Belçika’nın başşehri Brüksel’de AB Dış Alakalar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ve Kosova Başbakanı Albin Kurti ile yaptığı farklı ayrı görüşmelerin akabinde Kosova ve Sırbistan ortasındaki Belgrad-Priştine Diyaloğu Yüksek Seviyeli Toplantısı’na başkanlık etti. Toplantıların akabinde basın toplantısı düzenleyen Borrell, “Kosova Başbakanı Albin Kurti ve Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’i burada Brüksel’de acil bir toplantı için ağırladım. İkisi de Brüksel’e gelerek bu toplantıya katıldı. Bunu yapmaları kıymetliydi, zira kendimizi yeniden öbür bir kriz durumunda bulduk. Bu, son kriz toplantısından yalnızca üç ay sonra oluyor. Bu seferki kriz, evvelki krizden kaçınmak için ağustos ortasında Brüksel’e gelmek zorunda kaldığımdan daha berbat. Ağustos ayından bu yana araç plakaları konusundaki uyuşmazlık daha da kötüleşti” dedi.
“KARAKOLLARDA 50’DEN AZ KOSOVALI ARNAVUT POLİS MEMURU VAZİFE YAPIYOR”
Kosova’nın 22 Kasım’dan itibaren araçlarını yine tescil ettirmemiş olanlar için para cezası vermeye karar verdiğini hatırlatan Borrell, “Sonuç olarak Kosovalı Sırplar, Kosova’nın kuzeyinde kurumlardan çekildiler. Bu da 600 civarında polisin üniformasını çıkardığı manasına geliyor. Yargıçlar ve mahallî idare çalışanları da istifa etti. Şu anda bölgedeki polis karakollarında 50’den az Kosovalı Arnavut polis memuru vazife yapıyor, ki bu muhakkak kâfi değil. Bu, çok tehlikeli bir güvenlik boşluğu. Esasen çok kırılgan bir durumda olan bölgede yeni bir boşluk demektir. Evet, orada bir misyonumuz var, EULEX misyonumuz var ve ayrıyeten KFOR’un birlikleri de var ancak mahallî polisin rolünü üstlenemezler. Bu onların yetki alanında değil” dedi.
“SON TESLİM TARİHİNDEN SON TESLİM TARİHİNE, KRİZDEN KRİZE”
Borrell, “Avrupa Birliği ve milletlerarası ortaklarımız tekraren gerginliğin azaltılması istikametinde davette bulundu, lakin sonuç alınamadı. Bugünkü toplantı, önderlerin durumu ivedilikle yatıştırma, barış ve istikrarın yine tesis edilmesini ve en değerlisi çok ağır sonuçları olan bir krizin önlenmesini sağlama sorumluluğuyla ilgiliydi. Geçtiğimiz yazdan bu yana kalıcı kriz idaresiyle meşgul olduk ve birbiri gerisine son teslim tarihlerinden kaçınmaya çalışıyoruz. Son teslim tarihinden son teslim tarihine, krizden krize. Bu, asıl sorunu çözemediğimiz manasına gelir. Asıl sıkıntı, bu tıp kriz durumlarını çözecek ve önleyecek bağların normalleştirilmesidir. Çünkü temel nedenler plakaların çok ötesine geçmektedir” dedi.
“BU KRİZLER VE TESLİM TARİHLERİ KISIR DÖNGÜSÜNÜN SONA ERMESİ GEREKTİĞİNİ AÇIKÇA TABİR ETTİM”
Borrell, “Her iki tarafa da bu formda devam edemeyeceğimizi, bu krizler ve teslim tarihleri kısır döngüsünün sona ermesi gerektiğini açıkça söz ettim. Hem Cumhurbaşkanı Vucic hem de Başbakan Kurti, güçlü yetkilere sahip seçilmiş önderlerdir. Avrupa yolunda ilerleyebilmeleri için liderlik ve uyuşmazlıklarını çözme ve ilgilerin olağanlaşmasını ileriye götürme iradesi göstermelerini bekliyoruz” sözlerini kullandı.
“ÖNERİMİ SAYIN VUCİC KABUL ETTİ LAKİN SAYIN KURTİ KABUL ETMEDİ”
Normalleşme perspektifi açısından beklenen sonucun alınamadığını bildiren Borrell, “Bugün olağanlaşma perspektifi açısından bu tehlikeli durumu değiştirebilecek bir teklifte bulundum. Kosova tarafının araç plakaları ile ilgili tavrını ertelemesi, Sırp tarafının da ‘KM’ biçiminde plaka vermemesini önerdim. Teklifimi Sayın Vucic kabul etti lakin Sayın Kurti kabul etmedi” dedi.
Bölgede NATO kuvvetleri olmasına karşın güvenlik açısından da hassas bir durum yaşandığını belirten Borrell, tarafları sorumlu davranmaya çağırdı.
“AB’Yİ İHLALLER KONUSUNDA BİLGİLENDİRECEĞİM”
Diyalog sürecinde karşılaştığı aksilikleri meslektaşlarına rapor edeceğini belirten Borrell, “Her iki başkana de açıkça belirttim, şayet Avrupa Birliği’ne iştirak her ikisinin de taahhüt ettiği son amaçsa, buna nazaran hareket etmelerini bekliyoruz’’ dedi.
“ARNAVUT TARAFI HİÇBİR ŞEYİ KABUL ETMEK İSTEMEDİ”
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ise toplantı sonrası Sırp basınına yaptığı açıklamada, “Anlayamayacağım nedenlerden ötürü bir mutabakata varamadık. Sırp tarafı büsbütün yapıcıydı ve değiştirilmiş metinleri on defa kabul ettik, lakin Arnavut tarafı hiçbir şeyi kabul etmek istemedi. Her vakit bir şeyler eklediler. Bu yüzden tüm söyleyebileceğim, fikirlerimi toplamak istiyorum ve vatandaşlara başvuracağım” dedi.
KOSOVA-Sırbistan GERGİNLİĞİ
Kosova idaresinin ülkede yaşayan Sırplar dahil herkese Kosova plakasına sahip olma mecburiliği getirmesi Sırpların reaksiyonuna neden olmuştu. Karara karşı çıkan Sırpların ülkenin kuzeyindeki hudut geçişlerini kapatması iki ülke ortasında tansiyonu artırmıştı. Kosova Başbakanı Albin Kurti, Sırp makamlarının Kosova’daki Sırplara verdiği araç plakalarının RKS (Kosova Cumhuriyeti) plakalarına dönüştürülmesi ile ilgili kararın aşikâr değişiklikler yapılarak yürürlükte kalacağını duyurmuştu. Plakaların kademeli olarak değiştirileceğini bildiren Kurti, tartışmalı plaka sahiplerinin 21 Kasım’a kadar sadece uyarılacağını, 21 Kasım’dan 21 Ocak 2023’e kadar 150 euro para cezasına çarptırılacağını, 21 Ocak-21 Nisan 2023 tarihleri ortasında test plakalarının verileceğini, plakaları değişmeyen araçların trafiğe çıkışının 21 Nisan 2023’den itibaren büsbütün yasaklanacağını açıklamıştı. Kosova hükümeti, uygulamayı 1 Eylül’e ve akabinde 1 Kasım’a kadar uzatmıştı.
Artan gerginliğin akabinde Kosova’nın kuzeyindeki Sırpların siyasi temsilcileri, Kosova hükümeti mutabakatlara uyana ve Sırp Belediyeler Birliği kurulana kadar meclis, hükümet, Kosova’nın kuzeyindeki belediyeler, yargı organları, polis ve idari ünitelerini boykot etme kararı almıştı.