Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) bayanlar, unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarından zembil (hasırdan örülmüş kulplu torba) örme, ahşap baskı ve ebru kurslarına katılarak, bunların gelecek jenerasyonlara aktarılmasını hedefliyor.
Lefkoşa Yunus Emre Enstitüsü (YEE), KKTC Kültür Dairesi, Lefke Belediyesi ve Lefke Yardım ve Halk Derneği iş birliğiyle düzenlenen projeye, Lefkoşa ve Lefke bölgelerinden 18 bayan katılıyor.
Lefkoşa YEE’de gerçekleştirilen projenin atölye çalışmaları kısmında, KKTC’nin kültürel kodlarını ortaya çıkaran klâsik el sanatları ile çağdaş sanat ögelerinin birleştirilerek çok sayıda yapıtın ortaya çıkarılması hedefleniyor.
Proje sayesinde KKTC’de yaşayan bayanların sanat eğitimi alması, klasik sanatlar ortasında yer alan “zembil örme” sanatının yine hayat bulması ve aldıkları bu kurslar vasıtasıyla bayanların üretim hayatının bir kesimi olması da bekleniyor.
KKTC’de Lefke bölgesindeki hurma ağaçlarının yapraklarının örülmesiyle zembil denilen sepet ve küfeler yapılıyor.
Kıbrıs’ta daha evvel sevilerek kullanılan, yumuşak ve sağlam araçların başında gelen zembil, hurma kolundan örüldüğü için hafif oluyor. Evvelden varlıklı ve varlıklı kısmının de zembili tercih ettiği belirtiliyor.
Zembillere kullanılış emellerine nazaran alışveriş zembili, tohum zembili, balıkçı zembili ve hurma zembili üzere farklı isimler de veriliyor.
Poşetlerin yerini aldığı zembilin üretimi terk edilmiş bir el sanatı olarak biliniyor.
Proje nihayetinde, üretilen yapıtların kamuoyuyla paylaşılacağı ve ziyaretçilerin beğenisine sunulacağı bir standın açılması da planlanıyor.
“Zembile klasik dokunuşlar yapıyoruz”
Proje Koordinatörü Esin Sevgin proje ile 3 kadim sanatın birleştiğini söyleyerek, “Zembile klasik dokunuşlar yapıyoruz. Ahşap baskı sanatı da KKTC’nin 1970’lerden sonra unutulmuş bir sanatıdır. Projeye katılanların öğretmen olması da bu klâsik sanatların diğerlerine öğretilmesi açısından kıymetli.” dedi.
Lefke Belediye Lideri Aziz Kaya, hurmanın Lefke bölgesinin sembollerinden biri olduğuna dikkati çekerek, bölgede uzun mühlet madencilik yapıldığını, madenin yer altından çıkarılması için hurma ağacından yapılan zembillerin kullanıldığını anımsattı.
Kaya, proje ile hurmadan zembil yapılabilmesi için bayanların eğitim aldığını ve ortaya konulan iş birliğinden şad olduklarını tabir etti.
“Zembil, Kıbrıs Türklerinin geçmişi ve Anadolu’da da hakim olan bir üründü”
Aktaş, “Faaliyet gösterdiğimiz ülkelerde var olan kültürel pahaları de ortaya çıkarmak için uğraşıyoruz, mümkünse ülkeler ortasında bu kıymetlerin bilinirliğini artırmaya çaba ediyoruz. Bu noktada zembil de Kıbrıs Türklerinin geçmişinde ve Anadolu’da da hakim olan bir eserdi. Zembil KKTC için çok pahalı bir eser, bilhassa Lefke’de bu eserin üretimi için hurma ağaçlarının dikildiğini görüyoruz. Biz de onu çağdaş hayata kazandırmanın çabası içerisindeyiz.” dedi.
Lefke Yardım ve Halk Derneği Lideri Emel Yılmaz, bayanların 3 klasik sanatı öğrenmesinin ehemmiyetine ve bunları gelecek kuşaklara taşıma isteklerine dikkatini çekti.
Yılmaz, projeye katılan bayanların üretmeleri ve mesken iktisadına de sürdürülebilir katkı sağlamalarının amaçlarının ortasında olduğunu kaydetti.