Getty Images Macar Parlamentosu (ARŞİV) Macar parlamentosu bugünkü oturumunda, iki hafta evvel hükümet tarafından “savaş tehlikesi” nedeniyle ilan edilen fevkalâde hal (OHAL) uygulamasını 1 Kasım 2022 tarihine kadar uzattı.
OHAL uzatma kararı 43’e karşı 116 oyla kabul edildi.
Hükümet ismine açıklama yapan Adalet Bakanı Judit Varga, bu kararın, Ukrayna-Rusya savaşı nedeniyle beliren tahıl zahmetini denetim altında tutabilmeyi, elektrik gücü, doğal gaz ve petrol kesimlerinde ortaya çıkan problemleri süratli karar alarak ortadan kaldırmayı hedeflediğini söyledi.
OHAL uygulaması hükümete, kararnameler yoluyla ülkeyi yönetme imkânı tanıyor. OHAL uygulamasının yürürlükte olacağı 1 Kasım 2022 tarihine kadar Macar hükümeti, parlamentoyu by-pass ederek kararlar alabilme ve uygulayabilme imkanına kavuşuyor.
OHAL uygulaması, beş ayda bir parlamento tarafından onaylanmak kaydıyla uzatılabiliyor. Şayet hükümet gerekli görürse bu uygulamayı istediği kadar uzatabilir, çünkü iktidardaki FİDESZ-Hristiyan Demokrat Parti koalisyonu parlamentoda üçte iki çoğunluğa sahip.
Macar anayasasına nazaran üçte iki çoğunluk, iktidardaki siyasi partiye anayasa üzerinde kimi değişiklikler yapma imkânı da tanıyor.
Bu değişikliklerden biri de 3 Nisan’daki genel seçimlerin üzerinden iki hafta geçmeden yapılan bir anayasa değişikliğiydi. FİDESZ tarafından önerilen ve parlamentodaki üçte iki çoğunluğun da onayladığı değişiklik, hükümete “savaş ya da doğal afetler durumunda gerekli görürse OHAL ilan etme” yetkisi veriyor.
BİR OHAL’DEN DİĞERİNE
Bu son değişiklik öncesinde de Macar anayasasında hükümete OHAL ilan etme yetkisi veren bir unsur vardı, fakat bu unsur savaş durumunu kapsamıyordu. Viktor Orban hükümeti, Covid salgınında bu yetkiyi kullanarak OHAL ilan etmiş ve Macaristan, salgın gerekçesiyle harikulâde hal uygulamasına giden dünyadaki birinci ülkelerden biri olmuştu.
Muhalefet salgın nedeniyle OHAL ilanının haklı münasebetleri olsa da, pek çok bahiste bu uygulamanın hükümete yetkilerini suiistimal etme imkânı tanıdığı yolundaki kuşkularını lisana getirmişti.
Bu mevzu daha sonra da tartışmalara neden oldu. Muhalefetin tenkitlerine nazaran hükümet salgın nedeniyle ilan edilen OHAL kapsamında, salgınla çabayla ilgili olmayan birtakım hususlarda da, sıkıntıyı parlamentoya taşımadan kararlar alıp uygulamıştı.
Macaristan’da Covid salgını nedeniyle ilan edilen OHAL uygulaması iki yılı aşkın bir mühlet yürürlükte kaldı ve salgının tesirlerinin tüm dünyada azalmasının ve buna bağlı olarak tedbirlerin en aza indirilmesinin akabinde kaldırıldı.
Ancak iki hafta sonra da savaş tehlikesi nedeniyle tekrar OHAL ilan edildi.