Türkiye’de birinci koronavirüs hadisesinin 11 Mart 2020 tarihinde tespit edilmesinden sonra İçişleri Bakanlığı ve Sıhhat Bakanlığı tarafından çeşitli tedbirler alındı. Bu tedbirler kapsamında sokağa çıkma yasakları ve kısıtlamaları, kafe, restoran ve barların uzun mühlet kapanmaları başta olmak üzere bir dizi uygulama gerçekleştirildi. Hala devam eden ve en çok reaksiyon çeken yasaklardan biri ise ‘müzik yasağı’ oldu.
Müzik yasağı ‘ihlali’ kapatma münasebeti sayıldı
Müzik yasağı 30 Mayıs 2020 tarihinde yayımlanan 8556 sayılı genelge ile lokanta, restoran, dernek lokalleri ve çay bahçeleri üzere yerlere getirildi. Yasağın canlı müzik mi yoksa bilgisayarlarda açılan müziği mi kapsadığı başları karıştırırken birçok yere ceza kesildi. Onlarca yerin ise faaliyeti durduruldu.
Gazete Duvar’dan Ferhat Yaşar’ın haberine nazaran, Beyoğlu Belediyesi’ne bağlı zabıtalar 9 Ocak 2022 tarihinde gece saat 02.30 sıralarında Taksim’de yaptığı kontrolde, Dalmaz Kafe’de müzik çalındığı gerekçesiyle işletmeyle ilgili tutanak tuttu. Bunun üzerine Beyoğlu Kaymakamlığı, saat 00.00’dan sonra müzik çaldığı için Dalmaz Kafe’ye üç gün müddetli faaliyetten men cezası verdi. Karar, uygulanması için Beyoğlu Belediyesi zabıta takımları tarafından 23 Şubat 2022’de Dalmaz Kafe’ye bildiri edildi.
Mahkeme, ‘dur’ dedi
Bunun üzerine Dalmaz Kafe sahibi İsa Kaya, avukatı Baran Kaya ile birlikte faaliyetinin men kararını karşı, yürütmenin ‘ivedilikle’ durdurulması için İstanbul Nöbetçi Yönetim Mahkemesi’ne başvurdu. Kararını 25 Şubat 2022 tarihinde açıklayan İstanbul 13’üncü Yönetim Mahkemesi, yürütmenin durdurulmasına karar verdi.
Ancak Beyoğlu Belediyesi, mahkemeye sunduğu dilekçesinde, işletmenin İçişleri Bakanlığı’nın 30 Temmuz 2020 tarihli 12682 sayılı Genelgesinin 12’inci Hususuna, 1593 Sayılı Hıfzıssıhha Kanunun 282’inci Unsurundaki düzenlemeye ve Sıhhat Bakanlığı’nın Salgın İdaresi Çalışma Rehberi’ne muhalefet ettiğini belirterek karara itiraz etti. İtirazı kıymetlendiren İstanbul 13’üncü Yönetim Mahkemesi, 7 Temmuz’da belediyeyi bu sefer haklı bulup, verdiği yürütmeyi durdurma kararını kaldırdı.
Karara yeniden itiraz edildi
Bunun üzerine avukat Baran Kaya, istinaf yoluna giderek İstanbul 4’üncü Yönetim Mahkemesi’ne başvurdu. Fakat istinaf mahkemesi de Beyoğlu Belediyesi’ni haklı buldu ve Dalmaz Kafe’nin perşembe, cuma ve cumartesi günleri boyunca faaliyetten men cezasını onadı. Böylelikle kafe, 10, 11 ve 12 Ağustos 2022 tarihlerinde kapandı. Kaya, mahkemenin bu kararına itiraz ederek belgeyi bir üst mahkemeye taşıdı.
Mahkeme, salgın rehberini ‘hukuki’ saydı: Fecaat bir durum
Kararı kıymetlendiren avukat Baran Kaya, mahkemenin Sıhhat Bakanlığı’nın Covid-19 periyodunda uygulanan Salgın İdare Rehberi’ni türel bir metin saymasıyla ilgili “fecaat bir karar” dedi.
Mahkemenin rehberi tüzel bir metin olarak kabul etmesini kendilerinin de sonradan fark ettiğini belirten Kaya, “İçişleri Bakanlığı Genelgesi ve Hıfzıssıhha kuralları gerekçesiyle uygulanıyor. Ancak hem ceza ihbar tutanaklarında hem de mahkemenin münasebetlerinde biz öteki bir şeyin farkına vardık. Şimdi tartışılmadı. Hukuksal açıdan çok önemli bir sorun var. Belediyeler, bu kapatma, faaliyeti durdurma, men cezalarını uygularken münasebet olarak Sıhhat Bakanlığı’nın Covid-19 devrinde uygulanan çalışma rehberine dayanıyor. O çalışma rehberine de yaklaşık bir yıldır ulaşılamıyor. Sıhhat Bakanlığı sitesine girdiğinizde, ‘Güncellenmektedir’ ihtarıyla karşılaşıyorsunuz ve okuyamıyorsunuz. Bu türlü hayali bir çalışma rehberini türel münasebet sayarak müzik yasağını uyguluyorlar. Bu hukuken fecaat. Bu türlü bir norm yok. Bizim yönetimler bir atak yaparken bir mevzuata dayanarak yapar. Burada faaliyetten men cezası uygulayacaksa bunu da bir hukuksal desteğe dayanarak yapmalı. Lakin çalışma rehberi diye bir norm yok. Bu türlü bir türel münasebet olamaz. Bu bir broşür. Hukuken kıymetsiz bir metin” tabirlerini kullandı.
‘Çok tehlikeli’
Mahkeme kararını ‘tehlikeli’ bulan Kaya, “Burada feci olan durum, hukuken hiçbir bedeli olmayan metinlerin bir tüzel münasebet haline gelmesi. Bu çok tehlikeli bir şey. Bir yere koyabileceğim bir metin değil. Şayet bir düzenleme olarak görülüyorsa, benim buna karşı iptal davası açmam lazım. Yani çalışma metni için iptal davası açmamız gerekiyor. Bu da bir saçmalık. Biz artık temel hakkındaki kararı bekleyeceğiz. Ancak büyük ihtimalle mahkeme, çalışma rehberini münasebet göstererek kapamayı hukuka uygun bulacak. Şu anda İstanbul’daki mahkemelerin Sıhhat Bakanlığı’nın çalışma rehberini bir hukuksal norm olarak kabul etmesi üzere bir saçmalık var. Ben bunu manalandırmakta zahmet çekiyorum. Politik yansımalar olduğu için mahkemelerin bu halde karar verdiğini düşünüyoruz. Bundan sonra kanunların, yönetmenliklerin yanına bir de bir bakanın kelamlarını de ekleyin. Ya da meskende hazırladığı bir broşürü kanun üzere düşünün. Ne idüğü belgisiz metinlerle idari yaptırımlar uygulanabilecek. Şu anda Türkiye’de müzik yasağının kendisi Sıhhat Bakanlığı’nın bir tane rehberine dayanıyor. Şu an hem yönetimlerin hem de mahkemenin bize söylediği şey bu” dedi.
‘Bize müşteri üzere bakılıyor’
Dalmaz Kafe’nin sahibi İsa Kaya, Beyoğlu’na ‘müşterilerden oluşan bir bölge’ olarak bakıldığını söyledi. Kaya, “Zaten cümbüş vergisi diye bir vergi önümüze konuldu. Çok evvelden cümbüş vergisi yıllıktı. Lakin 2000’den sonra bu aylığa dönüştü. Şu anda her ay 700-800 lira veriliyor. Bir aktiflik düzenlemek isterseniz bunun ödemesini yapıyorsunuz. Etraf, paklık, işgaliye vergisini veriyoruz. Müzik ruhsatı diye bir ruhsat çıktı. Aslında cümbüş ruhsatı alıyorsun içinde müzik de var. Ancak ayrıyeten müzik ruhsatı alıyorsun. Alkol ruhsatı, iş yeri açma ruhsatı alıyorsun. Bu da 10 ile 15 bin lira ortasında değişen bir sayı. Tüm bunlar aslında esnafın karını düşüren bir durum. Covid ile birlikte kiralar yükseldi. Uzun bir müddet kapalı kaldık. Elektrik kira kadar geliyor. Evvelce devletteyken elektrik geciktiği vakit ceza yoktu ancak artık geciktiği vakit yüzde 40 kaçak kullanma cezası ödeniyor. Tüm bunlarla bir arada müzik yasağına muhalefet üzere birçok ceza türedi” diye konuştu.
‘Kimi arkadaşlar on gün kapattı’
İşletmesine verilen cezayı cümbüş hayatına müdahale olarak kıymetlendiren yer sahibi Kaya, “Şimdi ben 3 gün kapalıyım. En ağır olduğum saatler ve günlerde. Gidip görüşmek istiyorsun. Diyorsun ki, “Bu cezayı kabul ediyoruz. Hakikat yahut yanlış. En azından bunu tekrar parayı dönüştürün.’ Zira dolaplar zerzevat dolu. Besin var. Bunlar bozulacak. Kesimin çalışanları günlük yevmiye alıyor. Onların o parayı alma bahtı yok. Biri öğrenci. Haftanın 4 günü çalışıyor. İki dakika evvel buradaydı. Okul harçlığı lazım. Tüm bu ayrıntılar düşünülmüyor. Umurlarında değil. Direk ekonomik ceza mantığıyla, işinizi bırakın gidin mantığıyla bakıyorlar. Büyük mağduriyetler yaşıyoruz. Bu birinci kapamamız lakin kimi arkadaşlar on gün kapattı. Müzik ihlali, çevreyi rahatsız etme olarak anlaşılıyor. Şayet ben komşumu ve etrafımı müziğin desibeliyle rahatsız edersem, bu cezaya katılırım. Bu bir kirliliktir. Cezayı hak eder. Lakin kıssa bu değil. Biz esasen pub’ız. Bizde müzik ön planda değil. Bizde hizmet ön planda. Beşerler sohbet ettiği için onlar birbirini duyacak halde müzik çalınır. Tutanak tutulduğu vakit, tutanağı tutan bireyle birbirimizi duyuyorduk. Buradaki insanların sohbetlerine eşlik ediyoruz. Kimseyi rahatsız etmedik. Yalnızca canlı müzik olarak anlaşılıyor. Hayır müziğin her türlüsü yasak” tabirlerini kullandı.