Avrupa ve ABD başta olmak üzere iktisada ait bilgilerden gelen sinyaller resesyon riskinin arttığına işaret ediyor. Yatırımcılar bu riski ölçmek için önümüzdeki devirde kimi kritik bilgileri dikkatle izleyecek.
Yükselen faiz oranları, enflasyon ve uzun müddettir devam eden güç krizi, dünya iktisadının resesyona hakikat gittiği inancını artırıyor.
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen ve Avrupa Merkez Bankası Lideri Christine Lagarde’nin temel bir senaryo olarak görmese de kabul ettikleri bir risk olan resesyona dair işaretler de yükselmeye devam ediyor.
ABD’de gayri safi yurt içi hasılanın (GSYH) iki çeyrek arka arda küçülmesinin akabinde ülkede resesyonun başlayıp başlamadığı tartışılmış, yetkililer bunun istisnai bir durum olduğunu ve durumun resesyon manasına gelmediğini belirtmişti. Lakin hem Avrupa’da hem de ABD’de üretime ait datalar ekonomik sakinlik sinyallerinin arttığını gösteriyor.
AVRUPA’DA RİSK ARTIYOR
Avrupa’da resesyon riskleri güçlenmeye devam ederken, Almanya’nın doğal gaz tedariki sorununa bir de kuraklığın ırmaklardaki su düzeylerini düşürmesi eklendi.
Buna nazaran, ırmakların iç ve dış ticarette kıymetli hissesi olduğu ülkede su düzeylerinin epeyce azalmasının akabinde birtakım gemilerin seyahat edememesinin ülkede tedarik zincirini olumsuz etkileyebileceğinden kaygı ediliyor.
Euro Bölgesi’nde yıllık enflasyon güç fiyatlarındaki yükselişin tesiriyle temmuzda yüzde 8,9’a çıkarak rekor seviyeyi görürken, inşaat üretimi, haziran ayında bir evvelki aya nazaran yüzde 1,3 azaldı.
Euro Bölgesi yılın ikinci çeyreğinde çeyreklik yüzde 0,6 ve yıllık yüzde 3,9 büyüse de beklentilerin altında kalırken, İngiltere’de Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yıllık yüzde 10,1 artışla son 40 yılın en süratli yükselişine işaret etti.
Bu hafta açıklanacak satın alma yöneticileri endeksleri de resesyon konusunda kritik sinyallerden birini verecek. Özel dal üretiminin daraldığını gösterecek mümkün bir bilgi 19 ülkeli Euro bölgesindeki resesyon için önemli bir sinyal olacak.
ABD’DEN GELEN SİNYALLER NEGATİF
Öte yandan ABD’de enflasyon ve resesyon ikilemi sürerken, piyasalardaki fiyatlamalar da zorlaşıyor.
ABD tahvil piyasalarında da bu hafta satış yüklü bir seyir izlenirken, birtakım varlıklarda zıdda dönen getiri eğrisi resesyon kaygılarını beslemeyi sürdürüyor.
Ülkede açıklanan makroekonomik bilgilere nazaran, ikinci el konut satışları, temmuzda düşüşünü altıncı aya taşıyarak aylık bazda yüzde 5,9 azalışla Mayıs 2020’den bu yana en düşük düzeye geriledi.
İlk kere işsizlik maaşı müracaatında bulunanların sayısı, 13 Ağustos ile biten haftada evvelki haftaya kıyasla 2 bin kişi azalarak 250 bine indi. Piyasa beklentilerinin bilakis düşüş kaydeden işsizlik maaşı müracaatları, iş gücü talebinin sağlam kalmaya devam ettiğine işaret etti.
ABD’de perakende satışlar, temmuzda artış beklentilerinin bilakis değişim göstermezken, ülkenin büyük alışveriş mağazalarından Target’ın ikinci çeyrekteki karı, tüketicilerin yüksek enflasyon nedeniyle isteğe bağlı harcamalardan kaçınmasıyla yaklaşık yüzde 90 düşüş gösterdi.
Ülkede konut başlangıçları ise temmuzda yüzde 9,6 azalışla 1 milyon 446 bine gerileyerek, Şubat 2021’den bu yana en düşük düzeye indi. İnşaat müsaadeleri de temmuzda aylık bazda yüzde 1,3 azalarak 1 milyon 674 bine geriledi.
UZMANLAR NE DİYOR?
Uluslararası Para Fonu (IMF) geçtiğimiz ay global büyüme iddialarını düşürerek, yüksek enflasyon ve Ukrayna savaşından kaynaklanan risklerin denetim altına alınmaması hâlinde dünya iktisadının resesyonun eşiğine gelebileceği ikazında bulundu.
Kurum yayımladığı raporda global gerçek gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) büyümesine ait kestirimini yüzde 3,6’dan yüzde 3,2’ye düşürdü. IMF’nin 2023 yılına ait büyüme beklentisi ise yüzde 3,6’dan yüzde 2,9’a indirildi.
Moody’s Analytics’in baş ekonomisti Mark Zandi ise ABD’deki ekonomik daralmanın resesyona işaret etmediğini belirterek “Bu bir sakinlik değil. Sakinlikle birebir kainatta bile değil” dedi.
Devam eden bir sakinliğe işaret eden tek şeyin negatif GSYİH’nın art geriye iki çeyrek küçülmesi olduğunu belirten Zandi, “GSYİH’nın bu çeyrekte olumluya döneceğine dair erken göstergeler var” dedi.
RESESYON NEDİR?
Resesyon, bir ülkenin ekonomik faaliyetlerinde gerileme yaşanması nedeniyle gerçek gayri safi yurt içi hasılanın düşmesi, ekonomik faaliyetlerde duraklaması, negatif manada istikrarlı bir konjonktür dalgasında doruğu izleyen gerçek ekonomik faaliyet seviyesinde ölçülü daralma kademesi olarak tanımlanıyor. İktisattaki daralma ölçülü değil şiddetli olursa buna da depresyon deniyor.