(9-15 Ocak Haftası)
PAZARTESİ
* Meksika’da 9 Ocak’ta başlayan ve 3 gün süren Kuzey Amerika Önderler Doruğu düzenlendi Tepe iştirakçileri; ABD Lideri Joe Biden, Kanada Başbakanı Justin Trudeau ve Meksika Devlet Lideri Andrés Manuel López Obrador.
* Küba hükümeti 51 tıp uzmanını, İtalyan devlet hastanelerindeki işçi eksikliğini gidermek için başşehir Roma’ya gönderdi.
* İngiltere’nin sömürge ülkesi Bermuda’nın Ticaret Odası, iş insanları ortasında, ülkenin ekonomik gidişatına dair İş Barometresi Anketi başlıklı bir çalışma yaptı. Kelam konusu anketin sonucuna nazaran iş dünyasının yüzde 41’i gidişattan yana umutlu değil.
* Brezilya’da, Pazar günü Bolsonaro yandaşlarının darbe teşebbüsünün bastırılmasının akabinde; Yüksek Mahkeme, Bolsonaro hükümetinin Adalet eski Bakanı Anderson Torres’in tutuklanmasına karar verdi.
Bolsonaro hükümetinin eski Adalet Bakanı Anderson Torres * Jamaika doğumlu Michael Tulloch, Kanada’nın Ontario eyaletinin yeni Başyargıcı oldu.
* Haiti’de Ekim 2022’de başlayan kolera salgınında bugüne dek 500’ü aşkın kişi hayatını kaybetti.
SALI
* Arjantin Devlet Lider Yardımcısı Cristina Fernández de Kirchner, kendisine karşı 22 Ağustos 2022’de gerçekleştirilmeye çalışılan suikast teşebbüsü davasına bakan yargıç María Eugenia Capuchetti’nin, tarafsız davranmadığı gerekçesiyle vazifesinden alınması talebinde bulundu.
* Meksika’da, Sinaloa Karteli’nin kurucusu ve önderi Joaquín Archivaldo “El Chapo” Guzmán’ınoğlu Ovidio Guzmán Lopez’in, geçtiğimiz Perşembe günü Culiacán’da güvenlik görevlilerince yakalanıp başşehir Ciudad de México’ya götürülmesinin akabinde, Kartel üyeleri ile güvenlik güçleri ortasında yaşanan çatışmalar yer yer devam ediyor. Sinaloa Eyalet Meclisi, eyalet sonları içinde bulunan Culiacán ve Mazatlán havaalanlarının yanı sıra, 101 okulun da süresiz kapatılmasına karar verdi.
Ovidio Guzmán Lopez’in yakalanmasının akabinde çete üyeleri ile güvenlik güçleri ortasındaki çatışmalar devam ediyor. * Ekvador Cumhuriyeti Sıhhat Bakanlığı, ülkede birinci kuş gribi olayının dokuz yaşında bir kız çocuğunda görüldüğünü açıkladı.
* Ekvador Cumhuriyeti’nin yerli halklarından Waorani’ler, hükümetin, topraklarında petrol çıkarma faaliyetine ait gerçek bilgileri sakladığını söyleyerek pasif direnişe geçti.
* Venezuela hükümeti ile ABD’li petrol şirketi Chevron, başşehir Caracas’ta, şirketin faaliyetlerine devam etmesi için 5 Aralık 2022’de bir mukavele imzalamıştı. Kelam konusu kontrat uyarınca birinci Venezuela ham petrol sevkiyatını yapacak tanker, yola çıktı.
* Uruguay’da, ülke genelinde devam etmekte olan 41 orman yangını olayı kelam konusu. Uruguay İtfaiye Birliği, yangınları söndürmek için hükümetten ve halktan ek yardım talebinde bulundu.
* Dominik Cumhuriyeti’nde, Insulacebus Toussaintiana çeşidi kemirgen bir primata ilişkin fosil modülleri bulundu. Kelam konusu fosilin 6 milyon yıllık olduğu iddia ediliyor.
* Arjantinli jeolog ve paleontolog Jorge Orlando Calvo, 62 yaşında hayatını kaybetti. Calvo faaliyetlerini, Comahue Ulusal Üniversitesi’nin Lago Barreales Paleontoloji Araştırma Merkezi bünyesinde sürdürüyordu.
Jorge Orlando Calvo ÇARŞAMBA
* Brezilya’da, geçtiğimiz Pazar günü Bolsonaro yandaşlarının darbe teşebbüsünün bastırılmasının akabinde; Organización de los Estados Americanos (OAS) – [Amerikan Devletleri Örgütü], inanılmaz toplantı kararıyla bir ortaya geldi. Toplantı sonucunda OAS üyeleri, Bolsonaro yandaşlarının aksiyonlarını “faşist bir darbe girişimi” olarak tanımlayıp kınama kararı aldı.
* Brezilya Devlet Lideri Luiz Lula da Silva, 2025’te düzenlenecek olan COP30 Memleketler arası İklim Zirvesi’ne mesken sahipliği yapmak için resmi müracaat gerçekleştirdiklerini açıkladı.
Brezilya Plan ve Bütçe Bakanı Simone Tebet, İktisat Bakanı Fernando Haddad ve Lider Luiz Inacio Lula da Silva. * Kolombiya Devlet Lider Yardımcısı Francia Márquez’in meskeninin yakınında yedi kilo patlayıcı unsur bulundu. Yetkililer, patlayıcıyı etkisiz hale getirdi.
* Meksika’da Pazartesi günü başlayan Kuzey Amerika Başkanlar Doruğu sona erdi. Tepe iştirakçileri; ABD Lideri Joe Biden, Kanada Başbakanı Justin Trudeau ve Meksika Devlet Lideri Andrés Manuel López Obrador idi. Tepe bitiminde Kanada Başbakanı Justin Trudeau ve Meksika Devlet Lideri Andrés Manuel López Obrador yaptıkları ortak açıklamada, bilhassa güç konusunda daha yakın ve ağır çalışma kararını lisana getirdiler.
ABD Lideri Joe Biden, Meksika Devlet Lideri Andrés Manuel López Obrador ve Kanada Başbakanı Justin Trudeau * El Salvador, 7 Eylül 2021’de Bitcoin’in yasal bir ödeme aracı olarak tanıyıp kullanan dünyadaki birinci ülke olmuş ve Devlet Lideri Nayib Bukele de, dünyanın birinci Bitcoin kentinin kuruluşunu, 20 Kasım 2021’de bir temel atma merasimiyle başlatmıştı. Parlamento bugün, Bitcoin için Dijital Varlık İhraç Yasası’nı onayladı.
* Honduras’ta, ulusal bir rezervdeki su kaynaklarını kirleten yasadışı mayınlamaya karşı çıkan iki etraf aktivistinin öldürülmesi üzerine Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Savunucuları özel Raportörlüğü, hükümetten, bağımsız bir soruşturma açılması talebinde bulundu.
* Şili’de silahlı bir küme, devlete ilişkin Cıdelco şirketinin dört nakliye konteynerini, içindeki bakırlarla bir arada çaldı.
* Arjantinli direktör Santiago Mitre’nin “Argentina, 1985” isimli sineması, Golden Globe En Düzgün Sinema Ödülü’ne layık görüldü.
Arjantinli direktör Santiago Mitre Altın Küre Ödül Merasimi. PERŞEMBE
* Kolombiya hükümeti, geçtiğimiz hafta Çarşamba günü; Ejército de Liberación Nacional (ELN) – [Ulusal Kurtuluş Ordusu] ile yaptıkları barış görüşmelerinin tıkanması sonucu, ELN ile süreksiz ateşkes muahedesinin askıya alındığını; tıpkı çeşitten görüşmeleri Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia (FARC) – [Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri] muhalif kanadı ile de yaptıklarını ve FARC ile ateşkesin sağlandığını açıklamıştı. Bugün ise, Arauca kentine bağlı Puerto Rondón’da karşı karşıya gelen ELN ile FARC muhalif kanadı, çatışmaya girdi. Kelam mevzu çatışmada 11 kişinin öldüğü bildirildi.
Kolombiya,ELN üyeleri. * Peru Devlet eski Lideri Pedro Castillo, iktidara geldiğinden bu yana sorun yaşadığı Kongre’yi 7 Aralık 2022’de fesh ettiğini ilan etmiş, tıpkı gün içinde de, ordu tarafından tutuklanmıştı. Castillo yandaşları o günden bu yana, dayanaklarını sokağa çıkarak ve vakit zaman da güvenlik güçleriyle çatışarak sürdürdü. Bu çatışmalar sırasında şu ana dek 43 kişi hayatını yitirdi. Bugün, başşehir Lima’da onbinlerce Castillo yandaşı bir ortaya gelerek, mevcut Devlet Lideri Dina Boularte’nin istifa etmesi ve Castillo’nun özgür bırakılması talebiyle büyük bir protesto gösterisi düzenledi.
* Haiti’nin başşehri Port au Prince’in yüzde 60’ının organize kabahat örgütlerinin idaresinde olduğunu geçtiğimiz Pazar günü açıklayan Birleşmiş Milletler yetkilisi Ulrika Richardson “ülkede önemli bir insani hayat krizi var” demişti. Kanada hükümeti, organize kabahat örgütleriyle uğraş için Haiti’ye zırhlı araçlar gönderdi.
* Arjantin’de 2022 yılsonu enflasyonu yüzde 94,9 oldu. Bu sayı, ülke tarihinin son 31 yılında görülen en yüksek enflasyon seviyesi.
* Şili’nin Coquimbo kenti yakınlarında 5,5 şiddetinde bir sarsıntı meydana geldi.
CUMA
* Peru Devlet eski Lideri Pedro Castillo yandaşları dün, başşehir Lima’da bir ortaya gelerek, mevcut Devlet Lideri Dina Boularte’nin istifa etmesi ve Castillo’nun hür bırakılması talebiyle büyük bir protesto gösterisi düzenlemişti. Boularte, bugün yaptığı açıklamada, yaşananlardan ve ölümlerden ötürü üzgün olduğunu fakat istifa etmeyeceğini lisana getirdi.
Pedro Castillo yandaşları Lima’da şov düzenledi, Devlet Lideri Dina Boularte’yi istifaya çağırdı. * Venezuela Devlet Lideri Nicolás Maduro, Ulusal Meclis’te yaptığı konuşmada Rusya ve Çin ile birlik olup çok kutuplu bir dünyanın inşasını sağlamlaştırmak gerektiğini söyledi. Maduro, teklifini Arjantin, Brezilya ve Kolombiya devlet liderleri ile de görüşeceğini ekledi.
* Meksika’nın Ixtapan de la Sal kentinde güvenlik güçleri, bir depo içinde paketlenmiş halde 26 ceset buldu. Bölge Savcılığı, kelam konusu deponun, Sinaloa Karteli’nden sonraki en büyük Kartel olan ve kurucusu-lideri Nemesio Rubén Oseduera “El Mencho” Cervantes buyruğunda hareket eden Jalisco Nueva Generación’a ilişkin olduğunu açıkladı.
* Meksika ve Ekvador Cumhuriyeti futbol federasyonları, FIFA tarafından; 2022 Katar Dünya Kupası’nda, taraftarların homofobik sloganlar atması nedeniyle 100.000 İsviçre Frangı ceza ödemeye mahkûm edildi.
* Ekvador Cumhuriyeti’nin başşehri Quito’da bulunan El Inca cezaevinde çıkan bir isyanda 10 mahkûm hayatını kaybetti.
CUMARTESİ
* Küba, Birleşmiş Milletler üyesi 193 ülkeden 134’ünün “evet” oyunu alarak G77+Çin’in süreksiz başkanlığı vazifesini üstlendi. G77+Çin; Birleşmiş Milletler’in 77 üye ülkesinin ortak ekonomik çıkarlarını korumak maksadıyla kurulmuş bir örgüttür.
* Meksika’da, 2024 yılında yapılacak olan seçimler için Partido Acción Nacional (PAN) – [Milliyetçi Hareket Partisi], Partido de la Revolución Democrática (PRD) Demokratik İhtilal Partisi] ve Partido Revoluciónario Institucional (PRI) – [Kurumsal Devrimci Parti] ortak koalisyon kararı aldı.
* Venezuela Petrol Bakanı Tareck El Aissami, Venezuela’nın “dünyadaki tüm güç şirketleriyle üretim, ihracat, mukaveleler ve muahedeler imzalamaya hazır olduğunu” belirterek, 120 ülkeye birden açık işbirliği ve yatırım yapma teklifinde bulunduklarını açıkladı.
* Hollanda’nın sömürge ülkesi Curacao’nun Mali İstihbarat Ünitesi; bankacılık bölümünde 2015, 2016 ve 2019 yıllarında olağandışı süreçlerde artış (toplam 113.170) tespit edildiğini ve bunun ayrıntılı bir halde araştırılıp soruşturma altına alınacağını açıkladı.
* Uruguay Turizm Bakanlığı, 2022 yılsonu prestiji ile ülkeye gelen turist sayısının bir evvelki yıla nazaran yüzde 95 arttığını ve bunun da, ülke turizm tarihindeki son 10 yılda kaydedilmiş en yüksek seviye olduğunu açıkladı.
* Kolombiyalı-Lübnanlı müzikçi Shakira Isabel Mebarak Ripoli’nin “Out of Your League” isimli modülü, YouTube’da 63 milyon defa izlenerek birinci 24 saatte en çok dinlenen Latin müziği unvanını kazandı.
Shakira PAZAR
* Peru Devlet eski Lideri Pedro Castillo yandaşları ile güvenlik güçleri ortasında 7 Aralık 2022’den bu yana yaşanmakta olan çatışmalar nedeniyle hükümet; başşehir Lima’nın yanı sıra Apurímac, Cusco, Puno kentleri ile Madre de Dios, Mariscal Nieto, Tahuamanu ve Tambopata eyaletlerinin tamamında 30 günlük OHAL ilan etti.
* Meksika’da yılın birinci iki haftasında işlenen kasıtlı cinayet sayısı 1003’e ulaştı.
* Meksika hükümeti, bugünden itibaren ülkede, tütün promosyonu yapılmasını ve sigaraların satış yerlerinde teşhirini yasaklama kararı aldı.
* El Salvador Devlet Lideri Nayib Bukele, Miss Universe 2023’ün, kendi ülkelerinde yapılacağını duyurdu.
* 2022 yılsonu datalarına nazaran, Latin Amerika’yı oluşturan (9’u sömürge statüsünde olmak üzere) 42 ülkenin toplam nüfusu 656 milyon 5 bin’e ulaştı.
Alejandro Iñarritu Alejandro Iñarritu’nun öyküsü:
Meksika’nın başşehri Ciudad de México’da, 1963’te doğar Iñarritu. 2001-2011 ortasında yedi kısa sinema yöneten Iñarritu’nun birinci uzun metraj sineması 2000 imali “Amores Perros” (“Köpekleri Sever”) oldu. Türkiye’de “Paramparça Aşklar ve Köpekler” ismiyle gösterime giren sinema, prömiyerini Cannes Sinema Festivali’nde yaptı ve Eleştirmenler Haftası Büyük Ödülü’nü kazandı. Sonrasında memleketler arası arenada sinema, toplamda 30 ödül kazandı. 2003 yılında “21 Gramos”u (“21 Gram”), 2006’da “Babel”i çekti. “21 Gram”da Sean Penn, En Uygun Erkek Oyuncu Ödülü’nü alırken, “Babel”; Cannes Sinema Şenliği başta olmak üzere birçok milletlerarası ödül kazandı. Iñarritu’nun bir sonraki sineması, 2010 tarihli “Biutiful” (“Güzel”) oldu. Javier Bardem, En Yeterli Erkek Oyuncu Ödülü’nü alırken, sinema de Yabancı Lisanda En Âlâ Yabancı Sinema, En Düzgün Özgün Senaryo ve En Yeterli Direktör ve Akademi mükafatlarını kazandı. 2014’te vizyona giren “Birdman or The Unexpected Virtue of Ignorance” (“Kuşçu ya da Cehaletin Beklenmedik Erdemi”) Akademi Ödülü’ne layık görüldü. 2016 imali “The Revenant” (“Diriliş”) ile 88. Akademi Ödülleri’nde En Yeterli Sinema, En Uygun Direktör, En Güzel Erkek Oyuncu (Leonardo Di Caprio) ve En Uygun İmaj Direktörü mükafatlarını kazandı. 2017’de ise, bir sanal gerçeklik enstalasyonu olan “Flesh and Sand”a (“Et ve Kum”) imzasını atan Iñarritu’nun bu yapıtı, Cannes Sinema Festivali’nde gösterilen birinci sanal gerçeklik enstalasyonu oldu. Iñarritu, 2019 yılında 72. Cannes Sinema Festivali’nde Heyet Lideri olan birinci Latin Amerikalı olma unvanının da sahibi. 2018’de kendisiyle yapılan bir röportajda ona şu sorulur: “20. Yüzyılın sinema alanında montaj dehası Sergei Eisenstein idi. Sizin için de ’21. Yüzyılın montaj dehası’ deniyor. Buna dair ne söylersiniz?” Iñarritu soruya şöyle karşılık verir: “Deha mıyım bilmiyorum. Fakat montajın gerçekte ne olduğunu, nasıl yapılması gerektiğini ben, Yılmaz Güney’in ‘Yol’ sinemasını izledikten sonra anladım.” Dört Oscar ödüllü sinema imalcisi, senarist, direktör ve bestekar Alejandro González Iñarritu, üretmeye devam ediyor.