Ekonomist Mahfi Eğilmez, Birleşik Krallığın yeni başbakanı Lizz Truss’ın ekonomik tedbirler paketini kamuoyu baskısı ile geri çektiğini yazdı. Truss’ın bilhassa yüksek gelir kümelerine uygulanacak vergi indirimine, yüksek gelirliler de dahil İngiliz kamuoyundan büyük bir reaksiyon geldiğini belirten Eğilmez, “Demokrasi büyük ölçüde kamuoyu baskısıdır” diye yazdı.
Mahfi Eğilmez’in ‘Birleşik Krallıkta Heterodoks Siyaset Denemesine Kamuoyu Müsaade Vermedi’ başlıklı yazısının ilgili kısmı şöyle:
“Boris Johnson’un ayrılmasından sonra Birleşik Krallıkta Muhafazakâr Parti başkanlığına seçilen ve başbakanlık misyonuna atanan Liz Truss, büyümeyi tekrar yakalayabilmek ve ekonomiyi resesyona gidiş çizgisinden çıkarabilmek için daha çok maliye siyaseti yüklü birtakım düzenlemeler vaadiyle misyona başladı. Bu vaatler ortasında en fazla dikkati çekenler şunlardı: (1) Vergi sistemi baştan aşağıya gözden geçirilecek, vergi oranlarında indirim yapılacak ve güç faturalarına tahlil getirilecek. (2) Yenilenebilir güç üretiminin finanse edilebilmesi için ödenen yeşil vergiler süreksiz olarak durdurulacak. (3) Ulusal Sıhhat Sistemindeki (NHS) ağırlaşmayı gidermek için tahsis edilen paralar toplumsal bakım sistemine yönlendirilecek. Truss, bu vaatlerini “Düşük vergi, yüksek fiyat, yüksek oranda büyümeli bir iktisat sunmak istiyorum. Putin’in Ukrayna’daki ataklarının devam etmesi nedeniyle global ekonomik şartların berbatlaşması de kelam konusu” diyerek sloganlaştırmıştı. Bu slogan yabancı değil: ABD Liderlerinden Ronald Reagan’ın yürürlüğe koyduğu ‘arz istikametli iktisat politikasının’ en kıymetli modüllerinden birisi olan vergi indirimleri yapılarak ekonomik büyümenin canlandırılacağı niyeti, eski başbakanlardan Margaret Thatcher vaktinde uygulanmıştı. Büyük umutlarla girişilen vergi indirimleri büyüme üzerinde beklendiği üzere olumlu bir tesir yaratmamıştı. Truss’ın ekonomik planını açıklamasının akabinde Birleşik Krallıkta piyasalarda önemli dalgalanmalar ortaya çıktı ve Pound kıymetli kayıplarla karşılaştı.
Truss’ın yapmayı planladığı düzenlemeler içinde en fazla reaksiyon çekeni yüksek gelir kümeleri kategorisinde yapılacak olan vergi indirimleriydi. Bu düzenleme teşebbüsü lehlerine değişiklik yapılacak olan yüksek gelir kümesi ve kendi partisinin üyeleri de dâhil olmak üzere toplumun neredeyse bütün kısımlarından ve piyasalardan reaksiyon gördü. Başta piyasa güçleri olmak üzere iktisadın aktörleri, daha evvelki tecrübelerinden, bu düzenlemelerin bütçe açığını ve münasebetiyle borçlanmayı artıracağını, enflasyonu uygunca azdıracağını ve büyüme tarafında pek de tesirli olmayacağını biliyorlardı. Kaldı ki günümüzün şartları Thatcher devrinin şartlarından farklıydı. Truss’ın yapmayı planladığı birçok popülist olarak nitelenen düzenlemelere IMF de reaksiyon gösterdi ve iktisadın kontrolünün elden kaçırılacağını savunarak bu düzenlemelerden vazgeçilmesi davetinde bulundu.
Geçtiğimiz günlerde Truss, reaksiyonlara dayanamadı ve açıkladığı ekonomik planın kimi tedbirlerini geri çektiğini duyurdu. Bu haftanın başında da yeni Maliye Bakanı Jeremy Hunt’ın açıklanan mali programın geri kalan adımlarını da geri çekeceği yolundaki beklentilerle Pound yine kıymet kazanmaya başladı.
Birleşik Krallıkta yaşanan bu olaydan üç değerli ders çıkarılabilir: (1) Diğer özelliklerinin yanı sıra demokrasi büyük ölçüde kamuoyu baskısı demektir. (2) Demokratik ülkelerde ortaya konulabilen kamuoyu baskısı, siyasetçiyi yanlış siyasetler uygulamaktan döndürmek açısından büyük bir değere sahiptir. (3) Yanlışta ısrar etmemek yanlışın büyümesini önler.” (YAZININ TAMAMI)