Geçen haftanın birinci yarısı nispeten sakin geçmesine rağmen çarşamba günü ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz kararının akabinde piyasalarda hareketlilik arttı.
Enflasyonist baskıların artacağı beklentileriyle İngiltere, İsveç, İsviçre ve Norveç başta olmak üzere birçok ülke merkez bankası Fed’in agresif faiz artırımı adımını takip etti.
Gelecek devirde de faiz artırımlarının devam edeceği sinyalini veren merkez bankalarının kararlarının akabinde resesyon kaygıları derinleşirken, bu durum piyasalarda risk iştahının düşük seyretmesine neden oldu.
Bu gelişmelerle hisse ve tahvil piyasalarından çıkışlar hızlandı, global çapta dolar talebinin gücünü müdafaasıyla dolar endeksindeki yükseliş sürdü. ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi Nisan 2010’dan bu yana birinci sefer yüzde 3,83’ü test ederken, dolar endeksi 113,2 ile Mayıs 2002’den bu yana en yüksek seviyeyi gördü.
Emtia piyasalarında ise artan resesyon tasalarının fiyatlanması ve dolardaki yükselişin tesiriyle satış baskıları arttı. Altının ons fiyatı haftalık bazda yüzde 1,9 paha kaybederek 1.644 dolarla Nisan 2020’den bu yana en makûs kapanışını gerçekleştirdi. Brent petrolün varil fiyatı da geçen hafta yüzde 5,4 azalarak 84,6 dolarla 8 ayın en düşük düzeyinden kapandı.
Fed agresif faiz artırımlarına devam etti
Fed Açık Piyasa Komitesi (FOMC), federal fonlama oranını beklentiler doğrultusunda 75 baz puan artırarak 2008’den bu yana en yüksek düzey olan yüzde 3,00-3,25 bandına çıkardı.
Üyelerin gelecek periyoda ait projeksiyonları daha yüksek işsizlik ve yavaş ekonomik büyümeye işaret ederken, enflasyonun lakin 2025’te Fed’in yüzde 2’lik gayesine geri döneceğini ortaya koydu.
Yetkililerin federal fonlama oranına ait medyan beklentileri ise yıl sonu için yüzde 4,4 ve 2023 için yüzde 4,6 seviyesinde gerçekleşti. Bu da bankanın kasım ve aralık aylarında gerçekleştireceği toplantılarda en az 125 baz puan ile agresif faiz artırımlarına devam edeceğini gösterdi. Güncellenen projeksiyonlarla faiz indirimi başlangıcı için 2024’e işaret edilmesiyle bu istikamette birinci atağın gelecek yıl yapılabileceği beklentileri de şimdilik rafa kalkmış oldu.
Kararın akabinde değerlendirmelerde bulunan Fed Lideri Jerome Powell, bankanın enflasyonu yüzde 2 gayesine düşürme taahhüdüne sıkı sıkıya bağlı olduğunu ve bunu gerçekleştirene kadar uğraş edeceklerini söyledi.
Powell, enflasyonu düşürmenin acılı olacağını vurgulayarak, “Fiyat istikrarını sağlamamız gerekiyor, yoksa sonra daha fazla acı çekeriz. Keşke bunu yapmanın acısız bir yolu olsaydı fakat yok. Bizim gereksinimimiz olan enflasyonda manalı bir biçimde aşağı istikametli baskı oluşması. Bunu görmek istiyoruz” sözlerini kullandı.
Gelecek periyot faiz artırımlarının açıklanacak bilgilere bağlı olacağını aktaran Powell, toplantıdan toplantıya karar vermeye devam edeceklerini kaydetti.
Gelişmelerin akabinde, para piyasası fiyatlamalarında Fed’in gelecek ay da 75 baz puanlık faiz artırımına gideceği ihtimali yüzde 73’e yükseldi.
Hafta genelinde açıklanan bilgilerin de karışık sinyaller vermesi dikkati çekerken, New York borsası 3,5 ayın en makûs kapanışını gerçekleştirdi. Dow Jones endeksi yüzde 4,65’lik, Nasdaq endeksi yüzde 5,07’lik ve S&P 500 endeksi yüzde 4,65’lik kayıpla 13 Haziran haftasından bu yana en düşük düzeyden kapandı.
Yatırımcılar gelecek hafta ABD’de tüketici inanç endeksi, güçlü mal siparişleri, 2. çeyrek son büyüme, çekirdek ferdî tüketim harcamaları ve askıda konut satışları datalarını takip edecek.
Avrupa’da faiz artırım yarışı
Avrupa tarafında, geçen hafta genelinde merkez bankalarının faiz kararları yakından takip edilirken, süregelen güç krizine ziraî üretimde besbelli düşüşe neden olabilecek gübre tedariki sorunları de eklendi.
Rusya-Ukrayna savaşı kapsamında artan jeopolitik riskler de gündemin odağındaki yerini korudu.
İngiltere Merkez Bankası (BoE), siyaset faizini 50 baz puan artırarak yüzde 2,25 ile son 14 yılın en yüksek düzeyine çıkardı. Art geriye 7. defa faiz artırımına giden Banka’nın kararının akabinde sterlin/dolar paritesi 1,0840’la 37 yılın en düşük düzeyini gördü. İsviçre Merkez Bankası da siyaset faizini 75 baz puan artırarak 8 yıldır süren negatif faiz devrine son verirken, birebir gün faiz kararını açıklayan Norveç Merkez Bankası siyaset faizini yüzde 1,75’ten yüzde 2,25’e yükseltti.
Öte yandan İsveç Merkez Bankası (Riksbank), 31 yılın en yüksek düzeyini gören enflasyon karşısında siyaset faizini beklentilerin üzerinde 100 baz puan artırarak yüzde 1,75’e çıkardı.
Kararların tesiriyle 10 yıllık tahvil faizi İngiltere’de 14 yılın tepesini görürken, İsviçre’de 3 ayın en yüksek düzeyine çıktı. Almanya’nın 10 yıllık tahvil faizi de Aralık 2011’den sonra birinci kere yüzde 2,1’in üzerini test etti.
Bu gelişmeler sonrası para piyasalarında, Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) ekim ayı toplantısında siyaset faizini 75 baz puan artıracağı ve yıl sonunda yüzde 3’ün üzerine çıkaracağı beklentileri fiyatlanmaya başladı.
Avrupa’da yüksek faiz periyodunun gelecekte devam edeceğine ait beklentiler, halihazırda güç kriziyle uğraş edilen ve enflasyonist baskıların sürdüğü bölgede resesyon telaşlarını artırdı. Kelam konusu telaşlarla Stoxx 600 endeksi Şubat 2021’den bu yana en düşük seviyeyi gördü.
Haftalık bazda Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 3,59 düşüşle Kasım 2020’den bu yana en makûs kapanışını gerçekleştirirken, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 4,84 ve İngiltere’de FTSE 100 endeksi de yüzde 3,01 bedel kaybıyla 28 haftanın en düşük düzeyinden kapandı. Avro/dolar paritesi de 0,9668 ile Eylül 2002’den bu yana en düşük düzeye geriledi
Avrupa tarafında gelecek haftanın data gündeminde Almanya’da Ifo iş dünyası inanç endeksi ve işsizlik, Avro Bölgesi’nde ekonomik inanç endeksi ve gerçek kesim itimat endeksi, İngiltere’de büyüme ve cari istikrar öne çıkarken, yatırımcılar pazartesi ve çarşamba günü ECB Lideri Christine Lagarde’ın açıklamalarını takip edecek.
BoJ, negatif faiz uygulayan tek merkez bankası pozisyonuna geldi
Asya tarafında geçen hafta Fed’in şahin duruşunun bilakis BoJ, faizlerde ve ultra gevşek para siyasetinde değişikliğe gitmedi.
Böylece dünya genelinde negatif faiz uygulayan tek merkez bankası pozisyonuna gelen Banka, yeni tip koronavirüs salgınına yönelik devreye alınan özel fon tedariki programının da kademeli olarak kaldırılacağını duyurdu.
Piyasalarda BoJ’un, ultra gevşek para siyaseti ve faizlerde değişikliğe gitmesi beklenmiyordu. Buna rağmen bankanın, çok zayıflayan yen karşısında Kovid-19 önlemlerini kaldırması ve para ünitesini destekleyici önlemler alabileceği belirtiliyordu.
Kararın akabinde BoJ Lideri Haruhiko Kuroda, faiz oranlarını yükseltmeyi şimdilik değerlendirmediklerini, güçlü mali gevşemeye kararlı bir formda devam edeceklerini vurgulayarak, ileriye dönük ajandalarını gelecek 2-3 yılda değiştirmeyi düşünmediklerini bildirdi.
BoJ’un “ultra gevşek siyasete devam” sinyali ile 145,9’a kadar çıkan dolar/Japon yeni paritesi, müdahale sonrası 140,4’e kadar geriledi.
Ülkede temmuz ayında yüzde 2,4 artan çekirdek Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) de ağustosta yüzde 2,8 ile Ekim 2014’ten bu yana en süratli yükselişini kaydetti. Birebir devirde manşet TÜFE ise yüzde 3 artışla 1991’den bu yana en yüksek düzeye çıktı.
Çin tarafında ise salgın önlemleri ile kapanan birtakım kentler hafta başında tekrar açılırken, Çin Merkez Bankası iktisada takviye kapsamında piyasaya yaklaşık 12 milyar yuan likidite enjekte etti. Banka ayrıyeten, 14 günlük karşıt repo faiz oranını yüzde 2,25’ten yüzde 2,15’e düşürdü, yüzde 3,65 seviyesinde bulunan referans temel kredi faizi oranını ise değiştirmedi.
Bu gelişmelerle geçen hafta genelinde Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 1,50, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 1,22, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 3,9 ve Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 4,4 paha kaybetti.
Asya’da gelecek hafta Japonya’da tüketici inanç endeksi, işsizlik, perakende satışlar ve sanayi üretimi, Çin’de ise imalat sanayi ve hizmet kesimi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) dataları izlenecek.
Dolar haftayı tarihi tepeyle kapattı
Yurt içi piyasalarda yatırımcılar geçen hafta Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) kararını takip ederken, Banka yüzde 13 seviyesinde bulunan siyaset faizini yüzde 12’ye çekti. Böylelikle üst üste 2’nci ayında da siyaset faizini 100 baz puan indiren Banka’nın karar metninde global büyümeye yönelik belirsizliklerin ve jeopolitik risklerin arttığı bir devirde finansal şartların destekleyici olmasının ehemmiyetine işaret edildi.
Bankacılık payları üzerindeki satış baskısının devam ettiği hafta boyunca, BIST 50 endeksinde yer alan hisseler için açığa satış süreçlerinde üst adım kuralı uygulamasına devam edildi.
Küresel çapta risk iştahının azalmasının tesiriyle geçen hafta Borsa İstanbul’da dalgalı seyir de sürerken, BIST 100 endeksi haftalık bazda yüzde 2,83 gerileyerek 3.281,61 puandan kapandı.
Dolar/TL ise 18,4210 ile tepesini gördüğü haftayı yüzde 0,9 artışla 18,4139’dan tamamladı.
Yurt içinde gelecek haftanın bilgi gündeminde gerçek kesim inanç endeksi, kapasite kullanım oranı ve ekonomik inanç endeksi bilgileri öne çıkıyor. Gelecek hafta cuma günü ise memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşu S&P’nin Türkiye’nin not görünümüne ait değerlendirmesini açıklaması bekleniyor.