IŞİD’in Kobanê’ye yönelik hücumlarına karşı 6-8 Ekim 2014’te gerçekleşen protesto aksiyonları münasebet gösterilerek Halkların Demokratik Partisi (HDP) eski Eş Genel Liderleri ve Merkez Yürütme Şurası (MYK) üyelerinin ortalarında bulunduğu 22’si tutuklu 108 ismin yargılandığı Kobanê Davası’nın son duruşması mahkeme heyetinin bâtın şahitleri bilinmeyen dinlemesiyle gündem oldu.
Tutuklu bulunan siyasetçilerden Selahattin Demirtaş son duruşmada mahkeme heyetinin bir an evvel karar vermesi istikametinde davet yaptı. Savunma avukatları ise mahkeme heyetinin ‘hukuksuz delil’ üretme tarafında efor gösterdiğini vurgulayarak heyete reaksiyon gösterdi. Bugüne kadar gelinen süreçte Kobanê Davası birçok tartışmayı da beraberinde getirdi. Davanın avukatlarından Cahit Kırkazak’la Kobanê Davası’nı konuştuk.
‘ÖNCE MİNARE ÇALINDI SONRA…’
Kobanê Davası’nın son duruşmasına zımnî şahitler damga vurdu. Bu şahitlerin hafta sonu dinlendiği ortaya çıktı. Bâtın şahitlerin mahkeme heyeti tarafından bilhassa hafta sonu dinlenmesi tüzel mi?
Kobanê Davası’nda evrak kapsamında somut kanıtların olmaması nedeniyle mahkeme heyetinin bir gayret içinde olduğunu görüyoruz. Bu eksiklik hukukun kendisidir. Öncelikle ceza hukuku açısından bireye bir hata isnat etmek için somut kanıtların ortaya konulması lazım. Hele tutukluluk için somut kanıtlar de tek başına yetmez, somut kanıtlarla birlikte tutuklanan kişinin, kanıtları karartma ve kaçma kuşkusu üzere kanunda açıkça sayılan durumların da somutlaştırılması gerekmekte. Fakat bu temel kural evrak kapsamında Sayın Demirtaş ve Sayın Yüksekdağ başta olmak üzere yargılanan siyasetçiler için uygulanmadı. Öncelikle tutuklandılar, sonrasında evrakın savcısı kanıt arama arayışına girdi. Yani evvel minare çalındı, sonra çalınan minareye kılıf bulunmaya çalışıldı. Lakin evrak kapsamında müvekkillere isnat edilecek hiçbir somut kanıt bulunmayınca bilhassa de AİHM Büyük Daire Demirtaş-Türkiye kararında yargılama konusu HDP MYK’sı tarafından Kobanê’deki sivil halk ile dayanışma için atılan twitlerin ‘siyasal söz özgürlüğü’ kapsamında olduğu ve bu paylaşımlar nedeniyle bırakın tutuklanmayı, soruşturma bile açılamayacağına karar verince Kobanê Davası hukuken çökmüş oldu. Fakat siyasal irade Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ şahsında Kürt siyaseti ve HDP’yi tasfiye etmeye kararlı olduğundan bu sefer çaldıkları minareye kılıf olarak bilinmeyen şahit kanıtına başvurdular. O nedenledir ki Sayın Demirtaş ve Sayın Yüksekdağ 20 Eylül 2019 tarihinde tutuklandılar fakat tutuklanmalarına münasebet yapılan bilinmeyen şahitlerin Aralık 2019 ve Ocak 2020 tarihinde sözleri alındı. Bir kısım kapalı şahitlerin (ABC123 gibi) da yargılama sırasında beyanları alındı.
‘DÜŞTÜKLERİ ÇELİŞKİDEN KURTULMAK İÇİN YOKLUĞUMUZDA ‘TANIKLARI’ DİNLENDİLER’
Ne anlatıyor kapalı şahitler?
Gizli şahitlerin beyanları yargılanan siyasetçileri içeride tutmaya yetmiyordu. Zira saklı şahitlerin beyanları birbirleriyle çelişkili ve birbirlerinin tabirini çürüten beyanlardı. Örneğin kapalı şahitlerden birinin HDP MYK’sına talimatının periyodun DBP Eş Genel Lideri Kamuran Yüksek tarafından Kobanê’de Sayın Demirtaş’a verdiğini söylerken (ki bu durumu Sayın Demirtaş, Sayın Kamuran Yüksek’in belirtilen tarihlerde gün gün, saat saat açık kaynaklardan Türkiye’de ve partisinin çalışmalarını yürüttüğünü mahkemede heyete tek tek anlattı) bir başka bâtın şahit talimatın iki şahıs tarafından Sayın Demirtaş’a Kobanê dönüşünde Suruç hududunda verildiğini söylüyordu. Bir diğer kapalı şahit da talimatın şifreli dijital data ile ve yalnızca Diyarbakır HDP binasındaki bilgisayarda açılan dijital ortamdan geldiğini aktarıyordu.
Cahit Kırkazak Yani bâtın şahitler da aslında olmayan talimatın hangi yolla Sayın Demirtaş’a aktarıldığı konusunda uzlaşamıyorlardı. Bu da mahkeme heyetini yargılanan siyasetçilerin tutuklanmasının sürdürülmesi konusunda zora sokuyordu. Durum bu türlü olunca bu sefer mahkeme heyeti öncelikle daha evvel evrak kapsamında hiç ismi geçmeyen ABC123 (ki bu son duruşmada ismini açıklayarak açık tanıklık yaptı) hafta içi duruşmaya orta verilen 9 Şubat Çarşamba günü yokluğumuzda dinlendi. Sonrasında gerek yargılanan siyasetçilerin gerekse de avukatların soruları nedeniyle çelişkiye düşen saklı şahitleri düştükleri çelişkiden kurtarmak ismine saklı şahit; Becerikli, Ulaş ve başkalarını yokluğumuzda dinledi.
GİZLİ ŞAHİTLERİN ‘YAŞAM HAKKI’
Mahkeme heyeti zımnî şahitlerin saklı bir halde dinlenmesiyle ilgili olarak ‘yaşam hakkı’nı münasebet gösterdi.
Gizli şahitlerin yargılananların ve avukatların olmadığı bir ortamda ‘gizli’ formda sözlerinin alınması hukuk ismine kabul edilemez. Yani ‘gizli tanığın’ sözünün ‘gizli’ alınmasının hukuken açıklaması mümkün değil. Mahkeme heyeti ‘gizli tanıkların’ tabirinin ‘gizli’ alınması münasebetini bâtın şahitlerin ‘yaşam hakkı’ formunda soyut bir münasebet göstermekte. Meğer esasen şahitler kendilerinin yahut yakınlarının ömür hakkında tasa duydukları için ‘tanık muhafaza kanunundan’ faydalanılarak bilinmeyen biçimde tabir veriyorlar. Buna karşın zımnî şahidi yargılananların ve avukatların olmadığı bir ortamda dinlemek ve yargılananlar ile avukatların soru sorma hakkını engellemekten öteki bir şey değildir. Elbet kapalı şahidin hayat hakkına yönelik bir taarruz olursa buna yönelik önlemler alınmalı ancak önlemler alınırken ceza tehdidi altında bulunan yargılananın hakkı ile bilinmeyen şahidin hakları ortasında ‘dengeleyici öteki teminatların sağlanması’ gerekmekte. Bilinmeyen dinleme, hazır bulunma hakkına sahip şahıslar olmadan şahidin dinlenilmesidir. Başka bir deyişle, şahidin taraflardan gizlenmesidir.
Bu tarzın uygulanabilmesi için tarafların huzurunda dinlenilmesinin sırf şahit istikametinden ağır tehlike doğurması tek başına kâfi değil. Ağır tehlikenin yanında, bu tehlikenin öbür yolla giderilememesi de gerekir. Ya da maddi gerçeğin ortaya çıkartılmasını engelleme tehlikesinin doğmuş olması gerekir. Yani temel şart olan ağır tehlike yanında, ek şartlardan tehlikenin öbür yolla bertaraf edilememesi ya da gerçeğin ortaya çıkartılmasını engelleme tehlikesinin de gerçekleşmesi gerekmekte. Lakin mahkeme yargılanan siyasetçilerin ‘adil yargılanma’ hakkına yönelik hiçbir ‘dengeleyici güvence’ almadan, bilinmeyen şahitleri kapalı olarak dinlemiştir. Kaldı ki kapalı şahidin zımnî dinlenilmesi demek yargılananların yahut avukatların olmadığı bir ortamda dinlenilmesi demek de değildir.
‘TANIK YARGILANANLARI GÖRMELİ’
Gizli şahitlerin dinlenmesini hukuka uygun bulmadığınızı söylüyorsunuz. Pekala zımnî şahit nasıl dinlenir?
Gizli şahit, mahkeme salonunun dışında olur, ses ve manzara (değiştirilerek) aktarılır ya da duruşma salonunda olur fakat tanınmasını engelleyici önlemler alınır. Bu önlemler bir kabin içinde olabileceği üzere bir perde yahut cam gerisinde ya da özel hazırlanmış bir kısımda olabilir. Ayrıyeten bulunduğu ortamdan yargılananları görmeli. Üstte da açıklamaya çalıştığım üzere maalesef mahkemenin bu istikametli hiçbir önlemi almadan tabir yerindeyse yeni bir hukuksuzluk örneği sergileyip güya kapalı şahitlerin ömür haklarını korumaktan çok kapalı şahitleri yargılanan siyasetçilerin ve avukatların sorgusundan kaçırarak maddi gerçeğin ortaya çıkmasını engellemek olduğunu görüyoruz.
DAVANIN BİLİNMEYEN ŞAHİTLERİNİN ORTAK NOKTASI…
Dosya kapsamında dinlenen zımnî şahitlerin değişiktir birçok ortak özelliği var. Dinlenen hiçbir bâtın yahut açık şahit birinci tabirlerinde Kobanê Davası’na ait yahut Kobanê olaylarına ait tek bir beyanda bulunmamışlardır. Dinlenen şahitler görgüsü ve bilgisi olduğu olaylar hakkında beyanda bulunduktan belirli bir mühlet sonra belge savcısı bâtın şahitlere ulaşarak ‘Kobanê olayları hakkında da yardımına gereksinimimiz var, bu mevzuda da bize yardımcı olur musun?’ (Tanık Kerem Gökalp beyanından) dedikten sonra bu sefer kapalı şahitlerden ısmarlama beyanlar alınmakta. Ülkenin çeşitli yerlerinde dinlenen bâtın ve açık şahitlerin birçoğunun beyanlarının noktası virgülüne kadar birbirinin tıpkı olması üzere birçok ortak özellik var.
‘GİZLİ ŞAHİT KİMLİĞİNİ AÇIKLADI: MAHKEME LİDERİYLE SÖZÜMÜ DÜZELTTİK’
Hem savunma avukatları hem de tutuklu bulunan siyasetçiler bilinmeyen şahit olan ‘Abc123’den sıkça bahsetti. ‘Abc123’ tabirinde neler söylüyor?
Gizli şahit Abc123 bu duruşmada kimliğini açıklayarak açık tanıklık yaptı ve isminin Merdan Rüştü Ovalıoğlu olduğunu öğrendik. Merdan Rüştü Ovalıoğlu beyanlarında birçok çelişkili şey söyledi. Lakin bilhassa tabirini hazırlama ve düzeltme biçimi ile kimliğini açıklama münasebeti dikkat cazipti.
Merdan Rüştü Ovalıoğlu mahkeme huzurundaki beyanında ‘gizli tanık’ olarak tabir verdiğinde sözünü ‘mahkeme lideri ile birlikte düzelttiklerini’ söyledi. Düşünün tarafsız olması gereken yargılama makamı kapalı şahidin beyanını kapalı şahitle birlikte düzenliyor/düzeltiyor. Şimdiye kadar hiçbir hukuk yargılamasında bu türlü bir durum yaşanmadı. Tarafların, yargılananların ve avukatların olmadığı bilinmeyen bir oturumda kapalı şahit dinleniyor ve mahkeme lideri zımnî şahidin beyanını saklı şahit ile birlikte düzeltiyor. Sonra da bu zımnî şahidin beyanlarını yargılanan siyasetçilerin tutuklama münasebeti yapıyor. Yeniden Merdan Rüştü Ovalıoğlu kolluk tabiri için de şunları söyledi: Tabirimi alan polisle birlikte bir taslak hazırladık, sonra bu taslak üzerinde düzeltmeler yaptık…
İşte bâtın şahitlerin beyanları bu türlü alınıyor.
GİZLİ ŞAHİT: BENİ TEŞHİS ETMİŞLER…
Gizli şahit Abc123 açık ismi ile Merdan Rüştü Ovalıoğlu’nun açık şahit olarak beyanda bulunma münasebetini ise ‘beni teşhis etmişler, ben kimseden korkmuyorum, o nedenle ismimi açıklayarak beyanda bulunacağım’ formunda bir sözle belirterek daha saldırgan beyanlarda bulundu.
Ama dediğim üzere beyanlarda bulunurken de ‘mahkeme lideri ile birlikte tabirinin düzeltildiğini ve emniyet kademesinde hazırlanan taslak tabir üzerinden düzeltmeler yapılarak’ tabirinin alındığını da itiraf etti.
Siz tıpkı vakitte Selahattin Demirtaş’la cezaevinde sık sık görüşüyorsunuz. Gelinen basamakta Demirtaş, Kobanê Davası’nı nasıl pahalandırıyor?
Sayın Demirtaş 4 Kasım’da konutlarında kaçırıldıkları devirden bu yana bu davaların; Kürt siyasetçiler nezdinde HDP ve Kürt siyasetinin tasfiye davaları olduğunu söylüyordu. Sayın Demirtaş bu şuurda olup hukuki çabasının yanı sıra siyaseten de çabayı ihmal etmemekte. Siyasal iktidar da aslında bu davalara müdahale etmekten sakınmıyor. Bilhassa AKP Genel Başkanı’nın AİHM’in Demirtaş/Türkiye kararına ait olarak ‘karşı hamleyi yaparız, işi bitiririz’ MHP Genel Lideri’nin ‘bu davalar bir an evvel bitmeli’ üzere müdahaleleriyle, davanın iktidar açısından da hukuksal olmadığı, siyasi olduğu açıktır. Bu nedenle Sayın Demirtaş, bu dava ve tutuklanmaların türel olmadığı üzere çıkacak kararın da tüzel bir karar olmayacağının farkında. AKP Genel Lideri Erdoğan’ın 2018 seçiminde sayın Demirtaş’ın hukuksuz yargılanmalarını manipüle ederek propaganda yapmıştı. Erdoğan ve ortağı önümüzdeki seçimde de Kobanê Davası’nı seçim materyali yapacak.
Siyasal iktidar bu davanın her etabına açıktan müdahale etmekten kaçınmamakta. Bu prestijle ülkenin içerisinde bulunduğu yönetememe ve kutuplaşma ortamından çıkması için hukuku savunmalı, demokrasiyi öncelemeli, bu müştereklerde ortak kelam kurması ve ortak tavır geliştirmesi gerekli. Kobanê Kumpas Davası günümüzde yalnızca HDP ve Kürt siyasetçileri için bir risk üzere gözükse de ülkenin hukuk nizamına ve demokratik idaresine kurulan bir tuzaktır. Şayet çaba ortaklaşmazsa herkesin bu tuzağa düşmesi kaçınılmaz olacak.
DAVA NEDEN ERKEN BİTİRİLMEK İSTENİYOR?
Selahattin Demirtaş son duruşmada ‘bu kadar kendinizden eminseniz verin belgeyi savcıya, mütalaasını sunsun, siz de cezayı verin’ biçiminde bir tabir kullandı. Kendisi sizce neden bu türlü bir telaffuzda bulundu?
Mahkeme heyeti, bu davayı daha birinci günden itibaren bir an evvel bitirme motivasyonuyla hareket ediyor. Hakikaten AİHM kararını uygulamaması, tutukluluk devam münasebetlerinin epey soyut olması, duruşmaları her ay iki hafta boyunca sürdürmedeki ısrarı, avukatlar olmadan saklı şahitlerin dinlenmesi, müştekileri huzurumuzda dinlememesi üzere daha birçok nedeni burada sayabiliriz. Son birkaç duruşmada da duruşma dönemi boyunca mahkeme savunmalarını yapmak isteyen siyasetçilerin savunma içeriklerine ve savunma müddetlerine de müdahale etti. Bu defa aldığı kararla daha savunmalarını yapamayan siyasetçilerin avukatlarıyla birlikte en fazla bir gün ile sonlu olacak formda savunma yapılmasına müsaade vereceğini karar altına aldı. Düşünün sizi soyut münasebetlerle tutuklayan bir yargılama hangi içerikte ve ne halde savunma yapacağınıza da karışıyor ve bunun müddetini de kendisi tayin ediyor. Bunun görülmedik, bir an evvel kararını verip açıklamak isteyen ergen halin ötesine geçemeyen hukuk dışı bir karar olduğu açık. Mahkeme şeklen birkaç beyan alıp davayı siyasal iradenin 2023 seçimlerinde seçim gereci yapması için sonuçlandırmak istiyor temelinde. Onun için yargılamanın tüm yol evreleri gereksiz bir ayrıntıdan, önleyici kademelerden ayrıca bir şey değil. Bu da siyasi iktidarın asıl karar verici olduğu, alınan kararı da bildirim edecek merciinin de yargı makamı olduğunu bize gösteriyor. Sayın Demirtaş, bir an evvel karar vermek için çırpınan mahkeme heyetinin işini kolaylaştırmak için ‘uzatmaya gerek yok, sen kararını ver biz de işimize bakalım’ diyor. Aslında Sayın Demirtaş hiçbir tarz kuralına uymayan hukuk tanımazlıktaki ısrarını da bir yerde teşhir etmiş oluyor.
‘SİYASAL İRADEDEN GÜÇ ALAN BİR MAHKEME’
Siz davada gelinen evreyi bir hukukçu olarak nasıl değerlendiriyorsunuz?
Sokrates yargılamalarından, engizisyona, cadı avı yargılamalarından Leipzing yargılamalarına, Albert Dreyfus yargılamasından Stalin devrindeki düzmece duruşmalarına ve McCarty periyodundaki Tahkikat Komisyonları’na kadar tarihî süreçteki bütün politik yargılamalardan hukuk bir biçimiyle çiğnenmiş ve periyodun despotik iktidarlarına hizmet etmiştir. Fakat Kobanê yargılamalarında bütün bu yargılamalardaki hukuksuzlukları aşan bir yargılama pratiğine şahit oluyoruz. Üstte da anlatmaya çalıştığım üzere şimdiden bu hukuksuzlukla toplum ortak çaba etmezse, toplumun her bölümü bu hukuksuzlukla sınanacak. Zira karşımızda hiçbir tüzel kurala kendini bağlı görmeyen ve AİHM kararlarını uygulamamakta ısrar eden bir siyasal irade ve bu siyasal iradeden güç alan bir mahkeme heyeti var. Bu yargılamalarla Kürtler üzerinden HDP’yi, HDP üzerinden de Türkiye toplumunu dizayn etmeye ve kendi konumlarını muhafazaya çalışan bir irade var, bunun karşısında da bu hukuksuzluğa karşı toplumdan yana, hukuktan yana, demokrasiden yana tavır geliştiren bir irade… Ülkenin ve toplumun yarınlarını bu iradeler ortasındaki çaba belirleyecek. Umuyoruz ve hukuk ismine çaba ediyoruz ki toplumun geleceği demokrasiden ve hukuktan yana olanların uğraşı kazansın.