Kuzey İrlanda’da 5 Mayıs’taki parlamento seçimlerini kazanan Sinn Fein ile seçimlerden ikinci çıkan Demokratik Birlik Partisi (DUP) ortasındaki uyuşmazlık nedeniyle 6 aydır ortak idare oluşturulamaması sonucu bu yıl ikinci kere sadık başına gidilecek.
İngiltere’nin Kuzey İrlanda’dan Sorumlu Bakanı Chris Heaton-Harris, Belfast’ta basına yaptığı açıklamada, partiler ortasındaki uyuşmazlık nedeniyle ortak idare kurulamaması üzerine bu yıl ikinci defa bölgesel parlamento seçimlerinin yapılacağını duyurdu. Heaton-Harris, seçime ait ayrıntıları ise gelecek hafta açıklayacağını belirtti.
Parti başkanlarını dinlediğini ve gelecek hafta hepsiyle tekrar görüşeceğini söyleyen Heaton-Harris, “Fakat tekrar bir seçimin yapılması için davette bulunacağım. Yasal olarak bunu yapmak zorundayım.” sözlerini kullandı.
Heaton-Harris, sonlu seçeneklerle karşı karşıya kalmanın “derin bir hayal kırıklığı” olduğunu kelamlarına ekledi.
SEÇİMİ, İNGİLTERE’DEN AYRILIĞI SAVUNAN FEIN KAZANMIŞTI
Kuzey İrlanda’da 5 Mayıs’ta yapılan parlamento seçimlerini, İngiltere’den ayrılıp İrlanda Cumhuriyeti ile birleşmeyi savunan Sinn Fein kazanmıştı.
İrlanda Cumhuriyet Ordusu’nun (IRA) siyasi kanadı olduğu bedellendirilen Sinn Fein, parlamentoda 27 sandalye elde ederken karşı görüşteki Demokratik Birlik Partisi (DUP) 24’te kalmıştı. Bu sonuçla bölgenin 100 yıllık tarihinde birinci kere İrlanda milliyetçisi bir parti, seçimde birinci sırayı alarak başbakan çıkarma bahtını elde etmişti. Fakat, Kuzey İrlanda’ya özel yetki paylaşımı mutabakatına nazaran, birinci ve ikinci partilerin bölgeyi birlikte yönetmesi gerekiyor.
Seçimlerin akabinde, DUP’un “Kuzey İrlanda Protokolü’nde kıymetli değişiklikler olmadıkça yeni hükümetin kurulmasına müsaade vermeyeceğini” açıklaması, bölgede tartışmaları alevlendirmişti.
DUP, Kuzey İrlanda’nın AB’nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam etmesi ve İngiltere’nin geri kalanından Kuzey İrlanda’ya ithal edilen belli mallar için yeni denetim ve evrak işlerini içeren protokolle ortaya çıkan ticari bariyerin Kuzey İrlanda iktisadına ziyan verdiğini savunuyor.
Ayrıca, DUP, protokolü Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık’taki yerinin geleceği için de “varoluşsal tehdit” olarak görüyor.
Parti, protokolde kıymetli değişiklikler olmadıkça Kuzey İrlanda’da yeni bir hükümetin kurulmasına müsaade vermeyeceği tarafındaki kararlılığını da sürdürüyor.
PARLAMENTODA YENİ MECLİS LİDERİ SEÇİLEMEMİŞTİ
Kuzey İrlanda’da, İngiltere’den ayrılığı savunan Sinn Fein’in birinci parti çıktığı 5 Mayıs’taki bölgesel parlamento seçimlerinin akabinde ikinci parti DUP’un, 13 Mayıs’taki yeni meclis lideri seçim sürecini desteklememesi nedeniyle süreç başarısız olmuştu.
Sinn Fein ile DUP ortasındaki Kuzey İrlanda Protokolü konusundaki görüş ayrılıkları nedeniyle, DUP, 30 Mayıs’ta ikinci sefer meclis lideri seçimini engellemiş, böylece parlamentoda meclis lideri seçilememişti.
İNGİLTERE HAREKETE GEÇTİ
İngiliz parlamentosunda, Avrupa Birliği (AB) ile gerginliğe neden olan Kuzey İrlanda Protokolü’nün kimi unsurlarının tek taraflı olarak değiştirilmesini öngören yasa tasarısına ait süreç devam ediyor.
Hükümet, protokolün tek taraflı olarak değiştirilmesini öngören yasa tasarısına bağlılığını sürdürüyor.
İngiltere’nin Brexit sonrası Kuzey İrlanda ile ticareti düzenleyen protokolde tek taraflı değişiklik yapma teşebbüsüne sert reaksiyon gösteren AB ise 15 Haziran’da İngiltere’ye karşı hukuksal süreç başlatmıştı.
TARTIŞMALI KUZEY İRLANDA PROTOKOLÜ
Brexit mutabakatının bir modülü olan Kuzey İrlanda Protokolü, Birleşik Krallık’ın modülü olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ortasındaki ticareti düzenliyor.
Protokole nazaran, Brexit’e karşın Kuzey İrlanda, AB’nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor. Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.
Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle birlik yanlısı Protestanlar ortasındaki savaşı sona erdiren Belfast Muahedesi (Hayırlı Cuma Anlaşması) gereği, denetimlerin yapılabildiği fiziki bir kara hududu oluşturulamıyor. Bu yüzden denetimlerin lakin denizde yapılması kararlaştırılsa da uygulanmasında sıkıntılar yaşanıyor.
İngiltere, ülkenin toprak bütünlüğünü tehdit ettiğini savunduğu protokolün geniş ölçüde değiştirilmesini istiyor. AB ise protokolün değiştirilmesine sıcak bakmıyor. (AA)