KOCAELİ (İGFA) – Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin, katma kıymeti yüksek eserler yetiştirmeye teşvik ettiği çiftçilerin gelir seviyesini artırmak ve ziraî kalkınmaya takviye sağlamak gayesiyle 2020’de hayata geçirdiği, “Tıbbi ve Aromatik Bitki Yetiştiriciliği Projesi” (TABİP) kapsamında, vilayet genelinde 1140 dekar alanda yaklaşık 4 milyon biberiye, tıbbi nane ve oğul otundan (melisa) oluşan tıbbi ve aromatik bitki toprakla buluşturuldu. Bu doğrultuda, Büyükşehir Belediye Lideri Doç. Dr. Tahir Büyükakın, istihdam edilen bayan çiftçilerle birlikte tarlada biberiye hasadı yaptı. Daha sonra, Türkiye’nin en büyük Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezinin tanıtım merasimi gerçekleştirildi.
Turizm, sanayi, eğitim ile tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin bir ortada yapıldığı ender kentlerden biri olan Kocaeli’de, Büyükşehir Belediyesinin çiftçilere yönelik gübre, tohum, mazot, çağdaş sera, meyve ve zerzevat fidanı üzere çok sayıda dayanakları bu yıl da artarak sürüyor. Turizm, sanayi, eğitim, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin bir ortada yapıldığı ender kentlerden biri olan Kocaeli’de, Büyükşehir Belediyesi, çiftçilere yönelik hayata geçirdiği destekleme projeleri ile üreticilerin yüzünü güldürüyor. Büyükşehir Belediye Lideri Tahir Büyükakın’ın büyük ehemmiyet verdiği, Kocaeli’nin en değerli kırsal kalkınma atılımlarından biri olan TABİP ile katma kıymeti yüksek biberiye, tıbbi nane ve oğul otu, stevia (şeker otu) yetiştiricilerine dayanak sağlanıyor.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Muhtarlık İşleri Dairesi Başkanlığı Ziraî Hizmetler Şube Müdürlüğünce, kontratlı tarım modeli ile yürütülen proje doğrultusunda, Kocaeli genelinde Kandıra, İzmit, Kartepe, Karamürsel, Derince ve Körfez ilçelerinde 1006 dekar alana biberiye, 77 dekar alana tıbbi nane ve 57 dekar alana melisa olmak üzere toplam 1140 dekar alana dikilen yaklaşık 4 milyon tıbbi ve aromatik bitkinin birinci hasadı 11 Ağustos 2021’de 647 dekar alanda yapıldı ve 116 ton 334 kilogram eser elde edildi.
DİKİM YAPILAN ALANLAR SİGORTALANDI
Büyükşehir Belediyesi Sekapark A.Ş’nin kontrolörlüğünde 5 üretim yılı boyunca tüm bu ziraî faaliyetler, çiftçilere ilişkin sertifikalandırma süreci, eğitimler ve saha uygulamalarının takibi, “İyi Tarım Uygulamalarına Ait Yönetmelik” doğrultusunda yapılıyor. Fide dikimi gerçekleştirilen yerlerin, yıllık bitkisel eser sigorta poliçeleri, Sekapark A.Ş tarafından karşılanıyor. Büyükşehir’in ziraat mühendisleri dikim yapılacak tarlalarda gerekli denetimleri sağlarken, çiftçilere danışmanlık hizmeti de veriyor.
İLAÇ, KOZMETİK VE BESİN SANAYİİNDE KULLANILIYOR
TABİP kapsamında yetiştirilen biberiye, tıbbi nane ve oğul otundan oluşan tıbbi ve aromatik bitkiler, Büyükşehir’in Başiskele ilçesinde inşa ettiği Türkiye’nin en büyük Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezi ile TÜBİTAK MAM iş birliği ile Gebze’de kurulan Süperkritik Ekstraksiyon Tesisinde, yüksek teknoloji ile hassas saflıkta yağ elde ediliyor. Kelam konusu yağlar ilaç, kozmetik ve destek besin sanayiinde kullanılıyor. Katma bedeli yüksek eserler yetiştiren çiftçilere önemli bir gelir kaynağı sağlanıyor.
ÜRETİCİLERİN GELİR SEVİYESİ ARTIYOR
Sadece Kandıra ilçesinde 2 milyon biberiye fidesini toprakla buluşturan Büyükşehir Belediyesi, destekleme meblağı 6 milyon 500 bin lira olan projeyle ilçe iktisadına 5 yılda 28 milyon TL direkt katkı sağlayacak. Çarpan tesiri ile ekonomik girdinin 80 milyon TL’ye ulaşması hedefleniyor.
KENTTEN KIRSALA GERİ DÖNÜŞ TEŞVİK EDİLİYOR
Proje kapsamında bayan istihdamında da artış sağlandı. Sigortalı yardımcı 61 bayan çalışan ile özel kesimden çapalama, dikim ve hasat işlerinde yaklaşık 300’e yakın bayan personel istihdam edildi. Bayanlar, fide dikiminde çalışarak aile bütçelerine katkı sağlarken, evlenme çağındaki kızlar da kazandıkları paralarla çeyiz ve düğün hazırlığı yapıyor.
BAŞKAN BÜYÜKAKIN, BAYAN ÇİFTÇİLERLE HASAT YAPTI
Biberiyenin hasadı Kandıra ilçesi Kaymaz Mahallesi’nde, projeden yaralanan Beyhan Şen’in sahibi olduğu 14 dönümlük tarlada yapıldı. Hasat merasimine, Kocaeli Büyükşehir Belediye Lideri Doç. Dr. Tahir Büyükakın, Kandıra Kaymakamı Ömer Lütfi Yaran, Büyükşehir Genel Sekreter Yardımcısı Hasan Aydınlık, Muhtarlık İşleri Dairesi Lideri Numan Balaban, Sekapark A.Ş Genel Müdürü Bayram Karakuş, Kandıra Belediye Lider Yardımcıları Mustafa Dursun ve İsmail Akalın, AK Parti Kandıra İlçe Lideri Erol Ölmez, İlçe Tarım ve Orman Müdürü Ercan Aydın, Kandıra Ziraat odası Lideri Erdal Çetin, Gebze Ziraat odası Lideri Ayhan Pekşen, Türkiye Muhtarlar Derneği Kandıra Şube Lideri Mustafa Satılmış, Kaymaz Mahalle Muhtarı Mehmet Şenol, Kandıra mahalle muhtarları ve çiftçiler katıldı.
BAŞKAN ÇİFTÇİLERLE BİBERİYE HASADINI TOPLADI
Kadın çiftçilerle birlikte biberiye hasadı yapan Kocaeli Büyükşehir Belediye Lideri Doç. Dr. Tahir Büyükakın, daha sonra tasarımı ve üretimi büsbütün ulusal ve yerli imkanlarla yaptırılan römork yüklemeli aromatik bitki hasat makinasını kullanarak hasada devam etti. Hasadın iyi ve bereketli olması temennisinde bulunan Büyükakın, bakımını itinayla yaptığı tarlada kaliteli ve verimli biberiye yetiştiren Beyhan Şen’i tebrik etti. Projede misyon yapan teknik takım ve bayan çiftçilere çalışmalarından dolayı teşekkür eden Lider Büyükakın, daha sonra çiftçilerle fotoğraf çekildi.
“ÇİFTÇİLERİMİZ EMEĞİNİN KARŞILIĞINI ALACAK”
Başkan Büyükakın, burada yaptığı açıklamada, tarım ve hayvancılıkta gerçekleştirdikleri kalkınma atağını 2022 yılında genişleterek, sürdürdüklerini söyledi. Lider Büyükakın, “Bu dönem eserimiz iki kart arttı. Muhtemelen önümüzdeki sene iki kat daha artacak. Üçüncü yıldan sonra daha da artacak. Bugün yaklaşık 14 hektar tarlada biberiye hasadı yaptık. Yaklaşık 4 ton eser alınması bekleniyor. Şu ana kadar yaklaşık 130 ton civarında eser toplandı. Önümüzdeki hasat dönemlerinde bu daha da artacak. Biz yalnızca aromatik bitkilerin tarladaki üretimi ile ilgilenmiyoruz. Bu uçtan uca bir planlama. Çiftçilerimizin yapmış olduğu faaliyetin katma bedelini yükseltmek ve böylelikle kırsala dönüşü hedefliyoruz. Bu bir temenni olmanın ötesine geçebilecek bir projedir. Bu eserin katma kıymeti, öbür konvansiyonel eserlerle kıyaslandığında, teğe 18 civarında artacak diye öngörüyoruz. Kurduğumuz iki tesiste bu aromatik bitkilerin yağını çıkartıp, kozmetik, ilaç ve destek besin endüstrisinde kullanılmasını sağlıyoruz. Ticaret Odası ile Kocaeli’de yağ borsası kurulması için çalışmalarımız devam ediyor. Eserler, ilaç ve kozmetik bölümünde kullanıldığında, daha çok katma paha getirecektir. Çiftçimizin gerçekleştirme imkanı olmayan bir faaliyeti belediyemizin takviyeleri ile sürdürme imkanı bulduk. Bundan sonraki safhada, burası serpildikçe, ekili alan arttıkça özel bölümde bu alana kayacak.” biçiminde konuştu.
“ÖZEL KESİM İLGİ GÖSTERİYOR”
Büyükakın, kimi özel dal kuruluşlarının Büyükşehir’in tesislerini gezdiğini ve benzerini yapmak için çalışmalar yaptıklarını belirterek, “Özellikle kozmetik ve ilaç sanayisinde faaliyet gösteren firmaların da alana ilgisi başladı. Biberiye, tıbbi nane ve oğul otunu, kozmetik ve ilaç endüstrisinde kullanan firmalar bizimle bağlantıya geçti. 6 milyar dolarlık ve dünya pazarı bu. Türkiye olarak bu alanda pazar hissemizin artırılması lazım ve biz de elimizden geldiği kadar buna katkı sunmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.” tabirlerini kullandı.
“KADIN İSTİHDAMINDA ARTIŞ OLDU”
Biberiye hasadı yapan bayan çalışanların keyifli ve şad olduklarını vurgulayan Lider Büyükakın, şunları kaydetti: “Projemiz ile ayrıyeten bayan istihdamına katkı sunmayı hedefliyoruz. Bayanların konut ekonomilerine katkı tarafı var. Yaklaşık 60’a yakın bayan çiftçimiz TABİP kapsamında bizimle çalışıyor. Özel kesimin çalıştırdıklarıyla birlikte 300’ün üzerinde bayan çalışan var. Bu yalnızca biberiye yetiştirmekte sonlu değil. Ülkemizin besin güvenliği stratejisine yönelik atılan adımlardan, projelerden bir adedidir. İnşallah, hem Kocaeli’de daha sonra başka vilayetlerde ve Türkiye’ye büyük katkılar sağlayacak bir proje. Hem çiftçimizin yüzü gülecek, hem de besin güvenliği açısından da çok sağlıklı adımlar atılmış olacak.”
TIBBİ AROMATİK BİTKİLER DİSTİLASYON MERKEZİ ÜRETİME BAŞLADI
Kocaeli Büyükşehir Belediyesince, “Tıbbi ve Aromatik Bitki Yetiştiriciliği Projesi” (TABİP) kapsamında geçen yıl temeli atılan ve tamamlanarak faaliyete geçen Türkiye’nin ise en büyük Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezinin tanıtımı, Büyükşehir Belediye Lideri Doç. Dr. Tahir Büyükakın ve protokolün iştirakiyle yapıldı.
DİSTİLASYON MERKEZİ 5 KISIMDAN OLUŞUYOR
Başiskele ilçesi Kullar Zerzevat ve Meyve Hali’nin yanında imali tamamlandı. Distilasyon merkezi, 42 dönüm alan içinde 2 bin 860 metrekare ana tesis kapalı alanı, 1000 metrekare üstü ön kurutma kapalı alanı, 777 metrekare idari bina alanı, 181 metrekare kazan dairesi ve 175 metrekare açık havuz olmak üzere toplam 4 bin metrekare büyüklüğünde alanda Kocaeli çiftçisine hizmet verilecek. Kocaeli içinde değerli bir yarar kapısı olacak distilasyon tesisi, ana tesis binası, idari bina, ön kurutma dairesi binası, kazan dairesi binası ve açık havuz sistemi olmak üzere 5 kısımdan oluşuyor.
UÇUCU YAĞLARDAN İLAÇ, KOZMETİK, DESTEK BESİN KULLANILACAK
Büyükşehir Belediyesi tarafından 2020’de hayata geçirilen TABİP kapsamında, Başiskele ilçesinde 42 dönüm alanda kurulan ve yaklaşık 25 milyon TL’ye mal olan Türkiye’nin en büyük Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezinde, yetiştirilen demostrasyon bitkilerden, su buharı prosedürü ile uçucu yağlar elde ediliyor. Distilasyon (damıtma) tesisinde elde edilen katma kıymeti yüksek eserler ilaç, kozmetik ve destek besin dalında kullanılıyor.
TÜRKİYE’NİN İHRACATINA KATKI SAĞLAYACAK
Dünyada milyarlarca dolarlık hacme sahip tıbbi ve aromatik bitkiler pazarı, Kocaeli için de değerli bir çıkar kapısı olacak. Kocaeli’de üretilen tıbbi ve aromatik bitkiler iç piyasanın yanı sıra Türkiye’nin bu alandaki ihracatına da katkı sağlayacak. Tesiste demostrasyon bitki yetiştirilerek, su buharı tekniği ile elde edilen katma pahası yüksek uçucu yağlar, ilaç, destek besin ve kozmetik dalında kullanılacak. Kocaeli çiftçisine büyük oranda ekonomik girdinin sağlanacağı tesis, Türkiye’ye bir nevi ilaç olacak.
SEKAPARK A.Ş İŞLETECEK
Birinci etapta 6 tankta günlük ortalama 18.000 kilogram eser sürece kapasiteli tesiste, ilerleyen vakitlerde tank sayısının 24’e, eser sürece kapasitesinin de günlük 72.000 kilograma çıkarılması planlanıyor. Sekapark A.Ş. tarafından işletilecek distilasyon tesisi, tıbbi aromatik bitki çeşitlerinin AR-GE ve deneme üretimi çalışmalarını yapacak. Distilasyon tesisi birebir vakitte çiftçi eğitim merkezi olarak da faaliyet gösterecek. Daha evvel, Büyükşehir Belediyesi ve TÜBİTAK iş birliği ile Gebze’deki Marmara Araştırma Merkezi’nde (MAM) bu proje dahilinde Süperkritik Ekstraksiyon Tesisi kurularak, işletmeye alınmıştı.
TESİSİN TANITIMI YAPILDI
Yapımı tamamlanarak üretime başlayanTürkiye’nin en büyük Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezinin tanıtım yapıldı. Merasime, Kocaeli Büyükşehir Belediye Lideri Doç. Dr. Tahir Büyükakın, AK Parti Kocaeli Milletvekili İlyas Şeker, Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Balamir Gündoğdu, AK Parti Vilayet Lideri Mehmet Ellibeş, Vilayet Tarım Ve Orman Müdürü Yüksel Çil, Sekapark A.Ş Genel Müdürü Bayram Karakuş, Türkiye Muhtarlar Derneği Kocaeli Şube Lideri Mustafa Ersoy, muhtarlar, çiftçiler ve vatandaşlar katıldı.
“HERKES BİR KISSA ANLATIYOR”
Törende konuşan Lider Büyükakın, tıbbi ve aromatik bitkilerin işlenip, uçucu yağ elde edildiği distilasyon merkezinin Türkiye’nin en büyük tesisi olduğunu söyledi. Büyükşehir olarak ziraî kalkınmaya ve çiftçilerin gelir seviyesini artıramaya yönelik çok sayıda projeyi hayata geçirdiklerini belirten Büyükakın, “Herkes bir öykü anlatıyor, herkes bir güzelleme yapıyor, ‘hadi gel köyümüze geri dönelim’ türküsünü söylüyor. Kimisi süt dağıtacağını, inek vereceğini ve oradan süt alıp ücretsiz dağıtacağını söylüyor. Birisi beş dönüm tarlanın içinde bir şeyler ekiyor, güya Türkiye’nin tarım sorunlarını çözmüş üzere takdim ediyor. Bunların hiçbiri gerçek değil. Ayağı yere basmayan işler. Maalesef popülizm vaktimizin en büyük kederlerinden bir tanesi oldu. O hususta da bir pandemi yaşanıyor. Güzel bir iş yapalım dedik ancak yaptığımız bu iş palavra olmasın, göz boyama olmasın, kandırmayalım insanlarımızı ve ham bir hayalin peşinden koşturmayalım. Devlet idaresi, belediye idaresi ciddiyet ister. Milletin parasını harcıyorsunuz, millete umut oluyorsunuz, milletin umutlarıyla oynamamak lazım.” değerlendirmesinde bulundu.
“AYNI TOPRAKTA DAHA FAZLA İNSANIN GEÇİNEBİLMESİ LAZIM”
TABİP projesinin evvelden çok düzgün düşünülüp, planlandığını anlatan Büyükakın, “Öyle bir proje ürettik ki, bir ayağı tarlada bir ayağı üniversitede, başka aya TÜBİTAK MAM’da bir ayağı belediyede, bir ayağı tarım müdürlüğünde. Bir tarafında muhtarlarımız var, öbür tarafında tarım kredi kooperatifleri, öbür yanında çiftçiler var. Çiftçi köyde kalsın, yaşasın istiyorsanız, çözmeniz gereken sorunlardan yalnızca bir tanesi, yapmış olduğu çiftçilik faaliyetinin bilimsel standardını yükseltmektir. Yani artta bilimsel bir akıl, onların yaptığı işin standardını yükseltmeli. İkinci bahis, katma pahası yüksek olmalı. Birebir toprakta daha fazla insanın geçinebilmesi için karın artması lazım. Mesela buğday ektiğimizde, kilogramı başına 1 TL kazanıyorsa, aromatik bitki yetiştiriciliğinde bu 18 TL’ye çıkıyor. Katma bedeli teğe 18’e çıkarırsınız, çiftçilerimiz kırsala, köyüne döner. Aksi halde yalnızca temennide bulunmuş olursunuz.” formunda konuştu.
“PROJEMİZ TÜRKİYE’YE ÖRNEK OLACAK”
Kurdukları Tıbbi Aromatik Bitkiler Distilasyon Merkezinin, Türkiye’de bir diğer eşinin olmadığını, bu teknolojiyi bu biçimiyle kullanan öteki bir yerin bulunmadığını vurguladı. Büyükakın,“Bu projemiz Türkiye’ye örnek olacak. Daha şimdiden bir çok belediyeden gelip görmeye başladılar. Özel bölümden de gelip inceliyorlar. Biz bunu nasıl yaparız diye araştırmaya başladılar. Büyükşehir olarak çiftçimizin katma bedelini yükseltmek istiyoruz. Üreticimize satın alma garantisi verdik. Bunun için Sekapark AŞ’yi kurduk. Projemizi Sekapark AŞ yürütüyor. Tarladan raflardaki esere kadar uçtan uca bir proje bu. Tarladaki çiftçimiz hak ediş tarzına nazaran çalışıyor. Üretimin ve alın terinin karşılığında çiftçimiz düzgün halde alıyor. Belediyenin parasını saçmıyoruz, emeğinin karşılığını veriyoruz. Aromatik bitkilerin yağını çıkarıyoruz, bu türlü olunca katma kıymeti de artıyor. İlaç sanayisi bunu istiyor.”
“6 MİLYAR DOLARLIK PAZARIN İÇİNDE OLMALIYIZ”
Tıbbi ve aromatikle ilgili dünya piyasasında 6 milyar dolarlık bir hacme sahip olduğunu bilgisini veren Lider Büyükakın, Türkiye’nin bu alanda 40 milyon doların üzerinde ihracat yaptığını, bir o kadar daha ithalatımızın olduğunu söz ederek, “Endemik bitki çeşitliliği çok fazla bir coğrafyada yaşıyoruz. Dünyada toplam 21 bin çeşit aromatik bitki çeşidi var. Bunun 12 bini Anadolu coğrafyasında. 12 bin çeşidin olduğu bir coğrafyada, 6 milyar dolarlık pazarın içinde 40 milyon dolar ihracat ve ithalat yok demektir. Var olmamız lazım. Biberiyeyi olağan olarak sattığımızda kilogramı 2 dolara geliyor. Yağ olarak elde ettiğimizde bu 100 dolar ediyor. Bu yaptığımız tesis, bugünün fiyatıyla 50 milyon TL’ye mal oldu. Bunu çiftçinin yapma bahtı yok. Yağ borsasının Kocaeli’de kurulması için çalışmalar yapıyoruz. Bu da önemli bir kar olacak. Bu yağlarla ilaç yapılacak, kozmetik eserlerde kullanılacak. Büyükşehir olarak aromatik bitkilerden şampuan yapıyoruz, ismi Ormanya, diş macunu, ağız gargarası üretiyoruz. Daha işin başındayız. Bu eserlerin sayısı artacak lakin bundan daha değerli olan bir mühlet sonra özel bölümdeki firmalar da bu alana girmeye başlayacak.” diye konuştu.
“DESTEKLERİMİZ 250 MİLYON TL OLACAK”
Büyükşehir Belediye Lideri Tahir Büyükakın, kırsal kalkınmaya takviye olmak ve çiftçilerin gelir seviyesini artırmak için üreticilere gübre, tohum, mazot, çağdaş sera, fide üzere çok sayıda dayanaklar verdiklerini lisana getirerek, “Çiftçilerimize verdiğimiz takviyeler şu ana kadar 140 milyon TL’yi buldu. Önümüzdeki dönem vereceğimiz dayanaklarla birlikte bu sayı yaklaşık 250 milyon TL. Ulaşacak.” dedi.
“ŞANSLIYIZ, CUHURBAŞKANIMIZ ÜZERE BİR BAŞKANIMIZ VAR”
Küresel ısınmanın yarattığı olumsuz iklim şartları nedeniyle ziraî faaliyetlerdeki aksilikleri, Ukrayna – Rusya savaşıyla daha çok fark edildiğini aktaran Büyükakın, “Gıda sıkıntısı bir ulusal güvenlik sıkıntısıdır. Şayet gerektiği vakit ziraî faaliyetini kendi kendine yetecek düzeylerde yapamaz hale gelirseniz, ‘tahıl koridoru açılsın’ diye uğraşırsınız. Allah’tan çok şanslıyız. Sayın Cumhurbaşkanımız üzere bir önderimiz var. Hem bizi kurtarıyor, hem Avrupa’yı kurtarıyor. Artık de diyor ki, ‘hep zenginlere gidiyor bu tahıl, biraz da yoksullara gitsin. Burada bir haksızlık var.’ diyor. Onun da önünü açacak inşallah.” tabirlerini kullandı.
“EKİLİ TARIM TOPRAKLARIMIZ 70 BİN HEKTARA ÇIKTI”
Ekilmeyen toprağımız kalmasın diye tarıma dayanak verdiklerini belirten Büyükakın, konuşmasın da “Hükümetimizin verdiği dayanaklarla birlikte 2010 yılında Kocaeli’de yaklaşık 40 bin hektar olan ekili arazi ölçüsü, bugün 70 bin hektarın üzerine çıktı. Daha da artması lazım. Kocaeli’nin 3505 kilometrekarelik toprağının yüzde 29’u ziraî arazi. Münasebetiyle bizim tarımda daha yapacağımız çok işimiz var. Bu hem ülkemiz açısından hem de kentimiz açısından çok değerli. Tesisimizin kentimize ve ülkemize iyi olmasını diliyorum.”
DAVETLİLERE TIBBİ AROMATİK YAĞ İKRAM EDİLDİ
Büyükşehir Genel Sekreter Yardımcısı Hasan Aydınlık, TABİP ve tesis hakkında teknik bilgiler içeren bir sunum yaptı. AK Parti Kocaeli Milletvekili İlyas Şeker ise kısa bir konuşma yaparak, Büyükşehir Belediyesinin hayata geçirdiği projelerle Türkiye’ye örnek olduğunu vurguladı. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Bekir Faruk Erden de bu türlü hoş bir tesis kazandırdığı için Büyükşehir Belediye Lideri Tahir Büyükakın’a teşekkür etti. Konuşmaların akabinde Lider Büyükakın ve protokol üyeleri tesiste incelemelerde bulundu. Eserlerden uçucu yağ elde edildiği kademeleri gören davetliler, yetkililerden işleyişle ilgili bilgi aldı. Katılanlara, tıbbi ve aromatik bitkilerden elde edilen eserler ikram edildi.