NATO, son olarak 2010’da Portekiz’in başşehri Lizbondaki dorukta stratejik konsept belirlemesinden 12 yıl sonra yeni güvenlik tehditleri ve Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaşla başlayan global krizin baskısı altında, gelecek hafta “Madrid Stratejik Konsepti” ismiyle yeni yol haritasını duyuracak.
İspanya’daki İşletme ve İdare Yüksekokulu’nun Jeopolitika ve Global İktisat Merkezi Yöneticisi Angel Sanz, Madrid’deki NATO doruğu’nda öne çıkacak hususları kıymetlendirdi.
‘Ülkelerin görüşleri farklı’
NATO açısından “özel” bir kıymete sahip olan dorukta, üye 30 ülkenin başkanlarının en çok tartışacakları hususun Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaş olacağını vurgulayan Sanz, “NATO, Ukrayna’ya verdiği takviyeye olduğu üzere devam etme ya da daha fazla silah ve para yardımıyla genişletmeye karar verecek lakin burada ülkelerin farklı görüşleri ve çıkarları var” dedi.
Sanz, NATO’nun Ukrayna’daki savaşa müdahale etme kapasitesinin hayli hudutlu olmasından, inançlı bölge yahut insani yardım koridoru üzere yeni teşebbüsleri ortaya atabileceğini kaydetti.
Rusya için yapılacak yeni tarif önemli
Lizbon’daki tepede stratejik konseptte Rusya için “NATO’nun dış partneri” sözü kullanıldığını hatırlatan Sanz, Madrid’deki tepede ise Rusya için yapılacak yeni tarifin değerine işaret etti.
‘Sorun savunma harcamalarının artırılması değil, nereye harcanacağı’
NATO’nun geçmiş yıllardan farklı olarak kaynak ve para sorunu yaşamadığını; Almanya, Fransa, İspanya ve İtalya üzere ülkelerin savunma harcamalarını artıracaklarını açıkladıklarını belirten Sanz, sorunun bilhassa AB ülkeleri özelinde bu askeri harcamaların kolektif mi yoksa ulusal güvenlik için mi kullanılacağı noktasında olduğunun altını çizdi.
Angel Sanz, “Askeri sanayi, silah satış lobisi en üst düzeylerde. Bilhassa Ukrayna savaşı ile silah sanayisi, çok faal bir hale geldi. Birtakım ülkeler ellerindeki eski gereçleri Ukrayna’ya vererek ulusal ordusunun silahlarını çağdaşlaştırma yoluna gidiyor. Savunma harcamalarının artırılması artık sorun değil. Sorun, nereye harcanacağı” diye konuştu.
Bir öteki gündem konusu İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği
İspanyol jeopolitika uzmanı, tepede öne çıkacak öbür bir hususun Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üyelik müracaatlarına, terör örgütü PKK’nın bu ülkelerdeki faaliyetlerinden ötürü Türkiye’nin yaptığı itiraz olacağını belirtti.
Sanz, “Türkiye kimi kaygılarını masaya koydu. Tepe boyunca bunlar çözülecek mi göreceğiz. Çözülürse muvaffakiyet olarak yansıtılacağı kesin. Lakin herkes biliyor ki bu bir süreç ve tüm üye ülkelerin parlamentolarında onaylamaları gerek. En süratli süreç bile 3 ila 5 aydan erken olmaz” sözlerini kullandı.
İlk kere NATO doruğuna katılıyorlar
İlk sefer bir NATO tepesine davetli ülke olarak katılacak Finlandiya ve İsveç’in tarihte “tarafsız ülkeler” olarak bilindiğini aktaran Sanz, bu ülkelerin NATO’ya iştirakinin özel ve değerli değişikliklere yol açabileceğini, AB’yi de NATO içinde daha güçlendireceğini söyledi.
Çin için getirilecek tanımlama da merak konusu
Lizbon’daki stratejik konsepte Çin’e atıfta bulunmayan NATO’nun Madrid’de bu ülkeden bir biçimde bahsedeceğini öngören Angel Sanz, “ABD, dikkatini Hint-Pasifik bölgesinde ağırlaştırdığı ve Kuzey Afrika ile Akdeniz’deki sıkıntıları AB’nin sorumluluğuna bırakmayı tercih ediyor. NATO, bu tepede bilhassa Çin ile ilgili daha net bir hal takınacaktır. Çin yalnızca 10 yıl içinde kendi imkanlarıyla üç askeri taşıma uçağı yaptı. Bu, kaygı verici bir gelişme” değerlendirmesini yaptı.
Terörizm, güç sorunu ve yasa dışı göç tasa konusu
İspanyol hükümetinin Madrid’deki tepeyi organize etmek istemesindeki münasebetlerden biri, Fas ve akabinde Cezayir ile yaşadığı problemlere karşı NATO’yu kullanmak istemesi olsa da “ABD’nin, Kuzey Afrika’nın İspanya’yı fethetmeyeceğini bildiğini” lisana getiren Sanz, buna karşın terörizm, güç sorunu ve yasa dışı göç üzere hususların, İspanya başta olmak üzere NATO’nun güney Avrupa’daki üyelerini hayli endişelendirdiğini vurguladı.
Angel Sanz, “sunmazlarsa başarısızlık olur” dediği stratejik konseptin bir halde açıklanacağını savunarak “Ukrayna’ya tam takviyenin verilmesinin yanı sıra terörizme karşı çaba, siber güvenliğin artırılması, NATO’nun özünü oluşturan ulusların toprak bütünlüğünün garanti altına alınması ve bilhassa daha fazla demokrasiye vurgu yapılmasını” beklediğini kaydetti.
‘Rusya’nın Libya ve Cezayir’i yönelmesi ciddiye alınmalı’
Sanz, Rusya’nın Suriye dışında Libya ve Cezayir’de de tesirini artırdığına dikkati çekerek, “Bu, çok tehlikeli. İspanya, Fransa ve İtalya bu gelişmeleri çok ciddiye almalı” dedi.