Konya’nın Cihanbeyli, Yunak, Kulu, Sarayönü, Kadınhanı ilçelerinde obrukların oluşumu her geçen gün daha da artıyor. Obruk oluşan bölgelerde araştırma yapan AFAD ve Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü, obrukların oluşumu ve alınabilecek tedbirler hakkında çalışmalar yapmaya devam ediyor.
Yapılan çalışmalarda Konya genelinde farklı noktalarda oluşan irili ufaklı obruk sayısının 2 bin 600’ü geçtiği belirlendi. Çalışmalarda obrukların büyük bir çoğunluğunun yer altının düşümüne de bağlı olarak tarım alanları, yerleşim alanları, güç yatırım alanları üzere daha çok risk oluşturacak noktalara yanlışsız ilerlediği raporlandı.
“SUYUMUZUN HALA NEGATİFTE OLDUĞUNU SÖYLEYEBİLİRİZ”
Yapılan çalışmalar hakkında bilgi veren Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, “Öncelikle yağış değerlendirmesini yapacak olursak geçtiğimiz yıl ağır kar yağışları olmasına karşın yer altı suları açısından kıymetlendirme yapmak gerekirse çok büyük bir artış olmadığını söyleyebiliriz. Bilhassa sulama döneminin içerisindeki düşümler de dikkate alındığı vakit vatandaşın sözüne nazaran birkaç uzunluk boru yani 10-15 metre düzeyinde yer altı düzeyinde düşümler var. Türkiye ortalaması 574 milimetre metrekareye, geçtiğimiz yıl 2021 yılının tamamında 450 milimetre civarında yağış gerçekleşti. Bu yıl ondan biraz daha az, münasebetiyle tüm Türkiye geneline baktığımız vakit esasen bir yağış azlığı kelam konusu. Konya kapalı havzasına baktığımızda Konya, Karaman, Aksaray ve Niğde’yi içeren bu havza içerisindeki yağışlar da yaklaşık 350 milimetre civarında ortalama olarak. Hasebiyle yağışlarda bir azalma var. Bunun aksine yer altı seyircisi düzeyinde de düşümler kelam konusu. Yani bu yıl şu anki ekim başlangıcına nazaran düşündüğümüz vakit yeni bir tarım yılının başlangıcındayız. Suyumuzun hala negatifte olduğunu söyleyebiliriz” dedi.
“BU YIL EKLEMELERLE BİRLİKTE OBRUK SAYISININ 2 BİN 600’Ü GEÇTİĞİNİ SÖYLEYEBİLİRİZ”
Geçtiğimiz yıl sonu prestijiyle bütün havzada envantere kayıtlı olan obruklarda 700 civarında 1 metreden daha derin ve bin 800 civarında 1 metreden daha az olmak üzere 2 bin 500 üzerinde obruk tespit edildiğini anlatan Prof. Dr. Fetullah Arık, “Önceki yıl Karapınar’da geçtiğimiz yıl Ereğli Emirgazi, Halkapınar, Karatay ve Çumra bölgesinde çalışmalarımızı gerçekleştirdik. Geçtiğimiz yıl sonu prestijiyle bütün havzada envantere kayıtlı olan obruklarda 700 civarında 1 metreden daha derin ve bin 800 civarında 1 metreden daha az olmak üzere 2 bin 500 üzerinde obruk tespit edilmişti. Bu iki çalışmalarımızda Konya’nın kuzey bölgelerinde Cihanbeyli, Yunak, Kulu, Sarayönü, Kadınhanı bölgesinde çalışmalar gerçekleştirdik. Bu bölgedeki çalışmalarda da ek obruklarımız kelam konusu ve bu yıl yeniden geçen yıllarda saymış olduğumuz bölgelerde de obruklar oluşmaya devam etti. Örneğin Karapınar’da bir 8 tane ek obruk söyleyebiliyoruz. Bu yılki eklemelerle birlikte sayının 2 bin 600’ü geçtiğini söyleyebiliriz” diye konuştu.
“YER ALTI SULARININ KULLANIMININ DENETİMLİ OLMASI LAZIM”
Bölgedeki bu doğal olayla ilgili tedbir konusunda bilgi veren Prof. Dr. Fetullah Arık, “Obrukları oluşturan birçok temel neden var. Bu bölge içerisinde daha evvel defaatle söyledik. Bilhassa suyla karşılaştığı vakit çözülebilir gereç epey yaygın ve havza genelinde de büyük bir alanı kaplıyor. Münasebetiyle obruklar hiçbir müdahale yapmasak da olmaya devam edecek. Ancak şu anda dikkati çekilmesi gereken nokta, nitolojik faktörlerin yanı sıra suların karakteri düzeyi ve oradaki tektonik hareketler, kırıklar, çatlaklar bunlar obrukların oluşumunu ve sayılarını etkileyebiliyor. Bunlar tabiat jeolojik faktörler bunları insanoğlu olarak değiştirme talihimiz yok. Şu anda yer düşümünün temel nedeni aslında içinde bulunduğumuz kuraklık. Lakin bir öteki değerli nedeni var ki suların ağır kullanımı, ağır denetimsiz, çok bir formda yeraltı suyu kullanmaya devam ediyoruz. Havza içerisinde çok su tüketen bitki üretimine yönelik teşebbüsler gün geçişi artarak devam ediyor. Bilhassa şeker pancarı üzere, mısır üzere, yonca üzere, yemlik bitkilerinin de olması bu bölge içerisinde suya daha fazla talebi arttırıyor. Ve bu su talepten ötürü mahallî suyu daha çok kullanılıyor. Zira Konya kapalı havzası dışarıdan rastgele bir akarsu dayanağı kelam konusu değil. Münasebetiyle yer altı düzeyinin düşüşü obrukları negatif istikamette etkiliyor, sayılarını ve oluşum sıklığını artırabiliyor. Bizim tabiat jeolojik şartlar yani litolojik faktörleri, hidrojolojik faktörleri ya da yapısal jeolojik faktörleri değiştirme talihimiz olmayacağına nazaran yapabileceğimiz en kıymetli aktif tedbir, yeraltı sularının kullanımının denetimli olması lazım” diye konuştu.
