Konut üretiminde yavaşlama devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran, 2022 yılı üçüncü çeyrekte, belediyelerce yapı ruhsatı verilen yapıların bina sayısı yüzde 8, daire sayısı yüzde 3.8 ve yüzölçümü yüzde 4.7 azaldı. Yılın 3. çeyreğinde 28 bin 34 bina ve 143 bin 904 daire için ruhsat verildi. Böylelikle 3 çeyrek toplamında ruhsat verilen daire sayısı yaklaşık 415 bin oldu. Ülke genelinde yıllık konut gereksinimi 750-800 bin bandındayken, alınan ruhsatlar gereksinimin gerisinde kaldı.
DEPO TALEBİ ARTTI
Belediyeler tarafından 2022 yılı 3. çeyreğinde yapı ruhsatı verilen yapıların toplam yüzölçümü 31.8 milyon metrekare olurken, bunun 16.4 milyon metrekaresi konut, 9 milyon metrekaresi konut dışı ve 6.4 milyon metrekaresi ise ortak kullanım alanı olarak gerçekleşti. Yapı ruhsatı verilen yapıların kullanma gayesine nazaran en yüksek yüzölçüm hissesine 20.1 milyon metrekare ile ‘iki ve daha fazla daireli ikamet emelli binalar’ sahip oldu. Bunu 3 milyon metrekare ile ‘sanayi binaları ve depolar’ izledi. E-ticaret pazarında büyüme ile depolara muhtaçlık arttı. Sanayi binaları ve depo inşası için alınan ruhsatlar, yüzölçümü bazında 2014 yılı 1. çeyreğinden bu yana en yüksek sayıya ulaştı.
MÜSTAKİL İLGİSİ
Pandemi ile birlikte değişen konut talebi ruhsatlara yansıdı. 2020 yılı ikinci yarısından evvel her çeyrekte 3-6 bin ortasında değişen sayılarda müstakil yapı ruhsatı alınırdı. 2020 son çeyreğinden bu yana her çeyrekte sayı 11-18 bin bandına çıktı. 2019 yılında yaklaşık 16 bin olan müstakil yapı ruhsatı, 2020 yılında 32 bini, 2021 yılında 54 bini aştı. Bu yılın birinci 3 çeyreğinde toplam 34 bin 309 müstakil yapı için ruhsat alındı. Toplam ruhsatlarda yüzölçümü bazında müstakil yapıların hissesi yüzde 8 oldu.
3. çeyrekte 28 bin 178 konutla en fazla ruhsat İstanbul’da alındı. İstanbul’u 9 bin 157 konut ile Antalya, 7 bin 355 konut ile İzmir izledi.
YENİ ARZ YOLDA
Üretimdeki azalma ile konut piyasasında istikrarlar bozuldu, fiyatlar ve kiralar süratle yükseldi. Son aylarda arz-talep istikrarının sağlanması ve bu yolla fiyat artışının dizginlenmesi için kıymetli adımlar peş peşe atıldı. Cumhuriyet tarihinin en büyük toplumsal konut atılımı ile 2 yılda 250 bin, 5 yılda 500 bin konut üretileceği açıklandı. 1 milyon konut imarlı arsa da dar gelirli vatandaşa sunuldu. Bir yandan kura çekimleri yapılırken, bir yandan da birinci etaptaki 250 bin konutun inşasına başlanıldı. Ayrıyeten yapılan yönetmelik değişikliği ile boş ofislerin konuta dönüşmesinin önü açıldı. İstanbul’da 1.5 milyon, ülke genelinde 4 milyon metrekare büyüklüğünde kiralanamayan ya da satılamayan ofisler konuta dönüşebilecek. Bu yolla piyasaya 50 bin arz eklenmesi mümkün hale geldi. Önümüzdeki günlerde açıklanması beklenen bir başka atılım de konut kampanyası olacak. Ülke genelinde 100 bin konut için geçerli olacak kampanyada hem faiz oranında hem de satış fiyatında indirim yapılması bekleniyor. Bu yolla orta ve orta üstü gelir kümesi konuta daha kolay erişirken, piyasa da canlanacak. Satışlardaki hareketlilikle üretim iştahı artacak.