İtalyan asıllı Amerikalı müellif John Fante’nin 1938 yılında, yayımlanan birinci romanı ‘Bahara Kadar Bekle Bandini’, Colorado’nun çetin kışında yoksulluk çeken göçmen bir aileyi odağa almakta. Avi Pardo çevirisiyle Parantez Yayınları tarafından yayımlanan kitap tıpkı vakitte Bukowski’nin ilahlaştırdığı Fante’nin kurgusal otobiyografisi olarak da okunabilir.
Roman, 1920’li yılların sonunda Colorado’nun Rocklin kasabasında, kış ayında, Noel arifesinde geçmekte. Odağında ise İtalyan göçmeni Bandini ailesi var. Daha birinci sahneden ailenin yoksulluğunu görmekteyiz. O denli ki ailenin babası Svevo, ayakkabılarının delik tabanına makarna kutusu kartonu koymakta. Bir yandan da kışa lanet etmekte zira duvar emekçisi olarak çalışan Svevo kış ayında iş bulamıyor. Buna karşın kelamda erkekliğine toz kondurmayan, üç çocuğuna sert davranan, ağzı küfürlü, asabi, sorumsuz, sıklıkla çocukluk arkadaşı Rocco ile içen ve karısı Maria’ya sebepsiz bir kin besleyen bir adam. Maria da, meskeni çekip çeviren, yüzünü kızartarak bakkala veresiye yazdırmaya giden, sobayı yakan, çocuklarla ilgilenen, bir yandan da süt beyaz tespihiyle daima Meryem Ana’ya dua sofu derecesinde dindar bir bayan.
Daha sonra tanışacağımız Fante’nin meşhur kahramanı olacak, Charles Bukowski’nin Fante’yi “yarı-tanrı” olarak görmesini sağlayacak ‘Toza Sor’ romanının kahramanı, meskenin büyük çocuğu Arturo ise şimdi on dört yaşında. Meğer daha o yaşta babasının küçük bir sureti. Tıpkı babası üzere “dört ayak üzerine düşme” ve para kazanarak âşık olduğu Katolik okulundaki sınıf arkadaşı Rosa Pinelli’yi kendisine eş yapma hayalleri peşinde. Baba-oğul, terminolojiye “kırılgan erkeklik” olarak geçen tanıma dahil edilebilir. İkisi de erk peşinde koşarak başarısız olduğu vakit af diliyor, ağlıyor ve hassas bir karaktere bürünüyor. Olağan bu karakterler İtalyan örfüyle ilintili ataerkil yapıdan kaynaklanıyor olsa da Amerikan düşü vaadinin karar sürdüğü ülkede göçmen olmaları sebebiyle ezilmelerinin de hissesi yok değil. Gerçekten Maria da insanların kocasından korkmasından içten içe haz ve inanç duymakta. Fakat Noel arifesinde, açlık ve yoksulluk içerisinde kıvranırlarken Svevo Bandini bir anda ortadan kayboluyor. Öğrenildiği üzere kasabanın yarısına sahip olan varlıklı bir dulla, Effie Hildegarde ile birlikte. Böylece Arturo’nun -her ne kadar babasını döveceği yaşa gelmekten korksa da- kahramanına dönüşüyor:
“Nasıl da atmıştı kolunu bayanın omzuna. Daha evvel birçok kere görmüştü bayanı. Adliye binasının parkında gerçekleştirilen 4 Temmuz kutlamalarında kızların sunduğu şovdan o sorumluydu. Adliye binasının basamaklarında durup kollarını açarak kızları şova çağırırken görmüştü onu. Dişlerini hatırladı, hoş dişlerini, kırmızı ağzını, dolgun ve biçimli bedenini. O kızlarla konuşurken gölgede onu seyretmek için arkadaşlarından ayrılmıştı. Effie Hildegarde. Vay canına, inanılmaz bir adamdı babası!” (s.92-93)
Bahara Kadar Bekle Bandini, John Fante, Tercüman: Avi Pardo, 176 syf., Parantez Gazetecilik ve Yayıncılık, 2016. Ancak bu kahramanlık kısa sürüyor zira Maria giderek solgunlaşıyor, sessizleşiyor ve neredeyse bitap düşer halde kendini duaya veriyor. Svevo, Noel gecesi konuta yeni kıyafeti, cebinde bir tomar para ile dönse de Maria onun hızını tırnaklayarak adamı meskenden kovuyor, çocuklara saçtığı paraları ise sobaya atıyor. Bu kurgunun son derece otobiyografik olduğunu eklemeli. 1909 doğumlu Fante de İtalyan asıllı Amerikan vatandaşı. Duvar çalışanı olan babası aileyi terk ettiği vakit balık fabrikasında çalışmaya başlıyor. Eğitimini yarıda bıraksa da yazma tutkusundan vazgeçmeyerek gerek Amerikan yazınında gerek dünya yazınında kendine yer ediniyor, birtakım romanları sinemaya dönüşüyor. Üstelik, Bukowski üzere bir muharriri da derinden etkileyerek tabiri caizse kendisiyle birlikte iki Arturo Bandini yaratıyor. Lakin ‘Bahara Kadar Bekle Bandini’ romanında babanın nihayetinde meskene döndüğünü, annenin de onu kabul ettiğini söylemeli. Fante, anne-babasına ithafen kaleme aldığı romanında onlar için kısmen keyifli bir son tasarlasa da kendini yansıtan Arturo için bu derece optimist değil. Çünkü Arturo’nun âşık olduğu kız zatürre sonucu vefat ediyor. Öte yandan Arturo’nun yazınsal tarafının daha ergenlik yıllarında filizlendiğini söylemeli. Çünkü pek çok muharrir küçükken hayal kurma, bu hayalleri tahkiye etme, öbür bir deyişle uydurmaca oyununa kendini kaptırma davranışlarına sahiptir. Arturo için de düş-gerçek ayrımı bulanıktır. Hayatı onun için bir araftır. O denli ki daima günah işler, günahlarından derhal pişman olarak kilisenin yolunu tutup günah çıkarır. Cennete nasıl gireceğine, cehennemden nasıl kaçacağına baş yorarak on buyruğu düşünür.
“Ama araf, cennetle cehennem ortasındaki o yer, endişelendiriyordu onu. Katolik öğretisi cennete gitmenin şartını açık bir formda ortaya koymuştu: Ruhun cennete gidebilmesi için bütün günahlardan arınmış, tertemiz olması gerekiyordu. Ruh mevt anında cennete gidecek kadar pak, cehenneme gidecek kadar da kirli değilse o orta yer kalıyordu geriye; ruhun bütün günahlardan arınıncaya kadar alevler içinde yandığı araf.” (s.80)
Bunun sebebiyse karşısında iki örnek olmasıdır: Babası ve annesi. Babası, ayrımcılığa maruz kalan, her fırsatta İtalyan olduğu için aşağılanan, emek gücüyle bir yere varamayacağının idrakinde bir adamdır. Bu yüzden tek umudu kumar veya varlıklı bir bayan sayesinde bir halde “dört ayak üstüne düşmek”tir. Annesi ise hülyalara dalarak okuduğu bayan mecmualarında gördüğü elbiselere, meskenlere özenerek arzuladığı hayata kavuşmak için yalnızca Tanrı’ya sığınır. Bu iki figür ortasında bocalar Arturo. Ünlü bir beyzbol oyuncusu olarak paraya ve bayanlara ulaşmanın yolu nereden geçer? Dört ayak üstüne düşmeyi beklemekten mi, yoksa Tanrı’ya yalvarmaktan mı? Kendini tatmin edecek bir cevap bulamasa da hayal dünyasında yaşamaktan vazgeçmez. Çetin kış, önündeki tek pürüzdür güya:
“Kış mevsimi, tuvalet radyatörlerinin etrafına toplanıp palavra uydurma vakti. Ah, neler vermezdi bahar için! Sopanın takırtısı için, topun yumuşak avuçları yakışı için! Kış mevsimi, Noel ağacı, varlıklı çocuklarının bayramı; yüksek boğazlı botları, parlak kaşkolleri ve kürk astarlı eldivenleri vardı hepsinin. Ancak çok da umursamıyordu. Bahardı onun mevsimi. Yüksek boğazlı botlara, parlak kaşkollere gerek yoktu oyun sahasında! Şık bir kravatın var diye birinci kaleye yürüyemiyordun. Ancak o da başkalarıyla birlikte uyduruyordu palavraları. Noel armağanı olarak ne bekliyordu? Oo, yeni bir saat, yeni bir kadro elbise, bir sürü kravat ve gömlek, yeni bir bisiklet ve bir düzine Spalding marka Birinci Lig beyzbol topu.” (s.101)
Sadece onun için değil bütün aile için kurtuluş mevsimi üzeredir bahar. Halbuki sınıf ve ırk ayrımcılığının karar sürdüğü Amerika’da sendikalı bir duvar emekçisinin yalnızca ailesinin karnını doyuracak kadar kazanması dahi mümkün değildir. Üstelik, Rocco’nun ağzından kıymetli bir pasajda üniversite rektörleriyle tuğlacıların eşit derecede kazandığını okuruz. Amerikan cenneti, dedikleri gerek fizikî olarak gerek zihinsel olarak alın teri döken çalışanlar, akademisyenler üzere işçiler için değilse kimin içindir? Elbet parayı parayla kazananlar, parayla oynayanlar, yani bankerler, borsacılar için. Hasebiyle ekonomik ve toplumsal şartların çıkmaza sürüklediği beşerler, özellikle da göçmenler yoksulluğa mahkûm edilmişler ve gerçek manada Amerikalı olma hevesine kapılmışlardır zira lakin ve fakat Amerikalı oldukları vakit hayallerine kavuşacaklarını düşünürler. Bu sebeple özenç ve öfke ile yetişen göçmen jenerasyonlar yetişecektir. Tüm bu sosyo-ekonomik adaletsizlik ise kış mevsimiyle ete kemiğe bürünür âdeta. Hiçbir şey değişmeyecek dahi olsa baharı bekleyecektir Bandiniler:
“Bu akşam oynamaya ne dersiniz? Saha kupkuru. Tuhaf tabirlerle dinlediler onu, tutucuları Rodrigez bile, okulda beyzbolu Arturo kadar seven tek oyuncu. Bekle, dediler. Bahara kadar bekle, Bandini.” (s.179)