Özerk idarede Mayıs ayında bölge parlamentosu için yapılan seçimlerden bu yana birlikçi partiler cumhuriyetçilerle ortak bir idare oluşturulmasını engelliyordu.
Seçim takvimi İngiltere’de Kuzey İrlanda’dan Sorumlu Devlet Bakanı Chris Heaton-Harris’in bölge parlamentosuna resmen 12 hafta içinde tekrar seçim ilan edilmesi için davet yapmasıyla başlayacak.
Bakan, çağrıyı Cuma günü yapma kelamı verdi.
Seçim için çabucak bir tarih belirlenmesi gerekmese de en uygun tarih 15 Aralık olarak görülüyor.
Kuzey İrlanda Barış Mutabakatı gereği, özerk idarenin, bölge parlamentosunda yer alan en büyük partiler tarafından ortaklaşa oluşması gerekiyor. Böylelikle en büyük partilerden biri İngiltere ile birlikten yana başkası de cumhuriyetçi olduğundan bölgede istikrarlı bir ortak iktidar sağlanması öngörülüyor.
Fakat İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılırken (Brexit) kabul ettiği Kuzey İrlanda protokolünden rahatsız olan en büyük birlikçi parti Demokratik Birlik Partisi (DUP) ortak idarenin oluşmasını aylardır engelliyor.
Şu anda toplanmış olan Kuzey İrlanda Parlamentosu’nun üyeleri, Mayıs ayındaki seçimde en çok sandalye alan parti olan cumhuriyetçi Sinn Fein milletvekilleriyle birlikte, DUP’u Brexit sonrası bölgenin statüsünü düzenleyen protokole yönelik protestosuna son vererek meclise dönmeye çağırıyorlar.
Birlikten yana en büyük parti olan DUP ise AB ile İngiltere ortasında Brexit sonrası periyotta Kuzey İrlanda’da geçerli olacak ticaret ve gümrük kurallarını belirleyen protokolün, bölgenin anayasal statüsünü ihlal ettiğini, ve bölgeyi İngiltere’den fiilen ayırdığını savunuyor ve mecliste devam eden genel konsey toplantısına katılmayı reddediyor.
Bölgenin statüsünün belirlendiği ve iç çatışmalara son veren barış muahedesinin şartlarından biri Kuzey İrlanda ile İrlanda Cumhuriyeti ortasındaki hududun açık bir hudut olmasıydı.
Kuzey İrlanda protokolü de bu doğrultuda İngiltere toprağı olan bölgeyle, güneydeki AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ile ortasındaki hudutta, AB ticari kurallarının değerli bir kısmının uygulanmaya devam etmesini yani ticaretin büyük ölçüde hür kalmasını öngörüyor.
Cumhuriyetçi Sinn Fein Partisi’nin lider yardımcısı ve yeni oluşturulacak idarede en büyük siyasi partinin adayı olarak başbakanlığı alması öngörülen Michelle O’Neill, DUP önderi Jeffrey Donaldson’u “liderlik yapamamakla” eleştirdi.
İngiltere’de Başbakanlıktan yapılan açıklamada ise DUP’ye Stormont’taki Kuzey İrlanda Parlamentosu’na geri dönme daveti yapıldı.