Seyitgazi ilçesi Yenikent Mahallesi’nde birinci Tunç çağına ait yürütülen Küllüoba hafriyatları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün müsaadesiyle 1996 yılında başladı.
Geçen vakitte hafriyat alanında birinci Tunç çağının kültürel özelliklerini ortaya çıkaran pek çok buluntu saptanırken, birebir vakitte 5 bin yıl evvel Anadolu’daki kentleşmeyi gösteren ispatlar ortaya çıkarıldı.
Bu yıl da sürdürülen hafriyatlarda Bilecik Pir Edebali Üniversitesi (BŞEÜ) öncülüğünde, Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Kısmı ile Batman Üniversitesi öğretim üyeleri ve öğrencileriyle birlikte 20 kişilik grup yer alıyor.
100’ÜN ÜZERİNDE MEZAR ORTAYA ÇIKARILDI
Küllüoba Höyüğü’nde yapılan arkeolojik kazılarla ilgili bilgi veren BŞEÜ Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve Hafriyat Lideri Doç. Dr. Murat Türkteki, mezarların radyokarbon datalarının milattan evvel 3 bin 200’e dayandığını söyledi.
Alanda birbirinden farklı mezar tiplerinin olduğunu tespit ettiklerini anlatan Doç. Dr. Türkteki, “Bu yılki kazılarla birlikte 100’ün üzerinde mezar, çok sayıda gömü tespit ettik. Bunların büyük kısmı çömlek mezar tipinde fakat içerisinde taş sanduka da var. Kerpiç sanduka da tekrar bilinen en erken örnek diyebiliriz. Batı ve Orta Anadolu’nun en erken yerleşim dışı mezarlık alanı burası münasebetiyle buradaki çalışmalar bize değerli bilgiler veriyor. Burada büyük bir yerleşmenin olduğunu söyleyebiliriz. Yerleşme çağlar, yüzyıllar boyunca burada devam ediyor. Lakin bu mezarlık alanı 300-400 yıl üzere bir mühlet burada kullanılıyor. Daha sonra bu mezarlık alanı, muhtemelen yerleşimin dışındaki diğer bir alanına taşınıyor zira kent bu tarafa gerçek genişliyor. Kent genişledikçe mezarların üzerine gelmeye başladığı için bu alanı büsbütün öbür bir alana taşıyorlar. Höyükten bugüne kadar elde ettiğimiz radyokarbon dataları milattan evvel 3 bin 200’e dayanıyor. Lakin mezarlık alanında yaklaşık milattan evvel 3 bin 200 ile 2 bin 900 ortası radyokarbon datalarımız var” diye konuştu.
Arkeolojik hafriyatlarda mezarların o devir yaşayanlar için sosyoekonomik durumu da ortaya koyduğunu belirten Doç. Dr. Türkteki, mezar içinde daha çok çanak çömlek, küçük armağanlar formunda küçük fincanlar bulunduğunu söyledi.
Özellikle çocuk mezarlarında ‘mühür’ denilen ayak biçiminde damgalarla karşılaştıklarını anlatan Türkteki, “Bunlar genel olarak mühür olarak kabul edilmesine karşın aslında biraz takı-amulet üzere bir fonksiyonu de var. Mezarlık alanında bugüne kadar bu örneklerden çok sayıda ele geçirdik. Onun dışında vakit zaman bakır eşyalarla da karşılaşıyoruz. Saç halkaları, iğneler bilhassa karşımıza çıkan örnekler içinde” dedi.
85 İSKELET İNCELENDİ
Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal ise çıkarılan 85 birey iskeleti üzerinde inceleme yapıldığını söyledi.
Küllüoba’da gömülü olan erken Tunç çağı insan topluluğunun demografik açıdan son derece genç bireylerden oluştuğunun belirlendiğini anlatan Erdal, “En azından nüfusun yüzde 50’sine yakınının bebek ve çocuklardan temsil edildiğini görüyoruz. Bunun da aslında popülasyondaki vefat nedenlerinin içinde antibiyotik öncesi topluluklarda olduğu üzere enfeksiyonların değerli bir yer tuttuğunu saptadık. Tabi enfeksiyon deyince günümüzdeki Covid üzere bir viral enfeksiyon ya da bulaşıcı hastalıklar üzere olguları düşünmememiz gerekiyor. Daha geniş kapsamlı yani bir diş apsesinden tutun bir viral enfeksiyona, salgın hastalıklara kadar birçok durumu düşünmemiz gerekiyor ancak geçmişte insan topluluklarını açlıktan, kıtlıktan daha fazla enfeksiyonlar öldürdü. Küllüoba’da buna ait kimi ipuçları sağlıyor. Tabi şu anda mezarlığın küçük bir kısmını kazdık. Zira burası birinci Tunç çağında büyük bir yerleşme, büyük bir kent. Bu mezarlığın aslında mevcut kısmı buna ait bir bilgi sağlıyor” diye konuştu.
Yapılan iskelet incelemelerinde, şiddete bağlı ölümlerin de tespit edildiğini belirten Prof. Dr. Yılmaz, bireylerin 30-35 yıl hayatlarının akabinde hayatlarını kaybettiğini de lisana getirdi.