Lozan Antlaşması bilinmeyen hususları neler ve Lozan Antlaşması müddeti doldu mu merak ediliyor. Lozan Antlaşması’nda alınan kararlar ve görüşülen hususlar gündeme geliyor. Lozan Antlaşması bilinmeyen unsurları neler? Lozan Antlaşması mühleti doldu mu? sorularına cevap aranıyor. Lozan Antlaşması bilinmeyen hususları neler? Lozan Antlaşması mühleti doldu mu? Ayrıntılar haberimizdedir…
LOZAN ANTLAŞMASI SAKLI MADDELERİ
Lozan Muahedesi’nin ek zımnî unsurları olduğuna dair somut bir kaynak bulunmamaktadır. Lozan Antlaşması’nın saklı ek hususlarının olduğu bilgisi bir argümandan ibarettir. Geçtiğimiz aylarda bir vatandaş tarafından Lozan Antlaşması’nın saklı unsurları var mı sorusu Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Merkezi’ne (CİMER) yöneltilmişti. CİMER soruya karşılık olarak “Lozan Barış Antlaşması’nda saklı hususlar bulunmamakta olup, maden çıkartmamıza mahzur teşkil eden rastgele bir husus yer almamaktadır” karşılığını vermişti.
LOZAN ANTLAŞMASI’NDA ALINAN KARARLAR VE GÖRÜŞÜLEN KONULAR
Kapitülasyonlar: Tamamı kaldırıldı.
Türkiye-Suriye Sonu: Fransızlarla imzalanan Ankara Mutabakatı’nda çizilen sonlar kabul edilmiştir.
Irak Sonu: Musul üzerinde antlaşma sağlanamadığı için, bu hususta Birleşik Krallık ve Türkiye Hükûmeti kendi ortalarında görüşüp anlaşacaklardı. Bu uyuşmazlık Musul Problemi’ne dönüşmüştür.
Türk-Yunan Sonu: Mudanya Ateşkes Antlaşması’nda belirlenen formuyla kabul edildi. Meriç Irmağı’nın batısındaki Karaağaç istasyonu ve Bosnaköy, Yunanistan’ın Batı Anadolu’da yaptığı tahribata karşılık savaş tazminatı olarak Türkiye’ye verildi.
Türkiye-İran Hududu: Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti ortasında 17 Mayıs 1639’da imzalanan Kasr-ı Sevimli Antlaşması’na nazaran belirlenmiştir.
Kıbrıs: Osmanlı Devleti Ruslara karşı İngilizleri yanına çekebilmek için 1878 yılında Kıbrıs’taki hakları gizli olmak kaidesiyle süreksiz olarak Kıbrıs’ı Birleşik Krallık yönetimine vermişti. Birleşik Krallık I. Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine 5 Kasım 1914’te Kıbrıs’ı topraklarına kattığını resmen açıkladı. Osmanlı Devleti bu kararı tanımadı. Türkiye Lozan Antlaşması’nın 20. unsuruyla Kıbrıs’taki Birleşik Krallık egemenliğini kabul etti.
Azınlıklar: Lozan Barış Antlaşması’nda azınlık, Müslüman olmayanlar olarak belirlenmiştir. Tüm azınlıklar Türk asıllı kabul edildi ve hiçbir biçimde ayrıcalık tanınmayacağı belirtildi. Antlaşmanın 40. unsurunda şu karar yer almıştır: “Müslüman olmayan azınlıklara mensup Türk uyrukları, hem hukuk bakımından hem de uygulamada, öteki Türk uyruklarıyla birebir süreçlerden ve tıpkı teminatlardan yararlanacaklardır. Bilhassa, masraflarını kendileri ödemek üzere, her türlü hayır kurumlarıyla, dinî ve toplumsal kurumlar, her türlü okullar ve buna misal öğretim ve eğitim kurumları kurmak, yönetmek ve denetlemek ve buralarda kendi lisanlarını serbestçe kullanmak ve dinî ayinlerini serbestçe yapma hususlarında eşit hakka sahip olacaklardır. “Batı Trakya’daki Türklerle, İstanbul’daki Rumlar dışında, Anadolu ve Doğu Trakya’daki Rumlar ile Yunanistan’daki Türkler’in mübadele edilmeleri kararlaştırıldı.
Savaş tazminatları: İtilaf Devletleri, I. Dünya Savaşı nedeniyle istedikleri savaş tazminatlarından vazgeçtiler. Türkiye, tamirat bedeli olarak Yunanistan’dan 4 milyon altın talep etti lakin bu istek kabul edilmedi. Bunun üzerine 59. hususla Yunanistan savaş hatası işlediğini kabul etti ve Türkiye tazminat hakkından feragat etti ve yalnızca savaş tazminatı olarak Yunanistan, Karaağaç bölgesini verdi.
Osmanlı’nın borçları: Osmanlı borçları, Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrılan devletler ortasında paylaştırıldı. Türkiye’ye düşen kısmın taksitlendirme ile Fransız frangı olarak ödenmesine karar verildi. Düyun-u Genele yönetim heyetinde bulunan yenik Alman İmparatorluğu ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu devletlerinin temsilcileri yönetim şurasından çıkartılmış ve kurumun faaliyeti devam ettirilerek antlaşmayla birlikte yeni vazifeler verilmiştir. (Lozan Barış Antlaşması unsur 45,46,47…55, 56).
Adalar: Midilli, Limni, Sakız, Semadirek, Sisam ve Ahikerya adaları üzerinde Yunan hakimiyeti konusunda Osmanlı Devleti’nin imzalamış olduğu 1913 tarihli Londra Antlaşması ve 1913 tarihli Atina Antlaşması’nın adalar hakkındaki kararları ve 13 Şubat 1914 tarihinde Yunanistan’a bildirilen karar, adaların askeri gayelerle kullanılmaması kaidesiyle motamot kabul edilmiştir. Anadolu kıyısına 3 milden az uzaklıkta bulunan adaların ve Bozcaada, Gökçeada ile Tavşan Adaları üzerindeki Türk hakimiyeti kabul edilmiştir.
Osmanlı Devleti tarafından Uşi Antlaşması ile 1912 yılında İtalya’ya süreksiz olarak bırakılan On İki Ada üzerindeki bütün haklardan on beşinci hususla İtalya lehine feragat edilmiştir.
Boğazlar: Boğazlar, görüşmeler boyunca üzerinde en çok tartışılan husustur. Sonunda süreksiz bir tahlil getirilmiştir. Buna nazaran askeri olmayan gemi ve uçaklar barış vaktinde boğazlardan geçebilecekti. Boğazların her iki yakası askersizleştirilip, geçişi sağlamak maksadıyla lideri Türk olan memleketler arası bir heyet oluşturuldu ve bu düzenlemelerin Milletler Cemiyeti’nin garantisi altında sürdürülmesine karar verildi. Böylelikle Boğazlar bölgesine Türk askerlerinin girişi yasaklandı. Bu karar, 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Kontratı ile değiştirilmiştir.
Yabancı okullar: Eğitimlerine Türkiye’nin koyacağı kanunlar doğrultusunda devam etmesi kararlaştırıldı.
Patrikhaneler: Dünya Ortodokslarının dini önderi durumundaki patrikhanenin Osmanlı Devleti vaktindeki bütün ayrıcalıklarının kaldırılarak yalnızca dinî işleri yerine getirmek kaidesiyle ve bu konuda verilen kelamlara güvenilerek İstanbul’da kalmasına müsaade verildi. Lakin antlaşma metnine patrikhanenin statüsü konusunda tek bir karar konulmadı.