Perseverance keşif aracı ve Ingenuity helikopterinin, milyarlarca yıl evvel Jezero Krateri’ni besleyen eski bir ırmak deltasını keşfettiği Mars’ın Kuzey Yarımküresi’nde kışın sonlarına gelindi.
CNN‘de yer alan içeriğe nazaran, gezegenin ana özelliği olan toz, Mars’ın hava durumunu da şekillendiriyor. Toz çoklukla kışın gelişini müjdelese de gezegen kar, buz ve dona yabancı değil. Mars kutuplarında sıcaklık -123 santigrat dereceye kadar düşebiliyor.
2 çeşit kar
Mars’ta iki tıp kar bulunuyor. Biri Dünya’da yaşadığımız cinsten, donmuş sudan oluşuyor. İnce Mars havası ve sıfırın altındaki sıcaklıklar, klasik karın Mars’ta yere değmeden evvel süblimleştiği yahut katı halden direkt gaza dönüştüğü manasına geliyor.
Mars’ın Güney Yarımküresinde kış aylarında bir kraterin içinde sistemsiz karbondioksit donu ya da kuru buz görülebiliyor. Fotoğraf: NASA/JPL-Caltech/University of Arizona
Mars karının öteki tipi karbondioksit bazlı kuru buz ise yüzeye inebiliyor. Kutuplara yakın düz bölgelerinde birkaç metrelik kar görmek mümkün olabiliyor.
NASA’nın Pasadena, Kaliforniya’daki Jet İtki Laboratuvarı’nda Mars bilimcisi olan Sylvain Piqueux, NASA’dan yapılan bir açıklamada, “Üzerinde kar ayakkabısıyla gezebileceğiniz kadar kar yağıyor. Lakin kayak yapmak istiyorsanız, eğimli bir yüzeyde karın birikebileceği bir krater ya da uçurum kenarına gitmeniz gerekiyor” dedi.
Hiçbir keşif aracı kar yağışını göremedi
Şimdiye kadar hiçbir yörünge ya da keşif aracı kızıl gezegende kar yağışını göremedi zira bu hava olayı yalnızca kutuplarda, geceleri bulut örtüsünün altında meydana geliyor. Yörünge araçlarındaki kameralar bulutların ortasından bakamıyor ve kutuplardaki dondurucu soğuklara dayanabilecek hiçbir kaşif aracı geliştirilemedi.
Temmuz 2021’deki ilkbaharda çözülen don, Mars kumulları üzerinde eşsiz desenler oluşturdu. Fotoğraf: NASA/JPL-Caltech/University of Arizona
Ancak Mars Keşif Yörünge Aracı’ndaki Mars Climate Sounder aracı insan gözüyle görülemeyen ışığı tespit edebiliyor. Böylece Mars’ın kutuplarına yağan karbondioksit karını tespit edebildi. Mars’a 2008 yılında inen Phoenix aracı da lazer araçlarından birini kullanarak Mars’ın kuzey kutbundan yaklaşık bin 609 kilometre uzaklıktaki noktasından su-buz karı tespit etti.
Kar halleri ortasında fark var
Fotoğraflar sayesinde Dünya’daki kar tanelerinin eşsiz ve altı kenarlı olduğunu biliyoruz. Mikroskop altında, Mars kar tanelerinin biraz daha farklı görünebileceği düşünülüyor.
Toprakta donan buz, Mars yüzeyinde çokgen desenler bıraktı. Fotoğraf: NASA/JPL-Caltech/University of Arizona
Piqueux, “Karbondioksit buzunun simetrisi dört olduğundan, kuru buz kar tanelerinin küp halinde olacağını biliyoruz. Mars Climate Sounder sayesinde bu kar tanelerinin bir insan saçının genişliğinden daha küçük olacağını söyleyebiliriz” diye açıkladı.