Türkiye, altın madenciliği ve altın üretiminde dünyanın sayılı ülkelerinden biri. Ancak bundan 40-50 yıl evvel bulunan madenler maliyetler kaynaklı olsa gerek randımanlı işletilemedi. 2000’li yıllarla birlikte altın madenciliğinde yeni bir periyot başladı. Altın fiyatının yükselen bir grafik çizmesi sayesinde ülkemizdeki altın madenlerinin birçoğu işletilebilir hale geldi. Türkiye yılda ortalama 40 ton altın üretiyor. İthal edilen altın ölçüsü ise yaklaşık 160 ton. Altın ithalatı için harcanan ölçü ise yaklaşık 10 milyar dolar. Bu yüzden altın muhtaçlığının karşılanması için madencilik kural. Zira her yıl 10 milyar dolar dışarıya ödeyecek kadar güçlü bir ülke değiliz. Ama bu sefer de Türkiye’ye altın tedariği sağlayan birtakım ülkelerin oluşturdukları fonlar ülke içindeki bir kısım “çevreci” STK’ları besleyerek altın madenciliğine karşı bir toplum hareketi yaratmaya girişiyor. Bunun en çok bilinen örneği de Bergama olayıdır. Şehit akademisyen Necip Hablemitoğlu kaleme aldığı Bergama Evrakı çalışmasında yabancı vakıfların Türkiye’deki STK’lar eliyle yaptıkları altın madenciliği zıddı çalışmalarına ışık tutmuş, yöre halkının nasıl manipüle edildiğini evraklarıyla ortaya koymuştu.
İHRACAT 30 MİLYAR DOLARA ÇIKAR
Aydınlık’tan Recep Erçin’in haberine nazaran, ülkemizde isminde etraf geçen örgütler “siyanürle altın aranıyor” halindeki dezenformasyonu sürdürmekte ısrar ediyorlar. Daima olumsuz haberlerle gündeme getirilen altın madenciliği konusunda kamuoyunun hakikat bilgilendirilmesi için Çanakkale Lapseki’de bulunan TÜMAD Madencilik Tesisi’ne bir heyetle ziyaret düzenleyen Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Maden Kesim Konseyi Lideri ve İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) İdare Şurası Lideri Rüstem Çetinkaya, burada bölüme yönelik açıklamalar yaptı. Türkiye’de madencilik dalının gayri safi ulusal hasıladan aldığı hissenin yüzde 1.3 olduğu bilgisini veren Çetinkaya, “Eğer bu oranı dünya ortalaması olan yüzde 7 düzeyine çekersek, madencilik dalının ihracatı 30 milyar dolara ulaşır. İthal girdisi neredeyse sıfır olan bu ihracatla Türkiye’nin en çok ihracat yapan dalı olabiliriz. Böylelikle ham husus manasında da bağımsızlığımızı elde edebiliriz. Tarımda ve madende ham unsur bağımsızlığı kuraldır.” dedi.
GÜBRE İÇİN OLMAZSA OLMAZ
Bugün dünyanın bir numaralı gündemlerinden biri tahıl tedariği. Türkiye’nin inisiyatifi ile bu sorun bir nebze çözülmüş olsa da Avrupa’da gübre sorunu baş gösterdi. Önümüzdeki periyotta bir gübre koridorunun açılması mümkün. Türkiye’de gübre ham unsurları konusunda dışa bağımlı. İMİB Lideri Çetinkaya, “Gübre için muhtaçlık duyulan sodyum, fosfat ve potasyumdur. Fakat kâfi üretim yok. Türkiye’nin gübre gereksinimini karşılayabilmek için şu anda yapılan madencilik faaliyetinin 10 katı kadar fazla çalışmak zorundayız. Türkiye, maden muhtaçlığını karşılamak için yıllık 35-40 milyar dolarlık ithalat yapmak zorunda kalıyor. Ülkenin geleceği için maden üretmeliyiz.” iletisi verdi.
“Biz tarımı vazgeçilmez görürken, birebir formda madenciliğin de görülmesini talep ediyoruz.” diyen Çetinkaya, madencilerin üvey evlat muamelesi görmesine de sitem etti.
‘RUHSAT ALANI OLMASI MADEN AÇILACAĞI MANASINA GELMEZ’
Son periyotta TEMA tarafından çeşitli bölgelerin haritaları paylaşılarak “şu kadar alan maden ruhsat alanı” halinde bir kampanya yapılıyor. Bu mevzuyu da Çetinkaya’ya sorduk ve şu bilgiyi aldık: “Türkiye’de 26 milyon hektar orman alanı var. 101 bin hektar alan madenlere ruhsatlı. Yani orman alanlarının binde 3.9’u. Yangınlar nedeniyle son 12 yılda kaybedilen ormanlık alan ise 226 bin hektar. Güç faaliyetleri için 137 bin hektar, savunma için 57 bin hektar, ulaşım için ise 52 bin hektar ormanlık alan kullanılıyor. Savunma ve güç için kullanılan ormanlık alanlar bir daha geri döndürülemezken, madenler için ayrılan ormanlık alanlar maden sona erdiğinde rehabilite edilir ve tabiata geri kazandırılır.”
Çetinkaya ayrıyeten elindeki haritayı göstererek, “Bir vakıf, paylaştığı bir raporda Kahramanmaraş’ın yüzde 69’unun madenlere ruhsatlı olduğunu sav etti. Sonrasında araştırdık. Kelam konusu kentte madencilik faaliyeti yapılan yer aslında yüzde 1’dir. Örneğin İstanbul Havalimanı, Başakşehir Fatih Terim Stadı ve Formula 1 pistinin olduğu alanlar da aslında madene ruhsatlıdır. Sabiha Gökçen Havalimanı’nın olduğu alan için de ihalelik ruhsatı var. Buraların madene ruhsatlı olması orada madencilik faaliyeti yapılacağı manasına gelmez.” diye konuştu.
SİYANÜR TANKLARININ ÜZERİNDE YÜRÜDÜK
Biz de bir küme gazeteci ile birlikte davetli olarak bu ziyarette yer aldık ve maden alanında incelemeler yaptık. Ziyaretimiz sırasında TÜMAD Madencilik tesisinde altın dore dökümü de yapıldı. Altın madenin nasıl çalıştığı, altın madeninin çıkarılmasında hangi süreçlerin gerçekleştirildiği konusunda TÜMAD Entegre İdare Sistemleri ve Sürdürülebilirlik Müdürü Bilge Küçükaytan’dan bilgi aldık. Buna nazaran, altın madenciliğinden elde edilen gelirin büyük kısmının madenciye kaldığı telaffuzunun doğu olmadığını, üretilen altının yaklaşık yüzde 55’inin maliyete, yüzde 30’luk kısmının da da vergi olarak devlete gittiğini öğrendik.
TÜMAD’ın Lapseki’de bulunan altın madeni Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’ndan (EBRD) kredi kullandığı için etrafla ilgili her şey didik didik ediliyor. Tesisteki üretim sürecinde siyanür tanklarda yüzde 1-2 oranında yer alıyor. Bu tanklarda altın ve gümüş siyanür yardımı ile sıvılaştırılıyor. Bir sonraki süreçte ise siyanür parçalanarak amonyak ve karbonata dönüşüyor. Yani yok ediliyor. Tankların üzerinde gezerken yanımızda bir siyanür ölçüm aygıtı bulundurduk. Bu geçiş sürecinde aygıt ötmezken aşağıya inip bir sigara yaktığımızda ötmeye başladı. Öğrendiğimize nazaran Türkiye her yıl 27 bin ton siyanür ithal ediyor ve bunun yüzde 30’u altın madenciliğinde kullanılıyor geri kalan yüzde 70’i ise kimse sorgulamıyor. TÜMAD Lapseki Altın ve Gümüş Madeni, Birleşmiş Milletler Etraf Kurulu Milletlerarası Siyanür Enstitüsü tarafından, siyanürün inançlı ve etrafa hassas bir biçimde kullanımına ait belirlediği, 9 siyaset, 29 prosedür ve 200’e yakın unsurdan oluşan Siyanür Kodunun (ICMC) gerekliliklerini ‘sıfır hata’ ile yerine getirerek sertifikalandırılan birinci Türk maden işletmesi.