Türkiye’de son aylarda süratle artarak haziran ayında yüzde 78.62 ile son 24 yılın rekorunu kıran enflasyon, büyük kentler ve turizm bölgelerinde yüksek talebe bağlı olarak çok daha sert hissediliyor. Bu da kelam konusu bölgelerde hayatın daha pahalılaşması manasına geliyor. Fiyat artışlarının en sert hissedildiği alanlardan biri de konut kiraları…
En son temmuz ayında gerçekleşen taban fiyat artırımına karşın fahiş oranlarda artan kiralar, İstanbul üzere büyükşehirler ve Antalya üzere kıyı bölgelerde hayatı daha da zorlaştırıyor. Kelam konusu gelişmelerin Türkiye genelinde en yüksek kira bedeline sahip olan Muğla, Antalya ve İstanbul üzere kentlerden, doğu vilayetlerine kira kaynaklı göçe yol açtığı belirtiliyor.
İSTANBUL’DA ORTALAMA KİRA 8 BİN TL’Yİ GEÇTİ
Gayrimenkul bölümüne yönelik tahlil hizmeti sunan endeksa.com’un datalarına nazaran haziran ayı itibariyle ortalama kiralar son bir yılda Muğla’da yüzde 73 artarak 14 bin 937 TL’ye, Antalya’da yüzde 310 artarak 10 bin 397 TL’ye ve İstanbul’da yüzde 168 artarak 8 bin 107 TL’ye çıktı. Yüksek kira artışları, bir devir en cazip bölgeler ortasında gösterilen bu büyükşehirlerin memur ve düşük gelirler için adeta mahrumiyet bölgesine dönüşmesine yol açtı. Bu durum bilakis göçü hızlandırırken, birebir vakitte çalışmak için büyükşehirlere gelmek isteyenleri de durdurdu.
LOJMAN İÇİN HAREKETE GEÇENLER VAR
Dünya gazetesinden Leyla İlhan, Yener Karadeniz ve Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran artan göç, perakende kesiminden dokuma dalına kadar emek ağır birçok bölümde emekçi bulma meselelerinin artmasına yol açtı. Bu bölgelerde faaliyet gösteren birçok şirket ise bu olumsuz durum için harekete geçti. Sıhhat bölümünde faaliyet gösteren birtakım oyuncuların lojman üretimi için kolları sıvadığı öğrenilirken, misal takviyelerin artması gerektiği lisana getirildi. Birçok dal temsilcisi, göçün yaşandığı bu kentlere tekrar cazibe kazandırmak için lojman imali, kira takviyesi, kooperatif modeliyle kiralık mesken imali yahut öğrenci yurdu üzere yetişkinlerin kalabileceği yurtların yapılması gerektiğini tabir etti.
“BEKAR ÇALIŞANLAR DAHA FAZLA İSTİHDAM EDİLEBİLİR”
İstanbul Gayrimenkul Değerleme Kurucu ve Yönetici Ortaklarından Ahmet Büyükduman, kamu çalışanları için yüksek kiraların bulunduğu bölgelerin artık mahrumiyet bölgeleri haline geleceğini, bu nedenle bu bölgelerde kamuda daha fazla bekar çalışanın istihdam edileceğini savundu.
Onların da iki-üç kişi bir ortaya gelerek mesken tutma yoluna gideceğini anlatan Büyükduman, ya da yetişkin yurdu üzere yurt yahut otellerde kalma yoluna gideceğini ileri sürdü.
Sürecin devam etmesi halinde kamunun okullara öğretmen bulmasının zorlaşacağını kaydeden Büyükduman, “ABD’de belediyeler öğretmen çekmek için lojmanlar yapıyor. Kiraların 2 bin ila 3 bin dolar olduğu yerlerde yeterli öğretmenleri çekmek için 500 dolarlık kira yardımı veriyorlar” dedi.
Büyükduman, evvelden mahrum bölgelerde kamunun çalışanları için lojman yaparken, günümüzde ise Muğla, Antalya üzere kiraların çok yüksek olduğu bölgelerde Merkez Bankası’nın fiyat endeksi baz alınarak bölgesel bazlı kira dayanağının verilebileceğini ya da lojman üretiminin gündeme alınması gerektiğini söyledi.
Öte yandan Ahmet Büyükduman, Bodrum, Marmaris ve Muğla üzere bölgelerin birebir vakitte birer emeklilik alanları olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Bu şahısların kıyıdaki mevcut meskenlerini kiraya verip, memleketlerine gitme ihtimali olabilir. Münasebetiyle evvelden büyükşehirlerden kıyılara emekli göçü vardı, artık ise kıyılardan iç bölgelere emekli göçü olabilir.”
“ATATÜRK HAVALİMANI BARINMA İÇİN KULLANILABİLİR”
İstanbul Emlak Komitecileri Odası Lideri Nizamettin Aşa da, çok derecede artan kiralardan ötürü İstanbul üzere bölgelerin başta memurlar olmak üzere bir sürgün bölgesine dönüştüğünü kaydetti.
“Memur en fazla 10 bin lira maaş alıyor lakin İstanbul’da 7 bin ila 8 bin TL’den aşağı kiralık mesken yok. Lojmanların satılması da olumsuz etkiledi. O yüzden kimse İstanbul’a gelmek istemiyor. İstanbul’da olan da gitmek için elinden geleni yapıyor” dedi.
Bu nedenle insanların ya bulundukları meskeni ya da ili değiştireceklerini kaydeden Aşa, kesinlikle arzın yükseltilmesi gerektiğine dikkat çekti.
Kamuya ilişkin meskenlerin bu alanda değerlendirilebileceğini aktaran Aşa, “Örneğin Atatürk Havalimanı bu maksatla kullanılabilir. Zira eylülde öğrenciler de gelecek. Bu biçimde yetişkinlerin kalacağı yurtlar artırılabilir” dedi.
“TAŞINMA HAREKETLİLİĞİ BAŞLADI”
Mars Investment Genel Müdürü Hakan Bucak da “Fiyat artışlarının bu türlü devam etmesi, insanların iş bularak daha uygun fiyatlı iç bölgelere göç etmesine neden olacak” dedi.
Satın alma gücündeki düşüş nedeniyle kamu ve özel kesim çalışanlarının öteki kentlere taşınmasıyla ilgili bir hareketlilik başladığını aktaran Bucak, şu bilgileri paylaştı: “Bir de üniversite mezunu olup İstanbul’dan iş teklifi alan gençler de kiralar nedeniyle şu anda anne ve babalarının konutundan çıkamıyor. Yabancıya ikametgah sınırlaması gelmesiyle, bu meskenler tekrar kiralık olarak piyasaya sürülmek zorunda kalacak. Bu dairelerin piyasaya sürülmesiyle fiyatlarda bir düşüş olabilir.”
“BU KENTLER ÇALIŞANLAR İÇİN CAZİBE OLMAKTAN ÇIKIYOR”
Artan kiralardan ötürü evvelden İstanbul’a yahut yazlık bölgelere gitmek isteyenlerin artık buraları tercih etmediğini söyleyen Realtyplus Franchising Kurucu Ortağı Özhan Carda, kooperatiflerin tekrar canlandırılması gerektiğini söyledi. Carda, “Bu kooperatifler kamunun hazine topraklarını yalnızca düşük fiyata kiraya verilecek formda konut üretecek. Burada artırım oranlarını devletin denetim ettiği bir model yapılabilir” diye konuştu.