Avukat Burhanettin Mumcuoğlu, tüzel uğraşın akabinde kimliğindeki din hanesine Türklerin İslamiyet öncesi inanışı “Tengri”yi yazdırdı. Dava sürecini anlatan Mumcuoğlu, “Şu anda Türkiye’de yalnızca benim din hanemde Tengri ibaresi yazıyor” dedi. Süreçte kendisine binlerce kişinin ulaştığını anlatan Mumcuoğlu, “Tengri aslında İlah demek. Tengriciler ortalarında çok fazla sayıda deist insan var. Sırf Allah’a inanan lakin bir dine mensup olmayan, inanmayan. Türk tipi deizm de denilebiliyor bu Tengri inancına” diye konuştu.
“Tengricilik” Türkiye’de aslında daha çok Türklerin İslamiyet’ten evvelki inanışı Şamanlık olarak biliniyor. Eski Türkçede Tengri, ilah manasına geliyor. Tengri, eski Türklerin ve Moğolların geçmişteki ortak inancıydı. Tengriciliğe nazaran Gök İlah, başka ilahlar ortasında en güçlüsüydü ve Gök’ün büyük ruhu olarak kabul edilmekteydi. Türkler M.S. 10. yüzyıldan itibaren Müslüman olsa bile Tengricilik devirlerinden kalan kimi adetler halk kültürü içinde yaşatılmaya devam edildi. Örneğin kurşun dökme, çaput bağlama üzere adetlerin Türklerin İslamiyet öncesi inanışlarından kalma olduğu tez edilir. Ayrıyeten Turancılık akımının güç kazandığı 1940’lı yıllarda ve milliyetçi akımların geliştiği 1960’lı yıllarda kendisini “Şamanist” olarak nitelendiren kişi ve kümeler çıkmış lakin bunlar çok uzun ömürlü olmamıştı.
“İçişleri, Diyanet’ten de görüş istedi, ‘Tengri diye din yoktur’ dönüşü geldi”
Avukat Burhanettin Mumcuoğlu, Tengriciliğe bir halde hatırlanmasına neden oldu. 28 yaşındaki avukat Mumcuoğlu İstanbul’da yaşıyor. Kararın açıklanmasının akabinde Mumcuoğlu Twitter’dan “Burhimum” isimli hesabından yaptığı paylaşımlarla neden bu türlü bir teşebbüste bulunduğunu anlatmaya çalıştı. Independent Türkçe’den Ali Kemal Erdem’in haberine nazaran, “Neden kimliğinize Tengri yazdırdınız? Siz Tengrici misiniz?” sorusuna verdiği cevapta dava sürecini de şöyle anlattı:
“Aslında Tengrici değilim. Burada farklı bir maksat vardı. Yeni kimlik kartlarımızda artık din hanesi bulunmuyor. Lakin çip okutulduğunda yahut nüfus kayıt sisteminden sorgulama yapıldığında e-devlet’ten de görüntülenebilen örnek nüfus kaydında din hanemiz bulunmaya devam ediyor. Artık bu din hanesine e-devlet sistemi üzerinden değişiklik yapılabilmesi imkanı getirildi. Lakin değerli bir problem olduğu için sırf taşınabilir imza yahut elektronik imzayla bu değişiklik sağlanabiliyor. Bana ulaşan müvekkillerim aracılığıyla şunu fark ettik. Burada yalnızca tarifli 5-6 din var. Geri kalan dinler yazılmıyor. Bunlar yerine öteki dinler yahut bilinmeyen dinler ibareleri yazılabiliyor yahut bu hane boş bırakılıyor. Mevzuatta bunun yeri yok. Ayrıyeten laik bir devletin de din tercihinde bulunmasını hakikat bulmadım. Öbür dinler yazılabiliyorken hele ki eski Türk inancı olan ve Türk mitolojisini barındıran bu inancın yazılması gerektiğini düşündüm.
Bu hedefle evvel ilçe nüfus müdürlüğüne, akabinde bakanlığa müracaatta bulundum. Sonuç vermedi ben de dava açtım. Hukuksal bir gayret sonucunda bu davayı kazandım. Lakin mutlaklaşan yargı kararının akabinde İçişleri Bakanlığı yeniden de hukuksuzluk yapmaya devam etti. Kararı göstermeme karşın gereğini yerine getirmedi. Israrla Tengri ibaresini din haneme yazmadı. Burada farklı kurumlardan Adalet Bakanlığı’ndan görüş talebinde bulundu. Adalet Bakanlığı, ‘Karar yerine getirilmelidir’ yanıtı verdi. Diyanet İşleri Başkanlığı’na görüş talebinde bulundu. Bunu da son derece yanlış buluyorum. Bu türlü bir yordam de yok zati. Katılaşan bir yargı kararı varken Diyanet İşleri Başkanlığı, ‘Tengri diye bir din yoktur’ halinde bir dönüş yaptı. Lakin ben ceza davası da açtım. Sorumlular hakkında idari dava da açtım. Bunun sonucunda bu çabayı kazandım.
Şu anda Türkiye’de yalnızca benim din hanemde Tengri ibaresi yazıyor.”
“Tengri inancına sahip olduğunu söyleyen çok insan ulaştı”
Kendisine ulaşan binlerce insan olduğunu söyleyen Mumcuoğlu, “Bunlar ortasında bazıları Müslüman olmasına karşın kültürel olarak pahalı bulduğu ve benim teşebbüste bulunmama sebep olan maksatlara yakın görüşlerde olduğu için yeniden yazdırmayı düşündüklerini söyledi. İnançsız olup yazdırma teşebbüsünde bulunanlar ve yazdırmak isteyen çok fazla sayıda insan var. Ayrıyeten bana çok fazla sayıda Tengri inancına sahip olduğunu söyleyen insan da ulaştı” diye konuştu.
“Tengriciliğe Türk tipi deizim de diyebiliriz”
Mumcuoğlu, “Başvuranlarla ilgili dikkatinizi çeken izlenimleriniz nedir?” sorusuna şöyle cevap verdi:
“Şöyle söyleyeyim: Tengri aslında İlah demek. Tengriciler ortalarında çok fazla sayıda deist insan var. Sadece Allah’a inanan fakat bir dine mensup olmayan, inanmayan. Türk tipi deizm de denilebiliyor bu Tengri inancına. Yalnız bunun haricinde yani günümüzde de şaman olan ve bu tarafta birtakım ibadetler yaptığını lisana getiren beşerler da bana ulaştı. Günümüzde de hala Altay bölgesi, Orta Asya, Türkistan bölgesinde, Hakasya ve Sibirya’da çeşitli yerlerde bu inancı ritüelleriyle bir arada devam ettiren Türkler mevcut zati. Bu biçimde Türkiye’de de motamot bu formda devam ettirdiğini söyleyen beşerler da ulaştı.”
TIKLAYIN – Kimliğindeki din bilgisini ‘Tengri’ olarak değiştirdi