Daniel Sandford | BBC muhabiri
Kraliçe 2. Elizabeth’in Pazartesi günü yapılacak cenaze merasimi öncesinde Londra’da şimdiye kadar eşi gibisi görülmemiş bir güvenlik hazırlığı yapılıyor.
Pazartesi günkü merasime kadar Kraliçe’nin cenazesini ziyaret etmek isteyen binlerce kişi ise başşehir sokaklarında kilometrelerce uzayan kuyruklar oluşturmaya ve saatlerce beklemeye devam ediyor.
Cenaze merasimi öncesindeki gün ve saatlerde ise dünyanın dört bir yanından ortalarında Japonya İmparatoru, hükümdarlar ve kraliçeler, ABD Lideri ve onlarca ülkenin devlet liderlerinin Londra’ya akması bekleniyor.
Liderler daha sonra daima birlikte olağan olarak böylesi dev bir cenaze merasiminin gerektireceği çeşitten bir sabit güvenlik alanı bulunmayan Westminster Kilisesi’ne gidecekler.
Bütün bunlar dünyanın dört bir yanında yüzlerce milyon insan tarafından televizyon ekranlarından izlenecek ve bu da cenaze merasimini, ileti vermek isteyecek milletlerarası radikal kümeler açısından çok cazip hale getiriyor.
İşte bu yüzden Londra’da eşi gibisi görülmemiş bir güvenlik hazırlığı sürdürülüyor.
Ülkenin istihbarat örgütleri MI5 ve GCHQ, polisin terörle gayret şubesi ile işbirliği içinde çalışıyor, Londra Emniyet Müdürlüğü’ne İngiltere’nin dört bir yanından destek güçler geliyor, askeri işçi ve sivil vazifeliler dirlik ve tertibi muhafaza planında üzerlerine düşen rollere hazırlanıyor.
Bu ortada geçtiğimiz hafta içinde çeşitli geçit merasimi ve merasimler sırasında kraliyeti protesto edenlere polisin sert müdahalesinin yarattığı yansılar sonrasında, teşkilata bir iç bildirim yayımlandı.
Pazartesi sabahına kadar ziyaret kuyruğu
Şu an güvenlik açısından en zayıf nokta Kraliçe 2. Elizabeth’e bir ziyaretle veda etmek isteyen binlerce kişinin oluşturduğu ve Londra sokaklarında yılan üzere kıvrıla kıvrıla uzayan kuyruk. Bu kuyruk Pazartesi sabah erken saatlere kadar gece ve gündüz devam edecek.
Herhangi bir tehdide karşı birinci savunma çizgisi olarak polis halka gözlerini açık tutmaları, uyanık olmaları, hislerine güvenerek kuşkulu gördükleri her şeyi ihbar etmeleri daveti yaptı.
Hükümet, kuyrukların nizamını sürdürmeye yardımcı olmak üzere özel güvenlik şirketlerinden yüzlerce misyonlu getirtti. Salı gününden bu yana ayrıyeten 1500 askeri işçi de başkentte vazife yapıyor. Askeri bir helikopterin parlamentonun da bulunduğu Westminster bölgesinin üzerinde gezindiği görülebiliyor.
Perde ardında ise istihbarat örgütü MI5, “ilgi duyulan kişiler” yani şiddet hareketi ya da aşırılıklara başvuracağından kuşkulanılan insanların davranışlarında bir farklılık görülüp görülmediğini izliyor. Bağlantı ve siber güvenlik mevzularında uzman başka bir istihbarat örgütü olan GCHQ da her türlü haberleşmeyi takip ediyor. Bir yandan da silahlı polislerin ellerinde dürbünlerle bölgeyi taradıkları görülüyor.
Kuyruğu gözlemlemekle misyonlu kimi polislerin uzmanlığı, bir hücuma hazırlanan şahısları erkenden tespit etmek.
Lambeth köprüsünün çabucak güneyindeki bir müşahede odasında polisler yüzlerce sabit güvenlik kamerasından gelen manzaraları daima olarak izliyor. Ayrıyeten kritik yerlere ve kör noktalara hareketli kameralar yerleştirildi. Patlayıcı ve silah kokusu almak üzere eğitilmiş polis köpekleri nizamlı olarak kalabalıklar ortasında geziyor.
Londra’da her gün binlerce polis vazife yapıyor fakat başşehir polis teşkilatı kentteki olağan polis faaliyetlerinin aksatılmadığını ve diğer bölgelerden çok büyük destek geldiğini vurgulamaya itina gösteriyor.
Bu fevkalâde günler için “karşılıklı yardım” programı çerçevesinde İskoçya ve Kuzey İrlanda dahil ülkenin dört bir yanından yüzlerce polis desteği alınmış. Planlar ise aslında yıllardır hazırlanmakta olduğu için destek güçlerin içinde çok çeşitli bahislerde uzman takımlar de var. Örneğin koku almak üzere eğitilen köpekler ve eğitmenleri Yorkshire ve Lancashire’dan geldi ve bütün hafta Buckhingham Sarayı’na giden The Mall caddesi üzerinde misyon yaptı.
‘Yalnız kurt’ tehlikesi
Bu hafta Londra’da yürütülen güvenlik harekatı tahminen 2012 Olimpiyatları ile kıyaslanabilir. Ama o günlerde halk güvenlik denetim noktalarından geçtikten sonra vaktinin birçoklarını inançlı alanlarda geçiriyordu. Bu sefer durum farklı.
Kraliçe’nin tabutu önünden geçerek ona veda etmek isteyen kalabalıklar uzun saatler sokaklarda kuyrukta bekledikten sonra yalnızca Westminster Salonu girişinde güvenlik denetiminden geçiyor.
Yine 2. Elizabeth’in annesi ‘Ana Kraliçe ve Galler Prensesi Diana’nın cenazeleriyle kıyaslama yapmak mümkün. Ancak bu sefer Kraliçe’nin devlet lideri olması nedeniyle çok sayıda devlet beşerinin İngiltere’ye gelecek olması durumu daha karmaşıklaştırıyor.
Tehditin niteliğinde de değişiklikler var. Son on yıldır “yalnız kurt” diye tanımlanabilecek, tek başına hareket eden ve motorlu araçlarını atak aracına dönüştüren ya da marketten aldıkları bıçaklarla saldıran şahıslar değerli bir tehdit ögesi olmaya başladı.
Devlet Liderleri nasıl korunacak?
Devlet Liderleri bugünden itibaren Londra’ya gelmeye başlıyor. Ortalarında Japonya İmparatoru Naruhito, Avrupa ülkelerinden, Tonga ve Butan’dan kral ve kraliçeler, Katar Buyruğu ve onlarca ülkenin devlet lideri olacak.
Özellikle güvenlik riski yüksek görülen başkanlar ortasında ABD Lideri Joe Biden, İsrail Devlet Lideri Isaac Herzog da bulunuyor. Her bir ülkenin güvenlik örgütlerinin başka farklı korkuları var.
Londra Emniyet Müdürlüğü yetkilisi Stuart Cundy bu cins durumlarda başkanları korumakla vazifeli gruplarla işbirliğine çok alışkın olduklarını söylüyor.
Devlet Liderleri Pazar gecesi Kral 3. Charles’ın vereceği davete katılacaklar. Pazartesi günü ise daima birlikte Westminster Kilisesi’ndeki cenaze merasimine gidecekler.
Başta polis, bütün başkanların İngiltere hükümeti tarafından temin edilecek araçlarla kiliseye götürülmesini istiyordu ancak bu planlar gözden geçirilip değişikliğe uğradı. ABD Lideri Biden’a özel zırhlı aracını kullanma müsaadesi verildi ve kimi başka devlet liderleri da kendi araçlarını kullanacak.
Tören öncesinde kilise etrafındaki çok geniş bir alan güzelce denetim edilecek. Her bir kör nokta ve görünmeyen alan görünür hale getirilecek, denetim edilip kapatılacak. Her bir lamba direği açılıp denetlenecek. El imali bir patlayıcı yerleştirilebilecek her yere bakılacak. Patlayıcı kokusu alan köpekler kilise ve etrafında tekraren gezdirilecek.
Cenaze merasimi sabahı damlardaki polis sayısı güzelce artırılacak. İnançlı alanın etrafına silahlı polisler çok göze batmayacak halde yerleştirilecek ve ordunun özel komando ünitesi SAS de gereksinim halinde müdahaleye hazır bekleyecek.
Kraliyet tersi protestolar konusunda polis hal mı değiştirdi?
Bu ortada Kraliçe’nin vefatı polis açısından beklenmedik bir diğer sorunu da gündeme getirdi. Kimi beşerler çeşitli geçit resmi ve merasimler sırasında kraliyet aksisi sloganlar attılar, dövizler açtılar. Kimileri gözaltına alındı, İskoçya’da iki protestocu mahkemeye de verildi.
Emniyet Müdürleri Kurulu, polis teşkilarına, protesto hakkı ile yas tutma hakkı ortasındaki dengeyi nasıl kurmaları gerektiği konusunda bir bildirim yolladılar ama bunun içeriği kamuoyuna açıklanmadı.
Pazartesi günü uzmanlık alanları ortasında protesto hakkı da bulunan bir avukat, Paul Powlesland Parlamento binası önünde elindeki boş kağıdı açarak durduğunda, polis yanına gelerek kimlik bilgilerini istedi.
Emniyet Müdürleri tarafından memurlara yollanan yeni bildirim sonrasında avukat Powlesland polislerin nasıl davranacağını anlamak için bu defa yanında 30 bireyle birlikte yeniden Parlamento’nun önüne gitti. Bu sefer elindeki dövize “Benim Hükümdarım Değil” yazmıştı. Ama bu kere polis yanına gelmedi ve müdahale etmedi.
Powlesland “Polisin çoka kaçması üzerine medyadaki öfke ve kamuoyu yansıları işe yaramış görünüyor” diye konuştu.
Bu tecrübe, ne kadar büyük bir güvenlik harekatı olursa olsun polis memurlarının muhakkak mevzularda hassas olmaları gerektiğini hatırlatmış oldu.