Ahmet Boyacıoğlu
Sürekli şenliği ve sinemaları anlatacak değilim. Bugün de eski bir kıssayı sizinle paylaşayım.
Yaklaşık iki yıl evvel Almanya’dan bir telefon geldi. Tanıdığım bir Alman üretimci Türkiye’de çekeceği sinema için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na başvurmuş lakin ortadan geçen vakit içinde olumlu ya da olumsuz bir yanıt alamamıştı. Çekim için belirlenen tarih yaklaştıkça hem Alman üretimci hem de Türkiye’deki çekimlerde yardımcı olacak Türk yürütücü üretimci huzursuz olmuşlardı. Bakanlığı aradım, belgenin Dışişleri Bakanlığı’na gönderildiğini ve yanıt beklendiğini öğrendim.
Film Türkiye’de çekilecekti lakin olay İran’da geçiyordu. İran’ın en tutucu kentlerinden biri olan Meşhed’de bir adam 2001–2002 yıllarında 16 hayat kadınını öldürmüş ve yakalanarak idama mahkum edilmişti. Bu türlü bir mevzuyu İran’da çekmek mümkün olmadığından çekim yeri olarak Türkiye seçilmiş ve bütün ön hazırlıklar tamamlanmıştı.
Dışişleri Bakanlığı’daki tanıdıklarımı aradım ve belgenin Tahran Büyükelçiliğimize gönderildiğini, oradan haber beklendiği bilgisini aldım. Sinema Genel Müdürlüğü birkaç yıl evvel kapsamlı bir çalışma yapmış, yeni bir kanun ile yabancı sinemaların Türkiye’de çekilebilmesi için birtakım kolaylıklar ve vergi indirimleri sağlanmıştı. Basılan broşürde sinema çekim müsaadesi için yapılacak müracaatların en geç 15 gün içinde cevaplandırılacağı belirtilmişti.
Günler günleri kovaladı, müsaade ile ilgili hiçbir ilerleme olmadı. Beklenen karşılık bir türlü gelmiyordu. Sonuçta Alman üretimci Türkiye’deki çekimi iptal ederek Ürdün’e gitmek zorunda kaldı. Son konuşmamızda bu olayın kendisine 50 bin euroya mal olduğunu söyledi. Başka yandan Türkiye’deki çekimlerde vazife alacak takımdaki sinemacılar da kazanacakları paradan oldular. Bu olayın Avrupa’da duyulacağı, bundan sonra uzun müddet hiçbir sinema takımının sinema çekmek için Türkiye’yi seçmeyeceği bir öbür gerçekti.
Söz konusu sinema Ali Abbasi’nin yönettiği “Kutsal Örümcek” ( Holy Spider) idi. Sinema geçen yıl Cannes Sinema Festivali’ne seçildi, En Âlâ Bayan Oyuncu Ödülü’nü aldı. Sonra da birçok ülkede gösterime girdi ve büyük muvaffakiyet kazandı.
Daha sonra Türkiye’de çekim müsaadesinin verilmemesinin nedeninin İran ile bağlantıların bozulabileceği korkusu olduğunu da öğrendim. Pahalı diplomatlarımızın ne düşündüğünü çok merak ediyorum. Sinema Türkiye’de çekilecekti, İranlı dostlarımız sinemanın konusu nedeniyle çok alınıp bize küseceklerdi. Tahminen de âlâ bağlarımız bozulacaktı. Son Osmanlı–İran savaşının 1823’te olduğunu, o tarihten beri sonlarımızın değişmediğini biliyorlar mıydı sanki?
Ülkemizde evvelden 1930’lardan kalan ve 1986’da kaldırılan bir sansür kanunu vardı. Bu kanunun hususlarından biri de dost ülkeleri berbat gösteren sinemaların çekilmesini yasaklıyordu. Yirminci yüzyıl geride kaldı, yirmi birinci yüzyıla girdik ancak ne yazık ki ülkemizde hala kimi beşerler on dokuzuncu, yirminci yüz yılda yaşamayı sürdürüyorlar.
İki yıl evvelki bir olayı neden artık anlatıyorum? Zira üç gün evvel MUBI’nin resepsiyonunda Alman üretimci ile karşılaştım. ‘Merhaba, nasılsın?’dan sonra ‘Biraz güç oldu ancak sonuçta sinema çok büyük muvaffakiyet kazandı’ deyince ‘Evet, lakin çok zorlandım, herkese anlatıyorum başıma gelenleri’ dedi. Sinema Genel Müdürlüğü’nün üzerinde çok çalıştığı, yabancı sinema gruplarının Türkiye’de sinema çekmesini sağlayacak kanun artık uzun müddet bir işe yaramayacak üzere görünüyor.
Sayın Dışişleri Bakanı’nın bu sıralar çok ağır bir programı olduğunu biliyorum fakat biraz vakit ayırsa ve gölgesinden korkmayan, ayağının üzerinde sağlam durabilen ve ülkesini en âlâ formda temsil edebilecek yetenekte genç diplomatların yetişmesiyle ilgili çalışmalar yapsa çok yeterli olacak.