Bir yandan 2011 yılında üyeliğini donduran Arap Birliği’nden Şam’a yönelik olumlu sinyaller, bir yandan Ürdün’le açılan sonlar, yine başlayan memleketler arası uçuşlar ve Ürdün Hükümdarı Abdullah’ın direkt olarak Suriye Devlet Lideri Beşar Esad’ı telefonla arayarak ikili münasebetleri geliştirme adımı atması derken bir adım da dün Interpol ve Suudi Arabistan’dan geldi.
Uluslararası Kriminal Polis Teşkilatı’nın (Interpol) resmi kaynaklarından yapılan açıklamaya nazaran Suriye Devlet Lideri Beşar Esad’ın idaresi, yine Interpol üyeliğine kabul edildi. Tüm bu gelişmelerin yanı sıra Suudi Arabistan’ın Şam’daki büyükelçilik binasında tadilata başlaması da gündemde yerini aldı. Her ne kadar Riyad’dan mevzuya ait bir açıklama gelmese de tadilat haberleri “iyileşme sinyali” olarak yorumlandı.
Tüm bu gelişmelerin akabinde “kartların yine dağıtılmaya başlandığı” kesin olan Ortadoğu coğrafyasına yönelik, eski CHP Milletvekili ve emekli Büyükelçi Osman Korutürk’e görüşlerini sorduk.
‘Muhatap kabul edildiğinin göstergesi’
Korutürk, kelam konusu olağanlaşma adımlarına yönelik; “Interpol’ün bu türlü bir karar almış olması daha önce de Esad’ın Ürdün Hükümdarı Abdullah’ı araması üzere gelişmeleri tek bir kefede topladığımızda bu, Esad’ın artık üçüncü taraflarca da kalıcı olarak görüldüğünü ve muhatap kabul edildiğini gösteriyor. Ürdün, uzun vakittir Suriye ile politik olarak bir temasta bulunmadığı üzere bu temaslara karşıydı da. Artık ise Esad şahsen Hükümdarın kendisiyle görüşüyor” tabirlerini kullandı.
‘Esad memleketler arası sistemlere girdi’
Interpol tarafından tekrar kabul edildiği duyurulan Suriye’nin iç savaş sırasında dünyaya dağılan cihatçılara yönelik adımlar atabilmesini de mümkün kılacak. Kelam konusu gelişmeyi pahalandıran Korutürk, “Interpol’e tekrar kabulü, Esad’ın memleketler arası sistemlerin içerisine yine girdiğini gösteriyor. Zira sonuçta terörün sona erdirilmesi için uğraşıyorlar. Anladığım kadarıyla Interpol, terörün sona erdirilmesi için atılacak adımları Esad ile yürütülebileceğini gördü” diye konuştu.
Korutürk, “Bu geri dönüşle Esad’ın milletlerarası polis data tabanında her türlü datayı kullanabilme hakkı doğuyor. Parmak müsaadeden kırmızı bültene kadar… Böylece Esad idaresi, iç savaşın akabinde dünyanın dört bir yanına dağılan cihatçılar için kırmızı bülten çıkarma hakkına sahip olacak” dedi ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov‘un Suriye açıklamasını hatırlattı. Lavrov, Türkiye’ye, “Hangi kılıkta olursa olsun bu terörist kümelerin İdlib’den çıkarılması gerekiyor ve bu ne kadar erken yapılırsa o kadar iyi” demişti.
‘Türkiye’nin tavrını anlamak mümkün değil’
Türkiye’nin Şam’a yönelik tavrını kıymetlendiren Korutürk, “Şam idaresi, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından esasen legal bir hükümet olarak görülüyor. Münasebetiyle toprak bütünlüğü açısından BM tarafından yasal görülen Şam için haliyle öbür ülkeler de tüm resmi kurum ve kuruluşlarıyla olağanlaşma adımları atmaya başlıyorlar. Bütün bu gelişmeler içerisinde bizim tavrımızı anlamaksa mümkün değil” sözlerini kullandı.
Suriye siyasetlerine yönelik hükümeti eleştiren Korutürk “Biz uyarmıştık” diyor ve ekliyor: “Biz başından itibaren, benim mecliste CHP Dışişleri Kurulu Sözcüsü olarak misyon yaptığım vakitlerden bahsediyorum. Daima söyledik. Dedik ki Esad gidici değildir. Biz o vakitlerde da Esad ile olağan ilgiler kurar da o bağlar çerçevesinde telkinlerde bulunursak gerçek yola yönlendirebileceğimizi vurguladık. Esad’la alakaları bu noktalara getirmenin bizi çok yanlış yerlere götüreceğini tabir ettik. O denli de oldu. Bugün Türkiye’de 4 milyondan fazla mülteci var ve biz hala ne yaptığımızı bilmeyen bir noktadayız” diye konuştu.
‘Türkiye’nin yalnızlaşması Suriye ile başladı’
2013 yılında o periyot Dış siyaset başdanışmanı ve Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı olarak vazife yapan İbrahim Kalın’ın ortaya attığı “Değerli yalnızlık” telaffuzuna gönderme yapan Korutürk, “Türkiye’nin yalnızlaşması Suriye ile başladı. Suriye siyasetinden sonra da giderek her bahiste yalnızlaştı. ‘Değerli yalnızlık’ denilen bir grup anlamsız çıkışlara sığınıldı ve artık bunun ‘değerli’ olmadığı anlaşıldı. Her yerden başımıza meşakkatler çıkıyor bu badirelerin sebebi de kelam konusu yalnızlık. Evvelce bizimle hareket edenler artık karşımızda saf tutmaya başladılar. Bu türlü bir noktaya geldik” diye konuştu.
"Türkiye Ortadoğu'da yalnız kaldı" iddiası doğru değil ama eğer bu bir eleştiri ise o zaman söylemek gerekir: Bu, değerli bir yalnızlıktır.
— İbrahim Kalın (@ikalin1) August 1, 2013
Anadolu Ajansı tarafından girilen “Esad’ın kalıcı olduğunu anladılar” haberine yönelik yorumlarını lisana getiren Korutürk, “Arap ülkelerinin Esad’ın gideceğini düşündüğünü ben sanmıyorum. Arap ülkeleri birbirlerini pek yeterli tanır yapılarını da çok âlâ bilirler” dedi.
‘Türklerin liderliğini kabul etmezler’
Türkiye’nin Suriye ile bağlarının berbata gitmeye başladığı ve Türkiye’nin Büyük Ortadoğu Projesi doğrultusunda “liderlik” isteğiyle adımlar attığı sıralarda periyodun Ürdün Dışişleri Bakanı Faruk Kasravi ile görüştüğünü belirten Korutürk, “Bir toplantı için bulunduğumuz Ürdün’de devrin Ürdün Dışişleri Bakanı Faruk Kasravi benimle konuşmak istediğini söylemişti. Kendisi daha önce benimle birlikte Berlin’de büyükelçi olarak misyon yapmıştı. ‘Esad’ın gideceğini düşünmeyin. Esad gitmez. Esad BAAS için buzdağının üzerinde görünen üst kademedir ve altında çok sağlam bir yapı vardır’ demişti. Sonrasında ise söylemekten çekindiği bir şeyden bahsederek, ‘hiçbir Arap ülkesi Türkiye’nin liderliğini kabul etmez. Gördüğüm kadarıyla hükümetiniz Arap dünyasına yönelik bir liderlik pozisyonu elde etmek istiyor. Araplar bunu kabul etmez’ demişti” transferini yaptı.
‘Size karşı bağımsızlık savaşı vermiştik’
Kasravi’nin dediklerini aktarmaya devam eden Korutürk, “Kasravi bana orada, ‘Türkiye birinci dünya savaşında Arapların kendilerini gerilerinden bıçakladığını söyler bunların hepsi bağımsızlık savaşıdır ve biz size karşı verdik o bağımsızlık savaşlarını’ demişti. Araplar Esad’ın gitmeyeceğini en başından beri biliyorlardı lakin öbür büyük güçlerin politik yönelimleri doğrultusunda daha ihtiyatlı davrandılar. Fakat artık büyük ülkeler de memleketler arası topluluk da Esad’ın orada kalıcı olduğunu görüyor” sözlerini kullandı.
Soçi görüşmeleri
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın 29 Eylül’de Soçi’de Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin‘le yaptığı ve ortak basın açıklaması düzenlenmeden son bulan Soçi görüşmelerine ait konuşan Korutürk, “Lavrov Soçi sonrasında yaptığı açıklamada Türkiye’nin taahhütlerini yerine getirmediğine yönelik imalarda bulundu. Türkiye kelamda “ılımlı” muhaliflerle teröristlerin ayrılması taahhüdü vermişti. Alışılmış izlenen siyasetler sonrasında Türkiye’nin bu türlü bir taahhüt vermesi de konuşulması gereken bir husus esasen kaldı ki hiç de kolay değil” yorumunu yaptı.