Adalet Bakanlığı bir müddettir mevzuyla ilgili teknik seviyede çalışmayı sürdürüyor. Dünya gazetesinden Hüseyin Gökçe’nin haberine nazaran, TBMM’nin açılacağı ekim ayında, konut sahibi-kiracı ortasındaki problemlerin dava öncesi mecburî arabulucuya gönderilmesine ait yasal düzenleme Adalet Bakanlığı tarafından Meclis’e sunulacak. Bakanlık istatistiklerine nazaran arabuluculukta ortalama mutabakat oranı yüzde 50’nin üzerinde. En yüksek oran yüzde 57 ile işçi-işveren uyuşmazlıklarında yaşanırken, ticari uyuşmazlıkların yüzde 52’si arabuluculuk ile çözülüyor.
Kiracı da mesken sahibi de enflasyon mağduru
Türkiye’de son 1 yıldır hem konut fiyatlarında hem de kiralarda yaşanan astronomik artışlar, mesken sahipleriyle kiracıları karşı karşıya getirirken, üç haneye yaklaşan enflasyon ise uyuşmazlığın boyutunun daha da artmasına yol açtı. Kontrat gereği kira artış oranlarının enflasyona endeksli olması ise kirasını ödemekte zahmet çeken kiracı sayısında artışa yol açtı. Tartışmalar sürerken, bu defa kanunda değişiklik yapılarak 1 yıl mühletle, yani 2023 Temmuz ayında kadar mukavelede hangi oran yazarsa yazsın kira artışlarına yüzde 25’lik üst hudut getirildi. Lakin bu durum birçok konut sahibinin çeşitli mazeretlerle mevcut kiracılarını çıkarma yoluna başvurmasını sağladı.
Arabuluculuk Şura Üyesi ve Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdulkerim Yıldırım, arabuluculuğun birçok ülkede olduğu üzere Türkiye’de de her geçen gün daha ehemmiyet kazandığını bildirdi. Yıldırım mevzuata 2012 yılında giren arabuluculuğu, “tarafların tahlil üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde tahlil önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin iştirakiyle ve ihtiyari olarak yürütülen uyuşmazlık tahlil yöntemi” olarak tanımladı.
Arabuluculukta ülkü olanın, süreci tarafların kendi iradeleriyle başlatması olduğuna değinen Yıldırım, mahkemelerin iş yükünün azaltılması gayesiyle 2018’de iş davalarında arabuluculuğun zarurî hale geldiğini hatırlattı. Arabuluculuğa müracaatın zarurî olmakla birlikte, sürecin devam etmesi konusunda hürlük bulunduğuna değinen Yıldırım, kira uyuşmazlıklarında da arabuluculuğa müracaat zorunluluğunun getirilmesinin faydalı olacağını bildirdi.
Uzun yargılamalar toplumsal barışı tehdit ediyor
Kira bedelinin tespiti, bedelin ödenmesinde temerrüde düşülmesi durumunda ortaya çıkan türel meseleler, kira mukavelesinin feshi ve tahliye bahisleri uyuşmazlık alanları olarak öne çıktığını belirten Yıldırım, bu alanda yargılamanın çok uzun vakit alabildiğine dikkat çekerken, bunun da toplumsal barışa ziyan verebileceği değerlendirmesinde bulundu. Her iki tarafın da ticari işletme olduğu durumlarda arabuluculuğun hala mecburî olduğu bilgisini veren Yıldırım, “Arabuluculuğun en değerli yararı sistemin süratli, aktif, ekonomik ve her iki tarafın da şad olacağı bir tahlil üzerinde uzlaşıyla sonuçlanabilmesidir. Hakikaten de zarurî arabuluculuk olarak da tabir edilen dava kaidesi arabuluculukta mutabakat oranları hiç de azımsanmayacak ölçüdedir” dedi. Mevcut mevzuata nazaran arabulucuların başvuruyu 3 haftada sonuçlandırdığını ve en fazla 1 hafta mühlet uzatımı yapılabildiğini kaydeden Abdulkerim Yıldırım, “Kira uyuşmazlıklarında da farklı bir düzenlemeye gidilmezse bu müddetler geçerli olacaktır. Böylelikle uyuşmazlık çok kısa bir müddet içerinde tahlile kavuşmuş, adalete erişim süratli bir biçimde hayata geçmiş olacaktır” diye konuştu.
Bakanlık istatistiklerine nazaran arabuluculukta ortalama muahede oranı yüzde 50’nin üzerinde. En yüksek oran yüzde 57 ile işçi-işveren uyuşmazlıklarında yaşanırken, ticari uyuşmazlıkların yüzde 52’si arabuluculuk ile çözülüyor. Son olarak zarurî arabuluculuğa dahil edilen tüketici uyuşmazlıklarında ise tahlil oranı yüzde 50 düzeyinde.