da bu sayı mezun sayısına oranlandığında, yüksek bir atama oranına tekabül ediyor.
Fakat Ünsal’a nazaran, gerçek bir kıymetlendirme yapabilmek için bu bilgi de tek başına kâfi değil:
“Öğretmenlik yalnızca eğitim fakültelerinden mezun olanlar açısından yapılabilen bir iş değil. Birebir vakitte fen edebiyat fakültelerinden de mezun olanların pek birden fazla, öğretmenlik formasyon derslerini alarak öğretmenlik hakkı elde ediyorlar.
“Özellikle fizik, coğrafya, ideoloji kümesi üzere ve biyoloji üzere alanlarda atama oranları yüksek gözükse de üniversitelerin fen edebiyat fakültelerindeki bu kısımlarından çok sayıda öğrenci mezun olduğu için, bu kısımlarda de önemli bir birikme olduğunu görüyoruz.”
Türkiye’de ilahiyat ve islami ilimler kısımlarına yer yıl yaklaşık 15 bin öğrenci alındığını belirten Ünsal, din kültürü öğretmenliği için yapılacak 1.218 kişilik atama “yüksek” üzere gözükse de bu branşta da atanmayı bekleyen kalabalık bir kitle olduğunu pahalandırıyor.
Atama takvimi nasıl?
Atama takvimine nazaran adayların ön müracaat ve kelamlı imtihan merkezi tercihleri 18-26 Temmuz 2022 tarihleri ortasında yapılacak.
29 Temmuz’da adayların kelamlı imtihana alınacağı imtihan merkezleri belirlenecek ve kelamlı imtihanlar 1-13 Ağustos tarihleri ortasında gerçekleştirilecek.
Mülakatların sonuçları ise 16 Ağustos’ta açıklanacak.
17-18 Ağustos 2022 tarihlerinde kelamlı imtihan sonuçlarına itiraz alınacak ve bu itirazlar 22 Ağustos’ta sonuçlandırılacak.
Mülakatı geçen öğretmen adaylarının atama tercihleri ise 27-31 Ağustos tarihleri ortasında alınacak.