Türkiye’de yaşayanların yaklaşık yüzde 20 ila yüzde 25’inin Kürt olduğu iddia ediliyor ancak medyada kendi lisanlarındaki varlıkları yüzde 1’in altında. Bu yasaklarla o sembolik yüzdelik tükeniyor. Ülkedeki Kürt gazeteciler için dijital medya, Kürtçe’nin varlık gösterdiği son kale.
DİJİTAL ENGELLEME NEDEN KÜRTÇE MEDYANIN TÜRKİYE’DEKİ VARLIĞINI TEHDİT EDİYOR?
Botan Times’da yer alan habere nazaran, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran Türkiye’de 2 bin 71 gazete var. Bunların yalnızca biri Kürtçe yayın yapıyor: Haftalık Xwebûn gazetesi.
Radyo ve Televizyon Üst Şurası (RTÜK) datalarına nazaran Türkiye’de 477 televizyon yayın yapmakta. Ülkede Kürtçe haber programı bulunduran tek ulusal televizyon kanalı devlete ilişkin olan, TRT Kurdi. Ulusal kapsamda yayın yapan radyolardan yalnızca TRT Kurdi Kürtçe haber bulunduruyor. Yani devletin sesi dışında bir alternatif yok.
Habere nazaran, ağır baskılar nedeniyle uydu yayıncılığı ve basılı medyada varlık gösteremeyen Kürtçe, medya için dijital medya bir seçenek değil. Var olmak için tutunulan bir kol.
PODCAST VE YOUTUBE KANALLARININ KAPATILMASI NEYİ TABİR EDİYOR?
Diyarbakır merkezli Rawest Araştırma şirketi ile yapılan söyleşilerde, şirketin yaptığı anketlerden, ülke nüfusunun yüzde 16-18’i (13,49 -15,18 milyon) konutta anadili olarak Kürtçe konuştuğunu görüyoruz.
Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi’ne nazaran, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki 16 kentte yaptığı anadil kullanım araştırmasında, hane içinde 18-24 yaş kümesinin yüzde 68,2’si, 65 yaş üstünün ise yüzde 70’ten fazlası Kürtçe konuşuyor.
KONDA Araştırma ve Danışmanlık şirketinin 2019’da yaptığı ankete nazaran nüfusun yüzde 16’sı kendini Kürt olarak tanımlıyor. Örneğin yalnızca bir kanalın tüm Twitter hesabının kapatılması kararı verilmiş. O da kültürel araştırmalar ve tahliller yayınlayan Hurbini Podcast.
IRAK KÜRDİSTAN BÖLGESİ MEDYASININ ENGELLENMESİ
Erbil Merkezli Rûdaw TV’nin sitesine, Süleymaniye merkezli Kurdsat News TV’nin YouTube kanalına ve Duhok merkezli Waar TV’nin de bir tweetine erişim engellendi.
Hem maddi açıdan, hem hukuksal, hem fiziki varlık alanı, hem de yetişmiş takımları açısından IKB kanalları daha yeterli imkanlara sahip ve daha büyük kanallar. 2017’de Irak Kürdistan Bölgesi (IKB) merkezli üç büyük televizyon olan Kurdistan 24, Waar TV ve Rûdaw TV, Türksat uydusundan çıkarıldı ve yayın lisansları iptal edildi.
‘KÜRTÇE MEDYA KURUMSALLAŞAMIYOR’
Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu’nun hazırladığı BİA Medya Müşahede Raporu; Ekim, Kasım ve Aralık aylarında en az 171 gazeteci ve medya temsilcisinin, Türk Ceza Kanunu ve Terörle Gayret Kanunu ile 2911 Sayılı Toplantı Gösterişleri Yürüyüşleri Kanunu üzere düzenlemelerden yargılandığını, dokuzundan da maddi ve manevi tazminat talep edildiğini gösteriyor.
16 Haziran’da Diyarbakır’da 16 Kürt medya çalışanının tutuklanmasının akabinde, Ankara Başsavcılığı’nın yürüttüğü soruşturma kapsamında da dokuz gazeteci daha tutuklandı. Tutukluluğa itiraz, ‘savcı izinde’ diye değerlendirilmedi. Gazetecilerin avukatı Resul Temur, “Amaç yargılamak değil, direkt işleyemez hale getirecek biçimde cezalandırmaktır” dedi. Türkiye, darbe teşebbüsünden beri birinci sefer “en çok gazeteci tutuklayan” ülkeler kategorisine girdi. (HABER MERKEZİ)