Artan enflasyon sayıları ile birlikte besin fiyatlarında da önemli oranda bir artış yaşandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise bu artıştan marketleri sorumlu tuttu.
Hürriyet’ten Hande Fırat’a açıklamalarda bulunan Ticaret Bakanı Mehmet Muş, arz ve talep istikrarıyla uyuşmayan ve hür rekabete ters olan fiyat hareketlerini yakından takip ettiklerini söyledi.
Gerekli düzenleme ve teknik mevzularda çalışmaları sürdürdüklerini anlatan Muş şunları söyledi:
– “Amacımız bilhassa ulusal seviyede faaliyet gösteren zincir marketlerin fiyatlarını tüketiciler açısından daha şeffaf ve izlenebilir hale getirmektir.
– Tüm besin eserlerinin anlık takibini yapacak yeni bir sistemi geliştiriyoruz.
– Fahiş fiyat artışları konusunda hükümetimizce alınabilecek en sert önlemleri almaktayız.
– Vatandaşımızın en kıymetli gereksinimi olan temel besinde haksız ve fahiş fiyat artışlarına asla müsaade etmeyiz. Burada en ağır yaptırımları uygulayacağımızın bilhassa bilinmesini isterim.”
‘Spekülasyonla kamuoyunu yanıltmaya çalışanlar var’
81 vilayette kontrollerin sürdüğüne dikkati çeken Muş, gayelerinin tüketicinin mağduriyetini gidermek, piyasanın sağlıklı işlemesini sağlamak ve tıpkı vakitte tüm aktörleri korumak olarak açıkladı. Kimi şahısların ise aldatıcı bilgilerle kamuoyunu yanlış yönlendirmeye çalıştığını söyledi:
– “Bakanlık olarak, toplumsal medya üzerinden bilhassa besin fiyatları ile ilgili yapılan spekülasyonlara karşı acil bir formda mevzuyu ele alıyoruz.
– Yazılanların bir kısmında haklılık hissesi olsa da bu yayınların çoğunlukla amaçlı ve vatandaşlarımızı yanıltmaya yönelik olduğunu görmekteyiz.
– Usulsüzlük olduğu bedellendirilen durumlarda ise mevzuyu Haksız Fiyat Kıymetlendirme Konseyi gündemine getirerek gerekli cezai süreçleri uyguluyoruz.”
‘Salçadaki bilgi kirliliği’
Tam da bu noktada Bakan Muş, toplumsal medya ve kimi televizyon kanallarında gündeme gelen domates salçası tartışması ile ilgili çarpıcı bir örnek verdi. Gerçekte olanlara dikkati çeken Muş şunları söyledi:
– “Bir marketin tıpkı marka 700 gram domates salçasını 67 TL’ye satarken, bir öteki marketin 88 ve 114 TL’ye sattığı üzere kamuoyunda infial yaratacak ölçüde fiyat farklarının olduğu izlenimi yaratıldı.
– Birimlerimizden mevzuyu araştırmalarını istediğimde gündeme gelen sayılarla fiili gerçek sayıların birbiriyle ilgisinin olmadığını anladık.
– Hatta 700 gram değil, 830 gram olan salçanın ortalama satış fiyatının 44 TL olduğunu tespit ettik.
– Yani ekrana çıkan kişi münferit bir olayı güya genele şamilmiş üzere yansıtmış. Bilhassa market fiyatları konusunda toplumsal medyada büyük bir bilgi kirliliği mevcut. Vatandaşlarımızdan bu bilgi kirliliğine prestij etmemelerini istiyoruz.”
‘Her işletmenin tıpkı fiyatla eser satması gerçekçi değil’
Serbest piyasa şartlarında eserler için farklı fiyatların ortaya çıkabileceğini söyleyen Bakan Muş, “İşletmelerin büyüklüğü, verimlilik ve maliyetlerin farklılaşması nedeniyle her işletmenin tıpkı fiyatla eser satması gerçekçi olmayacaktır. Buna rağmen, gündeme gelen salça konusunda olduğu üzere akla alışılmamış fiyat farklılıklarının da olması beklenmemektedir” dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
– “Her dalda olduğu üzere perakende bölümünde de firmaların birlikte fiyat belirlemesi üzere bir argümanda bulunulması yahut tespit yapılması halinde tüm gelişmiş ülkelerde olduğu üzere Rekabet Kurumu devreye girebiliyor ve girmekte.
Aynı markadaki eser farklı marketlerde neden farklı fiyatta
En çok sorulan soru bu… Ben makarnadan örnek verdim. Bakan açık açık cevap verdi:
– “Esas prestijiyle bir eserin fiyatı, özgür piyasa şartlarında oluşan arz talep istikrarıyla oluşuyor.
– Fiyatları etkileyen ögelerin en kıymetlisi doğal olarak arz-talep bağı.
– Bu sistemde kamu olarak bize düşen misyon; haksız rekabet, tekelci eğilimler, fahiş fiyat ve stokçuluk üzere piyasa istikrarını bozucu ve fiyatları arttırıcı kimi yan ögelerin engellenmesi için çalışmak.
– Makarna örneğini verdiğiniz için söylemek istiyorum. Birebir marka ve gramajda bir eserin her yerde birebir fiyata satılmasını beklemek hür piyasa koşullarında hem mümkün değil hem de fiyatları tek tipleştirmek rekabeti ortadan kaldırır.
– 1 kilogram makarnanın zorlamayla A’dan Z’ye her yerde birebir fiyattan satıldığını varsayalım. Tahminen vatandaş için yararlı üzere görünse de bu durum eserin daha düşük bir fiyattan satılmasının önüne geçecektir. Aslında, farklı marketlerden daha ucuza alabileceği bir eser için daha fazla ödemek zorunda kalır.
– Bu eser için her işletme başka maliyete katlanmakta. Mesela, bir tanesi eseri daha ucuza tedarik ederken bir tanesi değerliye tedarik ediyor olabilir. İlaveten, birisinin yüksek kira, depolama, nakliye ve operasyonel masrafları varken, bir oburunun daha düşük olabiliyor.
Ürünler ne vakit ucuzlayacak
Bakan net bir tarih vermedi ve enflasyonla çabaya dikkati çekti:
– “Son devirde emtia fiyatlarında yaşanan artışların ziraî eserlerin maliyetleri arttırdığını gözlemliyoruz.
– Hükümetimizin enflasyonla aktif uğraş çalışmaları sonucunda enflasyonda gözlemlenecek olumlu gelişmenin perakende fiyatlarına da yansımasını bekliyoruz.”