Geçen yıl fiyatların daima yükseldiği konut piyasasında global çapta düşüş yaşanması bekleniyor. Fiyatların, dünya genelinde yüzde 10; gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 25 düşmesinin muhtemel olduğu belirtildi.
Konut piyasasında yaşanması beklenen düşüşün nedenleri ortasında global çapta artan faizler, gelirlerin konut fiyatları kadar yükselmemesi ve faiz artışlarıyla mortgage ödemelerinin gelirlerin daha büyük bir kısmına denk gelmesi gösteriliyor.
Dünya gazetesinin Financial Times’tan aktardığı habere göre, konut fiyatlarında yaşanacak düşüş global büyümeden yüzde 0.8 azaltabilir. Milletlerarası Para Fonu, global konut piyasasını güç günlerin beklediğini söylüyor. Fon finansal istikrar raporunda merkez bankalarının fiyat basıları karşısında para siyasetlerini agresif formda sıkılaştırmasının borçlanma maliyetlerini artırdığını, kredi şartlarını sıkılaştırdığını, meskenlerin pahasının çok süratli arttığını ve bunun sonucunda konut fiyatlarında çok sert bir düşüş olabileceğini öngörüyor.
ABD mortgage faizi yüzde 7’ye kadar yükseldi
Yavaşlamanın en kıymetli sebebi faizlerdeki artışlar. ABD’de 30 yıllık mortgage faizi yaklaşık yüzde 7 civarında – bu oran geçen yılın birebir devrine nazaran iki katının üzerinde ve Fed’in ard arda 75 bps’lik agresif faiz artırımlarıyla 2008’den bu yana en yüksek seviyeye gelmiş durumda. Ortalama bir konut için yapılan aylık mortgage ödemesi yalnızca bir yıl evvel 1.700 dolar civarındayken, şu anda 2.600 doların üzerine çıktığı belirtiliyor. ABD dışında İngiltere’de, Euro Bölgesi’nde, Kanada’da ve Yeni Zelanda’da da mortgage faizlerinde bu yıl sert yükselişler görüldü.
ING ekonomisti James Knightley ise potansiyel alıcıların bölümün can damarı peşinat ödemelerinde zorlanacağına dikkat çekiyor: “ABD’de artan geçim maliyetleri ve pay piyasalarındaki düşüşler birinci sefer konut alacak şahısların – dalın can damarı olan – peşinat ödemesine yetecek kadar biriki yapabilmelerini zorlaştırdı.”
2008 üzere bir kriz beklenmiyor
Uzmanların hemfikir olduğu en kıymetli husus, konut fiyatlarındaki artışın düşük faizlerden kaynaklanması. Lakin 2008’dekine misal bir konut krizi de beklenmiyor. ABD’li yatırım bankası Morgan Stanley global ekonomisti Cristina Arbelaez “Konut piyasası dünya genelinde yavaşlıyor. Geçen yıl yaşanan konut patlamasından bir bilakis dönüş görmeye başladık. Lakin şunu da belirtelim 2006-2008 periyodundaki üzere bir çöküş yaşanmasını beklemiyoruz” diyor.
Gelişmekte olan ülkelerde yüzde 25 düşüş
IMF konut bölümünü bekleyen karanlık bulutların yalnızca gelişmiş ekonomiler değil gelişmekte olan ekonomiler üzerinde de tesirli olacağı görüşünde. Fonun karamsar senaryosuna nazaran gerçek konut fiyatları gelecek üç yıl içinde gelişmiş ülkelerde yüzde 10 düşebilir; gelişmekte olan ülkelerde ise fiyatların yüzde 25 düşebileceği varsayım ediliyor.
Oxford Economics varsayımlarına nazaran global konut piyasasında görülen yavaşlama inşaat bölümünü ve tedarikçilerini de etkileyerek ekonomik faaliyetleri daha geniş bir temelde olumsuz etkileyecek. Slater’ın Financial Times ile paylaştığı iddialarına nazaran konutta yaşanan kriz global büyümeden 0.8 puan silebilir. Bunun 0.2 puanı harcamalarda yaşanan düşüşten, 0.6 puanı ise konut yatırımlarındaki düşüşten kaynaklanacak.