CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, manda yoğurdu ve sütünün temin edildiği mandaların durumunu Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi’ye sordu. Gürer, manda sayısının 2002 yılında 121 bin 77 iken 2010 yılında 84 bin 705’e düştüğünü, 2020 yılında ise sayının 192 bin 480’e çıktığını ve bilhassa yem fiyatlarında yaşanan artışlarla birlikte mandaların da kesite gönderilmesi sonucu 185 bin 574’e gerilediğini belirtti.
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Tokat’ta, “Şimdi ben bir şey tavsiye edeceğim. Ben şunu yapıyorum, her akşam yatarken manda yoğurdu. Manda yoğurdu gerçekten kalitedir, çok düzgündür. Onun içine şöyle Medine hurması doğrarım, 3 tane yahut 5 tane. Ona biraz çay kaşığı kestane balı ve yulaf ezmesi atarım. Bu dörtlüyü karıştırarak yer yatarım, şifa.
Eskişehir’de bizde olan belediyelerden biri, o daima bakraç içinde manda yoğurdumu gönderir. Bir de Ankara Mamak belediye liderimiz bakraç içinde temin ediyor. Tavsiye ederim” tabirlerinin üstüne gündeme gelen manda yoğurdu ve sütünün temin edildiği mandaların durumunu Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi’ye verdiği soru önergesiyle sorguladı. Bakan Kirişçi, Gürer’in sorularını yanıtladı.
Gürer, Bakan Vahit Kirişçi’ye yönelttiği sorularda, “Manda ıslah sistemine kayıtlı kaç kişi bulunmaktadır? “Suni doğum” ile doğan ve manda ıslah sistemine kayıtlı malak takviyesi alan besici sayısı kaçtır? Kaç vilayette manda yetiştiriciliği devam etmektedir? Toplam manda sayısı kaçtır?” diye sordu.
“ÜLKEDE MANDA VARLIĞI DÜŞÜYOR”
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi “Soy Kütüğü kayıtları kapsamında 2.162 işletme, Ön Soy Kütüğü kayıtları kapsamında 1.918 işletme olmak üzere toplam 4.080 işletme kaydı bulunmaktadır.2021 yılı 1. Periyot malak desteklemesi kapsamında; Yapay tohumlamadan doğan malak takviyesi alan yetiştirici sayısı 10 kişi, Manda ıslah sistemine kayıtlı 4.725 işletme bulunmaktadır. Türkiye genelinde 72 vilayette manda yetiştiriciliği yapılmaktadır.2021 yılı sonu itibariyle Ülkemizdeki manda varlığı 185.574 baştır” cevaplarını verdi.
Gürer, manda sayısının 2002 yılında 121 bin 77 iken 2010 yılında 84 bin 705’e düştüğünü, 2020 yılında ise sayının 192 bin 480’e çıktığını ve bilhassa yem fiyatlarında yaşanan artışlarla birlikte mandaların da kesite gönderilmesi sonucu 185 bin 574’e gerilediğini belirtti. Manda yetiştiriciliğinin kırsalda sonlu sayıda hayvan ile sürdürüldüğünü ve yem fiyatlarındaki artış, mera ve sulak alanların azalması, gelir masraf istikrarının bozulması üzere etkenlerin manda yetiştiriciliğine olan ilgiyi azalttığını söyleyen Gürer,“1980’lerden sonra destekleme dışı bırakılarak sayısı azalan manda sayısında 2008 sonrası verilen dayanaklarla kısmen gelişme sağlansa da ekonomik kriz manda yetiştiricilerini sarsmıştır.
ETİ, SÜTÜ, TEREYAĞI, KAYMAĞI, DERİSİ…
Mandanın eti, sütü, tereyağı, kaymağı ve derisinden faydalanılırken kırsalda birebir vakitte taşıma maksatlı kıymetli katkısının olduğu da göz arkası edilmemelidir. Birçok yararı olan bu canlının varlığının artırılması ve besiciye verilecek dayanaklarla yetiştiricilikten vazgeçmemesi sağlanmalıdır“ diye konuştu.
Gürer, güçlü ve verimli olan mandanın; yoğurt, süt ve kaymak eserlerinde içerik zenginliği ve özelliği ile tercih edilmesine rağmen giderek temininin sıkıntılı hale geldiğine dikkat çekti. CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Anadolu mandası olarak ülkemiz şartlarına uygun olan hayvanların varlığının ıslahı ile randımanının artırılmasının bu bağlamda değerli olduğunu belirtti.
SÜT KURULU YANLIŞ YOLDA
Gürer, Ulusal Süt Kurulu’nun Çiğ süt fiyatlar ile ilgili tavsiye fiyatını değiştirmemesinin hayvan varlığı açısından önemli sorun yaratacağına işaret etti. Gürer, Ulusal Süt Kurulu’nun Bakan Berat Albayrak periyodunda, enflasyon artırıcı tesiri gerekçesiyle bir yıl boyunca çiğ süt fiyatını sabit tutmasının yarattığı meselelerin görülmesi gerektiğini belirtti. O süreç sonunda, fiyatlardaki değerli artışa karşın çok sayıda ineğin kısma gönderilmesinden ders çıkarılmadığının görüldüğünü belirten Gürer, “Yem eser istikrarı sağlanmadıkça süt inekçiliği her geçen gün ülkemizde daralacaktır.
Yem fiyatları daima artarken 1 Ekim 2022 tarihinden itibaren yüzde 3.6 yağ ve yüzde 3,2 protein içeriğine sahip çiğ süt takviye primi hariç üreticinin eline net 7.50 TL geçecek biçimde belirlenmesinin tavsiye edilmesi, esasen hayvancılık yapana ‘sen bu işi bırak, yapma’ der üzere bir karardır. Kesinlikle gözden geçirilmesi koşuldur.
Çiğ süt fiyatının sabit tutulması rağmen piyasada süt ve sütten mamul eserlerin fiyatları katlanarak artmaktadır. Tavsiye kararı üreticiyi koruyan değil, üreticinin önünü kesen bir karara dönüşmüştür. Kırsalda, çok sayıda boşalan ahıra yenileri eklenecektir. Girdi maliyetleri düşürülmeden hayvancılığın sürdürülebilirliği giderek zorlaşmaktadır.
Süt fiyatlarının düşük tutulması besiciye büyük bir darbe olmuştur. Endüstrici karından taviz vermezken yem fiyatlarının yanında ahır sarfiyatları de daima artmakta ve tüm fedakarlık hayvancılık yapandan beklenerek resmen ‘sen bu işi bırak’ denmektir.
İktidarın bu süreçte hayvancılık yapanın yanında durmaması, problemleri artırıp ithalata dahi mecbur kalınacak sürecin kapısını aralayacaktır. Alınan kararlar endüstricinin lehine adımlar atmaktan besici ve üreticinin yanında durma istikametinde değişim göstermelidir” dedi.