Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Seçkin Yarsan, 18 Kasım’ın ‘Avrupa Antibiyotik Farkındalık Günü’ olduğunu belirterek antibiyotiklerin, enfeksiyonlarla uğraşta kullanılan ve stratejik kıymeti olan etiyolojik tedavi casusu olduğunu belirtti.
Yarsan, antibiyotiklerin bakterilerden kaynaklanacak enfeksiyonlarda direkt kullanılmaları gerektiğini kaydederek, şöyle konuştu:
*Rasyonel tesirin ortaya çıkabilmesi için hakikaten akılcı ve şuurlu kullanılmaları gerekir.
*Böyle olursa tedavisel fayda sağlanır. Bu türlü olmazsa o vakit antibiyotiklerden kaynaklanacak birtakım aksilikler ortaya çıkar.
*Antibiyotiklerin sıhhat açısından insanlarda ya da hayvanlarda kullanılan gaye çeşide nazaran direkt olumsuz tesirleri olabilir.
*Bunun ötesinde bir kalıntı riski kelam konusu olabilir. Veteriner hekimliği boyutunda antibiyotikler yaygın kullanılır. Veteriner hekimliğinde kullanılan yaklaşık bin 600 tane ruhsatlı ilacımız var. Bu ilaçlardan 800’den fazlası antibiyotiktir. Münasebetiyle tartıda kullanılır.
*Bunlardan kaynaklanacak biçimde bir kalıntı riski ortaya çıkabilir. Kalıntı vasıtasıyla da kesin tüketici pozisyonundaki insanlara yansıyabilir.
*Bunun haricinde gaye niteliğindeki canlıda bağışıklık sistemi baskılanabilir. Bunun ötesinde bugün için son derece değerli bir bahis olan ve ‘sessiz pandemi’ ismi verilen bir olay kelam konusu olabilir.
*Hedef niteliğindeki bakteride ilaca karşı bir direnç gelişebilir. Artık ilacı siz istenilen halde kullansanız da artık o ilaçtan yani antibiyotikten beklenen gerçekçi tesirler ortaya çıkamaz.
*Bu antibiyotiğe karşı bir direnç geliştiği ile tabir edilir. Bahis bu türlü bakıldığı vakit hem hayvan sıhhati hem de halk sıhhati açısından kıymetlidir.
‘HER 3 SANİYEDE 1 İNSAN MEVTİ DEMEK’
Tüm dünyada 2019 yılının sonunda başlayan Covid-19 pandemisinin yaşandığını hatırlatan Prof. Dr. Yarsan, şu sözleri kullandı:
*Pandemide bizi korkutan durum Covid-19’dan kaynaklanan ölümlerdi. 2019 Aralık ayında başladı, bugün 2022 yılının sonundayız.
*Tüm dünyada Covid-19 kaynaklı vefat sayısı yaklaşık 6,5 milyon civarındadır. Antibiyotik direnci ile ilgili şayet tedbir alınmazsa süreç bu türlü giderse ‘sessiz pandemi’ diye isimlendirilen bu durum devam ederse şu andaki sayılar; antibiyotik dirençli mikroorganizmalardan kaynaklanacak formda her yıl dünyada 700 bin insanın vefatı kelam konusu.
*Avrupa Birliği’nde bu sayı 33 bin, Amerika Birleşik Devletleri’nde 35 bindir. Şu anda her 45 saniyede 1 insan vefatı gerçekleşiyor.
*‘Sessiz pandemi’ bu türlü devem ederse rastgele bir tedbir alınmazsa yayımlanan rapora nazaran tedbir alınmazsa, 2050 yılında bu sayının 10 milyon insan olacağı istikametinde.
*Bu, her 3 saniyede 1 insan mevti demek. Hakikaten korkutucu sayılardır. Bu nedenle değeri ortaya konmamış ancak bir ‘sessiz pandeminin’ varlığı da kabul edilmiştir.
‘OECD ÜLKELERİNDE TÜRKİYE BİRİNCİ SIRADA’
Prof. Dr. Yarsan, veteriner hekimlikte de beşeri hekimliğinde de antibiyotik kullanıldığını söyleyerek, şu sözleri kullandı:
*Antibiyotikler bu biçimi ile karşılaştırıldığı vakit insan hekimliğinde yaklaşık yüzde 30’larda, hayvan sıhhati hizmetlerinde yüzde 70’e varan oranda antibiyotik kullanılır.
*Dolayısıyla daha fazla oranda veteriner hekimlikte kullanılır. Antibiyotik kullanım potansiyeli noktasında tüm dünyada OECD ülkelerinde Türkiye birinci sırada.
*Antibiyotik direnci noktasında da dünyada Yunanistan’dan sonra 2’nci sıradayız. Hasebiyle bu sayılar hakikaten yüksek sayılardır.
*Onun için bizlerin önlem alması, şuurlu olması, gerçek şeyleri şimdiden planlamamız gerekir. Şu anda ‘sessiz pandemi’ olarak devam eden antibiyotik direncine yönelik şayet tedbir alınmazsa muhakkak bir noktadan sonra Covid-19 pandemisinde yaşadığımız üzere gerçek bir pandemi haline gelecektir.
*Dolayısıyla ileriye dönük bu çalışmaların şimdiden yapılması ve planlanması gerekir” diye konuştu.
‘ULUSLARARASI İSTİKAMETİYLE MEVZU EL ALINDI’
*Uluslararası tarafıyla bu mevzu ele alındı. Ekim 2022’de 4 tane memleketler arası sıhhat kuruluşu bir ortaya geldi.
*‘Tek sağlık’ deklarasyonu biçiminde ortak bir deklarasyon yayımlandı. Bu noktada ileriye dönük ne yapılması gerektiğini değerlendirmeye başladılar. Bu hem ‘tek sağlık’ çatısı altında; lakin antimikrobiyal direnç üzerinde bir yaklaşımdı.
*Oradaki tabirler de ‘artık husus değerlidir, evet bu vurgulansın. Ülkeler kendilerine nazaran aşikâr stratejiler uygulasın, bilinçlendirme tarafında çalışmalar yapsın.’
*Yapılması gereken bu olayın ‘tek sağlık’ yaklaşımı içerisinde ele alınması, irade gösterilmesi ve kararlılıkla bunun üzerinde durulması.
*Bu yaklaşımlar birleştirilirse ileriye dönük olarak en azından olayla ilgili uğraş ülkesel ölçekte gerçekleştirilebilir. (DHA)