Kosova ile Sırbistan’ın önderleri, iki taraf ortasındaki gerginliğin düşürülmesi için Avrupa Birliği’nin (AB) kolaylaştırıcılığında Brüksel’de yapılan acil nitelikli toplantıda mutabakata varamadı.
Kosova ile Sırbistan ortasında bir müddettir kimlik kartları ve araç plakaları münasebetiyle artan gerginlik üzerine Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksander Vucic ile Kosova Başbakanı Albin Kurti, AB Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ile farklı başka ve üçlü görüşmelerde bir ortaya geldi.
AB: SUNDUĞUMUZ TEKLİFİ VUCIC KABUL ETTİ, KURTİ ETMEDİ
Borrell, toplantı bitiminde yaptığı açıklamada, Vucic ile Kurti’nin görüşmesinden gerginliğin düşürülmesi ismine bir tahlil çıkmadığını açıkladı.
Borrell, “Bugünkü toplantının başarısızlığı, ilerleyen alanda gerginliğin artması ve olabilecek şiddet olayları her ikisinin sorumluluğudur. Biz bir teklif sunduk. Cumhurbaşkanı Vucic kabul etti, Başbakan Kurti etmedi” dedi.
AB ülkelerini “tarafların yapan olmayan tutumları” hakkında bilgilendireceğini kaydeden Borrell, bilhassa Kosova’nın memleketler arası yasal yükümlülüklerine uymadığını söyledi.
Borrell, “Sorunun temeli araç plakalarından çok öte. İki tarafa da açıkça tabir ettim. Bu türlü devam edemeyiz. Bu krizler kısır döngüsü bitmeli” diye konuştu.
VUCİC’E NAZARAN KOSOVA İMKANSIZI İSTEDİ
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ise görüşmenin akabinde Sırp basınına yaptığı açıklamada, muahedeye varamadıklarını söz ederek, kendilerinin yapan bir tavır sergilediklerini savundu.
Vucic, “On defa değiştirilen metinleri kabul ettik lakin karşı taraf hiçbir şeyi kabul etmedi. İmkansızı eklemek istediler. Önümüzde güç günler ve uykusuz geceler var.” dedi.
Sırp başkan, ülkesinde döndükten sonra yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında, Brüksel’deki müzakerelerin başarısızlıkla sonuçlandığını duyurdu ve Kosovalı Sırplardan “barışı muhafazalarını ve protestolar düzenlemeleri durumunda bunu demokratik bir yolla yapmalarını” talep etti.
Sırbistan’ın görüşmelerde yapan bir tavır sergilediğini söyleyen Vucic, “Belgrad heyeti, Brüksel’e açık ve net biçimde görüşme, insanların ömürlerini ve bölgenin istikrarını muhafaza niyetiyle gittiği için gurur duyuyorum.” diye konuştu.
“DURUM SIKINTI, ÇATIŞMANIN EŞİĞİNDE ANCAK PANİĞE YER YOK”
Vucic, “Sorumlu ve akılcı davrandık zira çocuğunun kendisine tabutta geri verilmesini isteyecek ne bir anne ne bir kız kardeş ne de bir eş olmadığına inanıyoruz. En güzeli, ne kadar eleştirilirse eleştirilsinler uzlaşmacı tahlilleri kabul etmek.” dedi.
Bölgedeki duruma değinen Vucic, “Durum güç, çatışmanın eşiğinde ancak paniğe yer yok.” değerlendirmesinde bulundu.
Vucic ayrıyeten, Kosova’nın kuzeyindeki Sırp nüfusunda “büyük bir öfke” olduğunu ve Kosovalı Sırpların yetkilileriyle bir ortaya geleceğini tabir etti.
KOSOVA BAŞBAKANI KURTİ: AB, OLAĞANLAŞMA TEKLİFİNDEN VAZGEÇTİ
Kosova Başbakanı Albin Kurti ise Brüksel’de gerçekleştirdiği görüşmelerin akabinde yaptığı açıklamada, AB’nin Kosova’dan yasa dışı plakalar için para cezası vermemesi ve ikaz cezası ile devam etmesini, Sırbistan’dan ise bu plakalardan vermemesini talep ettiğini açıkladı.
Borrell’in, AB’nin Kosova-Sırbistan ilgilerinin büsbütün olağanlaşması için önerdiği tarih olan Mart 2023’ten vazgeçtiğini de aktaran Kurti, şunları söyledi:
“Bizim buraya davet edilme nedenimiz olan, ilgilerin büsbütün olağanlaşması için en son muahede üzerine hemen taahhüt gösterilmesi görüşmelere eşlik etmedikçe, bu bizim için kabul edilemezdir. (AB Belgrad-Priştine Diyaloğu Özel Temsilcisi Miroslav) Lajcak tarafından getirilen teklifte ise son tarih Mart 2023’tü. Mart 2023’ten evvel varılacak yeni bir seyahat üzerinde anlaşmak üzere buraya, Brüksel’e geliyoruz. Maalesef arabulucu, bu durumda Borrell, Mart 2023 son tarihinden ve AB’nin Kosova-Sırbistan bağlantılarının olağanlaşması teklifinden vazgeçti”.
Paris’teki Barış Forumunda görüştüklerinde Borrell’in, bu teklifin Fransız-Alman önerisi olmadığını, Fransa ve Almanya tarafından desteklenen AB önerisi olduğunu söylediğini aktaran Kurti, “Tamam o halde, biz de o denli diyeceğiz, AB’nin önerisi, Lakin maalesef bugün o (Borrell) AB’nin Kosova ile Sırbistan ortasındaki bağların olağanlaşması teklifinden vazgeçti.” dedi.
Nihai mutabakat için Brüksel’e gidip tıpkı yapıyla görüşmeler yapmaya hazır olduğunu belirten Kurti, fakat “biri olmadan başkası olmaz” diyerek plakalar üzere şimdiki bahisleri da görüşeceğini aktardı.
Kurti, “Güncel problemleri incelemeyerek sorumsuz olamayacağımız üzere, yalnızca plaka sorunuyla uğraşan, bağların olağanlaşmasını tartışmayan devlet önderlerine dönüşemeyiz.” diye konuştu.
KOSOVA-SIRBİSTAN GERİLİMİ
Kosova hükümeti, temmuz sonunda Sırbistan’a mütekabiliyet prensibi doğrultusunda “Sırbistan kimlik kartlarıyla Kosova’ya giriş/çıkış yapanlara süreksiz beyan formları verilmesi” ve “Sırp makamlarınca Kosova’daki Sırplara verilen araç plakalarının ‘RKS’ (Kosova Cumhuriyeti) plakalarına dönüştürülmesi” ile ilgili kararların yürürlüğe gireceğini duyurmuştu.
Kosova’daki Sırplar, buna reaksiyon göstererek ülkenin kuzeyindeki hudut geçişlerini kapatmış ve ülkede tansiyon artmıştı.
Kosova hükümeti, daha sonra Sırbistan ile hudut kapılarına giden yollara konulan tüm barikatların kaldırılması koşuluyla krize neden olan uygulamayı 1 Eylül’e erteleme kararı almıştı.
Kosova tarafı, son olarak “yasa dışı” olarak nitelendirdikleri araç plakalarının yine tescil sürecinin Nisan 2023’e ertelendiğini, bu araçların sahiplerine evvel ikazda bulunulacağını, akabinde ceza verileceğini ve son olarak test plakalarının yerleştirileceğini bildirmişti.
Araç sahiplerine yapılan ikaz önlemi 1 Kasım’dan itibaren uygulanmaya başlanırken, Kosova tarafı yarın itibariyle araç sahiplerine para cezası uygulanacağını duyurmuştu.
Öte yandan Sırbistan, 2008’de tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Kosova’yı kendi toprağı olarak görüyor.
AB’nin arabuluculuğunda 2011’de başlatılan Belgrad-Priştine Diyalog Süreci, alakaların olağanlaşmasını ve nihayetinde iki ülkenin birbirini tanımasını amaçlıyor.