Virüs taşıyan kenelerin beşere tutunması sonucu bulaşan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), karaciğeri amaç alarak ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ve baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve ağır olaylarda ise kanama üzere bulgularla seyrederek mevte neden olabiliyor. Geçen hafta Erzurum’un Şenkaya ilçesinde arkeolojik çalışma yaparken kene ısırması sonucu hayatını kaybeden 52 yaşındaki Arkeolog Murat Kurt’un vefatıyla tekrar gündeme gelen KKKA, en çok Doğu Avrupa ile Türkiye’de görülüyor. Ülkemizde birinci defa 2002 yılında tespit edilen hastalıkla ilgili, 20 yıldır çalışmalar yürüten ve bu alanda dünyadaki kelam sahibi bilim insanları ortasında yer alan Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Araştırma Merkezi (KUISCID) Yöneticisi Prof. Dr. Başkan Ergönül, KKKA’nın, Türkiye için hala kıymetli bir başlık olduğuna işaret ederek KUISCID araştırmacılarıyla birlikte hastalığın erken teşhisi için yaygın olarak kullanılabilecek PCR testi geliştirmeye başladıklarını, tedavide faal ilaçların tespit edilebilmesi için de büyük bir çalışma yürüttüklerini söyledi. KKKA araştırmaları, hastalığın en çok görüldüğü bölgelerden Çorum’daki Hitit Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları kısmıyla de işbirliği içerisinde yürütülüyor.
KOVİD’DEN 5 KAT DAHA ÖLÜMCÜL
Erken teşhisle semptomların görüldüğü birinci 3 gün içinde birtakım antiviral ilaçlarla ölümlerin önlenebildiğine dikkat çeken Prof. Dr. Ergönül, bu nedenle tıpkı Kovid’de olduğu üzere KKKA’da da PCR testlerinin yaygın olarak her merkezde kullanılabilir hale getirilmesinin hayati değer taşıdığına dikkat çekti. Prof. Dr. Ergönül, dünyada en sık görülen ülkelerin başında geldiğimiz için hastalığın birinci başlarda ‘Tokat hastalığı’ olarak anıldığını söyleyerek “KKKA’nın ülkemizde en sık görüldüğü yerler Orta ve İç Anadolu’nun doğu kesitleri ile Karadeniz’in güney kısımları. Birinci yaz devrinde, haziran üzere olaylar ağırlaşır, temmuz ağustos üzere azaldığını görürüz lakin eylül üzere hasat devrinde tekrar artar. Zira bu aylar, tarımda çalışan insanların keneye maruz kaldığı vakitlerdir. Son olarak üzücü bir biçimde bir arkeolog, Erzurum yakınlarında çalışırken hasta oldu ve kaybedildi. Kovid-19 ile karşılaştırdığımız vakit, KKKA’da mevt oranı çok daha yüksek. Kovid-19’da en fazla yüzde 1-2 üzere vefat oranı. Fakat Kırım Kongo’ya yakalanan bütün hastalarda baktığımızda mevt oranı yüzde 5, neredeyse 4-5 kat daha yüksek. Semptomları başlayıp hastaneye yatmış olanlarda ise vefat oranı yüzde 10-15’leri buluyor” dedi.
“YERLİ ÜRETİM PCR İLE YAYGIN OLARAK HER YERDE TEST YAPILABİLİR”
KKKA’nın da tıpkı Kovid üzere virüs kaynaklı bir hastalık olduğuna da dikkat çeken Prof. Dr. Ergönül, şu bilgileri verdi:
“Kovid-19 akciğeri tutuyor, Kırım Kongo ise karaciğeri tutuyor. Bu nedenle Kovid-19’da öğrendiklerimizi KKKA araştırmalarımız için de kullanacağız. Örneğin tedavide ve teşhis testlerinde Kovid’den öğrendiğimiz teknolojinin Kırım Kongo’ya uygulanması çerçevesinde çalışmalar yürütüyoruz. Kovid teşhisinde PCR testleri çok yaygınlaştı, bilinen bir metottu zati ancak bunu, KKKA için artık her yere girmesi gereken bir test olarak düşünüyoruz. Klasik bir test olmasına karşın rahat ulaşılabilir, fiyat olarak da dolar-euro baskısından kurtulmuş, en azından bir kısmını yerli imkanlarımızla üretebileceğiniz bir test olması çok değerli. Zira bu teşhisler hala belirli merkezlerde yapılabiliyor Türkiye’de. Daha küçük ölçekli hastanelere teşhis testini de taşıma talihimiz var bu halde. Zira Kırım Kongo’da erken müdahale çok değerli.”
“TEDAVİDE ALTERNATİF İLAÇLAR BULMAYI AMAÇLIYORUZ”
Prof. Dr. Ergönül, KKKA tedavisinde tıpkı Kovid’de olduğu üzere belirtiler çıkar çıkmaz birinci 3 gün içinde verilirse tesirli olduğu çalışmalarla gösterilen bir ilaç (ribavirin) olduğunu kaydederek şunları söyledi:
“Semptomlar başladıktan sonra birinci 3 gün içerisinde verilmesi durumunda yahut maruziyet sonrası muhafaza hedefli örneğin bir sıhhat çalışanına iğne batması üzere durumlarda verildiğinde, tesirli olduğunu biliyoruz. Daha geç safhada hakikaten faydalı olmuyor. Kovid de Kırım Kongo da RNA virüsü, çok benzerlikleri var. Bu açıdan da şu an Kovid tedavisinde kullandığımız molnupiravir, remdesivir, nirmatrelmir (paxlovid), ritonavir üzere ilaçların, KKKA tedavisinde kullanılan ribavirin’e nazaran üstünlüğü var mı yok mu bunlara bakacağımız bir çalışma da başlattık. Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Araştırmalar Merkezi’nde Kırım Kongo tedavisinde yararlı olabilecek mümkün başka antiviralleri gözden geçirerek, laboratuvarda ürettiğimiz virüsün üzerinde deneyeceğiz. Laboratuvar testlerinde süratlice bir taramayla başlayacağız buna. Daha sonra bunlar açısından ümit veren ve manalı fark gösteren ilaçları da bu sefer hem hayvan deneyleriyle, hem de olumlu sonuçlar alırsak insanlarda kullanımına yönelik klinik çalışmalar planlayacağız.”
