Maraş’ın Elbistan ve Pazarcık ilçelerinde meydana gelen sarsıntıların akabinde Türkiye’nin yaptığı memleketler arası yardım daveti sonrası pek çok farklı ülke Türkiye’ye arama-kurtarma takımları ve insani yardım materyalleri gönderdi.
Bu bağlamda Türkiye’nin yakın vakte kadar gergin ilgiler içinde olduğu Yunanistan ve Ermenistan’ın yanı sıra olağanlaşma adımlarının atıldığı İsrail’den gelen takımlarının yürüttüğü arama-kurtarma çalışmaları kamuoyunda sempati ile karşılandı.
Peki, Türkiye ve Suriye’de büyük yıkım ve can kayıplarına yol açan zelzeleler ve akabinde gelen bu yardım ve uğraşlar, dış siyaset üzerinde nasıl bir tesir yaratacak?
DW Türkçe’den Gülsen Solaker’in haberine göre, uzmanlar ülke için bu çok değerli dönüm noktasının dış siyaset yönelimlerini ya da önceliklerini birinci etapta temelden etkilemesini beklemiyor. Öte yandan, orta vadede birtakım değişimler olması ihtimal dahilinde.
‘YABANCI DÜŞMANLIĞI KARŞILIK BULMAKTA ZORLANACAK’
Kadir Has Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Prof. Dr. Serhat Güvenç’e nazaran, “Türkiye’nin önceliği, sarsıntı sonrası ister istemez yaraları sarmak olacak.” Güvenç, yurtdışından gelen yardımların mümkün yansımasını özetle şu sözlerle kıymetlendirdi:
“Aynı sarsıntıyla birlikte fay sınırlarındaki gücün boşalması üzere tahminen de yabancı düşmanlığı fay çizgisinde da büyük bir güç boşalması oldu. Buna güç yüklenmesi de kısa vadede kolay olmayacağa benziyor.”
Güvenç, bu nedenle ‘yabancı düşmanlığı’ üzerine inşa edilecek bir siyasi durumun bir süre Türkiye’de geçmişe nazaran karşılık bulmakta zorlanacağını söyledi.
‘1999’DAN SONRAKİ YAKINLAŞMA BİR MÜHLET DEVAM ETMİŞTİ’
1999 Marmara zelzelesinin akabinde da çok etkilenen Türkiye’ye tekrar çeşitli ülkelerden arama kurtarma gruplarının yanı sıra yardımlar gelmiş ve tansiyonlu olunan Yunanistan ile sıcak münasebetlerin kapısı aralanmıştı.
O periyotta Dışişleri Bakanlığı merkez vazifede bulunan Emekli Büyükelçi Selim Kuneralp, 1999 zelzelesinin tesirlerini şöyle anlattı:
“Benim aklımda kalan Türk-Yunan yakınlaşmasını tetiklemesiydi. Zira bizdeki zelzelenin akabinde Yunanistan’da da bir zelzele olmuştu ve biz de kurtarma takımı göndermiştik. Akabinde iki ülkedeki siyasi irade ile yakınlaşma oldu ve bir müddet bu hava devam etti.”
Kuneralp bu yakınlaşmanın tesiriyle Yunanistan’ın Türkiye’nin AB’ye adaylık sürecine karşı koymadığını da hatırlattı.
BENZER BİR SÜREÇ MÜMKÜN MÜ?
Serhat Güvenç, Türkiye’nin yardım davetine birinci reaksiyon verenler ortasında Türkiye’nin ilgilerinin en sıkıntılı olduğu Yunanistan üzere komşuları olduğunu söyleyerek, şu değerlendirmede bulundu:
“Bu yardımı da oldukça duygusal bir biçimde yaptılar. Batı Avrupalıların daha serinkanlı davrandığını görüyoruz lakin sonuçta Yunanistan, Ermenistan bu coğrafyanın insanları. Rekabette de yardımlaşmada da his dozu daha yüksek ve bu doz da Türklere daha çok hitap ediyor.”
Güvenç, Yunanistan’dan bir askerin depremzede bir çocuğu kucağına alan görselin viral olmasını hatırlatarak, Yunanistan’daki ‘saldırgan Türkiye’ imajının bu fotoğrafla nasıl etkilenmiş olabileceğine ait şu yorumu yaptı:
“Son periyottaki ‘bir gece birden gelebiliriz’ telaffuzları bu imajı hortlatmıştı. Artık ise Yunanistan’daki o imaj yerle yeksan oldu. Yani Türkiye’yi kucağına alıp korunması gereken bir çocuk olarak resmettiğiniz vakit o artık diğer bir şeye karşılık geliyor.”
Ancak her iki dış siyaset uzmanı da Yunanistan ile Marmara zelzelesinin akabinde yaşanan uzun soluklu ve kalıcı bahar havasının bu defa o kadar kolay olmayabileceğini düşünüyor.
İSVEÇ VE FİNLANDİYA’NIN NATO ÜYELİĞİ NASIL ETKİLENECEK?
Depremden evvel dış siyaset gündeminin en kıymetli gündem hususlarından biri olan İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliklerine Türkiye’den beklenen onay konusu zelzele sonrasında da kıymetli olmayı sürdürüyor. Son olarak NATO Genel Sekreteri Stoltenberg dayanışma için geldiği Ankara’da Türkiye için “İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliklerinin onaylanmasının vakti geldi” diye konuştu.
Ancak uzmanlara nazaran Çavuşoğlu’nun “Bu iki ülkenin üyeliğiyle ilgili Türkiye’nin başından beri sergilediği tavır pek nettir. Türkiye’nin tasalarının karşılanması gerekiyor. Yalnızca kelamda değil, uygulamada da” kelamları Ankara’nın tavrında şu an için bir değişim olmadığını gösteriyor.
Kuneralp, hükümetin İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyelikleri ile ilgili çizgisini sürdürmekte olduğunu belirterek, yakın bir devirde ‘rasyonaliteye dönüleceğini’ düşünmediğini söyledi.
‘AB VE ABD DİKKATLİ’
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın Türkiye ziyareti öncesi ABD ve AB ile bağlantıların geleceğini de ele alan Güvenç, Batı ülkelerinin arama kurtarma takımı ya da yardım gönderme konusunda tereddütte bulunmazken seçim arifesinde ‘Erdoğan’ın ardındaymış gibi’ yorumlanabilecek rastgele bir açıklama ya da atılımda bulunmadığına dikkat çekerek, şunları söyledi:
“AB de dikkatli bu mevzuda. Türk halkının yardım ve takviye gereksinimi teslim ediliyor ve imkanlar ölçüsünde karşılanmaya çalışıyor lakin bunun ülkedeki iktidarın kendini güçlendirmesine yol açacak bir formda yorumlanmasına da müsaade vermiyorlar.”
Güvenç, ABD’nin bir uçak gemisinin yardım maksatlı gönderildiğine ait haberlerin yayınlanmasının akabinde yapılan ‘işgale mi geliyorlar’ komplo teorilerini de anımsatarak, başlarda biraz da haklı olarak zelzelesi bile unutturacak kadar ‘korkunç bir ABD imgesi’ bulunduğunu ve ABD’nin bunu düşünmesi gerektiğini söyledi.
TÜRKİYE-SURİYE BAĞLANTILARI NE OLACAK?
Sadece Türkiye’yi değil Suriye’yi de sarsan zelzelelerin bir mühlet evvel temkinli bir halde atılmaya başlanan Şam idaresi ile olağanlaşma adımlarını ve mümkün bir operasyonu nasıl etkileyeceği de bir yandan merak ediliyor.
Birleşmiş Milletler’in (BM) son sayılarına nazaran, muhaliflerin denetim ettiği bölgede 4 bin 600, hükümetin denetim ettiği bölgelerde ise bin 400’e yakın kişi sarsıntıda hayatını kaybetti.
Kuneralp, sarsıntıların getirdiği ekonomik yükle birlikte Türkiye’nin bir mühlet evvel yapmayı planladığı Suriye operasyonunu gerçekleştirmesinin artık daha sıkıntı olduğu görüşünde.
Güvenç de bu türlü bir operasyonun dünya kamuoyunu Türkiye aleyhine çevireceğini belirterek, “Böyle bir operasyon zelzelenin yarattığı sıkıntılarla baş etmeye çalışan bir Türkiye’nin güzelce yalnızlaşmasına sebep olur. Onu da şu anda kimse istemez bence Türkiye’de” dedi. (DIŞ HABERLER)