■ Cem YILDIRIM
Yeni İktisat Modeli’nde 1 yılı geride bıraktık. Bu süreçte Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin açıklamaları, bilhassa faiz, enflasyon, TL’nin kıymeti ve alım gücü nezdinde gerçeklerden uzak kaldı. Kamu İşçileri Sendikaları Konfederasyonu’nun (KESK) hazırladığı bütçe raporunda, “Hiçbir inandırıcılığı kalmayan TÜİK’in sanal sayılarına nazaran dahi ülkemiz son 25 yılın en yüksek enflasyonunu yaşıyor. Ülkeyi yönetenler ise, işsizliğin tüm dünyada arttığını, Avrupa’da market raflarının boş olduğunu, herkesin de bizi kıskandığı masalları anlatıyor” denildi.
‘DÜŞECEK’ DEDİ, KATLANDI
Erdoğan, “Faize karşıyız. Naslar neyi gerektiriyorsa onu yapacağız” dedi, faiz ödemeleri rekor kırdı. Faiz yüzde 9’a indirildi, Nebati, “Piyasa faizlerinin de tek haneli düzeylere inmesini bekliyoruz” dedi, tüketici kredileri yüzde 40’a varan, ticari krediler yüzde 16’yı aşan faiz oranlarına ulaşırken krediye erişim de zorlaştı. Nebati’nin doların 14.84 lira olduğu martta “Türk Lirası en düşük durumda, daha ineceği bir yer yok. Vatandaş rahat olsun” açıklamasının akabinde dolar 18.60 liralara çıktı. Nebati ocak ayından bu yana enflasyonda düşüş yaşanacağını söylese de tersine tarihi rekorlar kırdı, ekimde TÜİK’e nazaran yüzde 85.51’e çıktı, ENAG’a nazaran ise yüzde 185’i aştı. Erdoğan, Karadeniz’de bulunan doğalgaz rezerviyle “Kendi doğalgazımızı çıkardığımız andan itibaren vatandaşımıza doğalgazı çok daha ucuza ulaştıracağız” dese de itiraf Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’den geldi. Dönmez, “İlk fazda mutfakta kullanılan gazı karşılayacak!” dedi. Mutfak tüpünü dahi dolduracak ucuz gaza şimdi ulaşamadığımız üzere son 1 yılda doğalgaz ve elektriğe üst üste artırım geldi.
Enflasyonda Avrupa 1’incisiyiz
Türkiye ekim ayı enflasyonu ile dünyada 7’nci sıraya yerleşirken, Avrupa’da ise açık orta en yüksek ülke olmaya devam etti. Zimbabve’nin yüzde 255’lik enflasyon ile tepede yer aldığı listede Lübnan, yüzde 158 ile ikinci sırada, Venezuela ise yüzde 156 ile üçüncü sırada yer aldı. Türkiye ise dünya sıralamasında Arjantin’in peşinden en yüksek enflasyona sahip 7’nci ülke oldu. Avrupa’da yüzde 85.51 ile açık orta tepeye yerleşen Türkiye’yi, yüzde 34.62 ile Moldova izledi. Savaştaki Ukrayna ise yüzde 26.6 ile en yüksek enflasyona sahip 3’üncü ülke oldu. Türkiye G20 sıralamasında ise sık sık karşılaştırılan Arjantin’in yüzde 88’lik enflasyonunun akabinde ikinci sıraya yerleşti.
‘Nas’ dediler, faize giden para rekor kırdı
Ülkeyi yönetenlerin ‘Nas var’ telaffuzlarına karşın 2023 bütçesinde faiz masrafları rekor düzeye çıkıyor. Türkiye 2023’te neredeyse anapara kadar faiz ödeyecek. Anapara için 564 milyar lira, faiz için 519 milyar lira ödeme planlanıyor. Yani ödenecek 100 liranın 52 lirası anaparaya, 48 lirası faize gidecek. Türkiye’nin toplam borcu ise dolar bazında 1.2 trilyon dolar oldu. İktidarın döviz kurlarını denetim altına aldığını ileri sürdüğü Kur Muhafazalı Mevduat’a ise yalnızca Hazine 96.5 milyar liralık ödeme yaptı.