Hükümetin ‘yeni ekonomik modeli’ enflasyonu tarihi düzeylere çıkarırken, sermaye kısmının kârlarını katladı lakin kamunun toplumsal yardımlarıyla ayakta kalanların sayısını artırdı.
Birgün Gazetesi’nden Havva Gümüşkaya’nın haberine nazaran, bu yeni modelle döviz kurunun yüksek olması avantaja çevrilecekti. Türk Lirası’nın kıymet kaybetmesine bağlı olarak oluşan rekabetçi döviz kurları sayesinde cari süreçler fazlası oluşacağı, döviz bolluğu ve düşük faizlerle birlikte üretim, yatırım ve istihdamın artacağı ve nihayetinde enflasyonun düşeceği öngörülüyordu. Fakat öngörülenin tam aksisi oldu. Artan kriz şartlarında halk yalnız bırakıldı.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, iktidarın iktisat siyasetlerine ait “Acı verici bir formda geçeceğini hesaplamıştık” açıklaması gündemdeki yerini korusa da acı reçete halka verilirken sermaye kesitleri kârlarını katladı. 2023 programı da kamu kısmı toplumsal harcamalarının ulusal gelire oranın yıllar içerisinde nasıl azaldığını gözler önüne serdi.
Ülke iktisadına ait maksat ve siyasetlerin yer aldığı 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nın onaylanmasına ait Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete’nin evvelki günkü tekrarlanmış sayısında yayımlandı.
Resmi enflasyon yüzde 83,4 olarak hesaplanmışken kamu kesiti toplumsal harcamalarının 2023’te sırf yüzde 51,7 artması hedefleniyor.
Programda iktisadın 2023’te de yüzde 5 büyüyeceği öngörüldü. Enflasyonun bu yılsonunda yüzde 65 olacağı iddia edilirken, gelecek yılsonu gayesi yüzde 24 oldu.
2022 sonunda 1,8 trilyon lira olması beklenen toplumsal harcamaların önümüzdeki yüzde 51,7 oranında artarak 2,7 trilyon lira olması hedeflendi. Programa nazaran 2023 yılında kamu kısmı toplumsal harcamalarının ulusal gelire (GSYH) oranının bir evvelki yıla nazaran 1,2 puan artışla yüzde 14,5 oranında gerçekleşmesi hedefleniyor.
Ancak eğitim, sıhhat ve toplumsal müdafaa harcamalarından oluşan toplumsal harcamaların GSYH içindeki hissesi 2017 yılına kıyasla azaldı. Programda GSYH içinde eğitim harcamalarının hissesi 2017 yılında yüzde 3,8 olurken bunun 2022’de sonunda yüzde 2,9’a gerilemesi bekleniyor. Toplumsal müdafaa harcamalarının yüzde 8,4’ten yüzde 6,9’a, emekli ödemelerinin ise yüzde 7,4’ten yüzde 5,8’e gerilemesi öngörülüyor.
Toplam toplumsal harcamaların 2017 yılında GSYH’ye oranı yüzde 15,9 olurken 2022 bitiminde bu oranın yüzde 13,3’e düşeceği varsayım ediliyor.
Ekonomik kriz ortamında gelir takviyesi ile ayakta kalmaya çalışan yurttaş sayısı artarken direkt gelir takviyesi ödemelerinin GSYH’ye oranı 2017’den bu yana sırf yüzde yüzde 0,1 oldu. 2023 programına ait toplumsal medya hesabından paylaşım yapan Çalışma Ömrü Uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik, “Banka kârları patlarken toplumsal devlet çökmüş!” diyerek reaksiyon gösterdi. “Sosyal harcamalar azalırken kârlar patladı” diyen Çelik, bankaların kârları yüzde 520 artmasına karşın çalışan sayısının yalnızca yüzde 1,5 artmasına dikkat çekti. Çelik, “Resmi enflasyon yüzde 80’i aşmışken, toplumsal muhafaza harcamaları yalnızca yüzde 56, emeklilere yapılan ödemeler ise yalnızca yüzde 52 artmış” sözlerini kullandı.
ŞİRKETELERE VAR VATANDAŞA YOK
Öte yandan, Merkez Bankası faizi 10.5’e çekti, bir sonraki toplantıda tek hane iletisi verildi. Fakat faizle gayret telaffuzlarına karşın bütçede faize ayrılan hisse rekor düzeye geldi.
MERKEZ BANKASI DÜŞTÜ DİYOR BÜTÇEDE FAİZ YÜKÜ REKOR KIRIYOR
2012’de 48 milyar lira düzeyinde olan bütçedeki faiz hissesi bu yılın birinci 9 ayında 207 milyar TL’ye ulaştı. En büyük yükü getiren Kur Koruması’nın faturası yedi ayda 85 milyara çıktı. KKM ile birlikte toplam faiz yükü yaklaşık 600 milyar lirayı buldu.
BANKADA KREDİ FAİZİ İŞVERENLERE YÜZDE 18, VATANDAŞA YÜZDE 31
Karar Gazetesi’nden İbrahim Kahveci’nin aktardığına nazaran, kağıt üstündeki faizin piyasada bir karşılığının olmaması ise mağduriyetlere yol açıyor. Şirketlere yüzde 18’le sunulan kredi faizleri sıra vatandaşa gelince katlanarak artıyor. Bankalar gereksinim kredisi kullanmak isteyenlerden yüzde 31 düzeyinde faiz talep ediyor. ‘Şirkete diğer millete başka’ uygulaması reaksiyon çekerken ‘Faiz düştüyse neden ay sonunu getirmeye çalışan bundan faydalanamıyor’ soruları gündeme geldi.
“TÜRKİYE A.Ş.”
Şirketlerin kur muhafazalı mevduattan elde ettikleri yararlar için uygulanan kurumlar vergisi istisnası, 30 Eylül tarihli bilançolar için de geçerli olacak.
Konuya ait Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete’de yayımlandı.
Buna nazaran, kurumların 30 Eylül 2022 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını bu yıl sonuna kadar Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı en az üç ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda oluşan vade sonunda elde edilen faiz ve kar hisseleri ile öbür çıkarlar kurumlar vergisinden muaf olacak.