İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth Pazartesi günü son seyahatine uğurlanıyor. Fakat kraliçe yalnızca İngiltere için kıymetli değil. Bağımsızlıklarını sonradan kazanmış olan koloniler için de farklı bir yeri var. Kraliçe’nin o koloniler ortasında yer alan Kıbrıs ve Kenya’da nasıl hatırlandığını Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 4. Başbakanı Hakkı Atun ve Cornell Üniversitesi’nden Doç. Dr. Mukoma Wa Ngugi, CNN Türk editörü Serdar Korucu’ya anlattı.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 4. Başbakanı Hakkı Atun, Kraliçe’nin taç giydiği gün adada yaşananları şöyle anlatıyor: “Millet bahçesi dediğimiz ve evvelden tabakhane olarak kullanılmış, bugünse Rum belediyesine devredilmiş olan yerde bandolarla Kraliçe’nin taç giymesi kutlandı.”
Kraliçe’nin taç giymesi akabinde paranın üzerine de kendisinin fotoğrafının basıldığını söyleyen Atun, “Yabancı lisanda eğitim veren okullarda ikramlar verildi. Üstünde kendi resmi olan fincanlar verildi” dedi.
Hakkı Atun, 1952 yılında kendisinin lisede okuduğunu söyledi ve “O vakit tek lise Kıbrıs İslam Lisesi’ydi. İsmi Kıbrıs Türk Lisesi değildi o vakitler. Türkleri daha çok dini istikametten ele alarak istismar etmeye çalışıyorlardı” diye ekledi.
“MEŞHUR İSYANA KADAR BU TÜRLÜ SÜRDÜ”
1950 yılına kadar okullarda İngiliz müdürün olduğunu ve ilkokullarda Kral Marşı’nın öğretildiğini belirten Atun, “Bizim eğitimimize karıştıkları halde Rumlara karşı toleranslı davranıyorlardı. 1931 yılındaki meşhur isyana kadar da bu türlü sürdü. Bu isyanda Türklerin hiçbir rolü olmadığı halde Türkler de cezalandırıldı. O devirden itibaren İslam Lisesi onların yönetimine geçti. Vakıflar Yönetimi onların tayin ettiği bir müdürün eline geçti. Malları maddelere karşıt olarak Rum belediyeleri ya da bireylere evvel kiraladı sonra da mülkiyetini verdi” dedi.
“Türkiye hükümeti de, özellikle Menderes devrinde Türkiye Kıbrıs’a sahip çıkmaya başladı. İngilizler de Türkiye’yi uyarma gereksinimi duydu” sözlerini kullanan Atun, “Rumlara, ümitlendirdikleri ‘Enosis’e karşı Türkiye’nin itirazı işlerine geldi. Ve hatta EOKA terör işlerine, İngilizleri arttan vurmaya başladığında Türklerden yardımcı polis yaparak Rumlarla bizi karşı karşıya getirdi. Bizi de harekete geçirmeye, savunmaya geçirmeye teşvik etmiş oldu. TMT’nin kuruluşu 1958’de bu halde gerçekleşmiş oldu” diye konuştu.
Hakkı Atun, İngiltere’nin garantör bir devlet olarak üstüne düşen vazifesi hiçbir vakit yapmadığını söyledi lakin yaşananlara karşın Kıbrıs Türklerinin Kraliçe’ye yönelik bakışının olumsuz olmadığını belirtti. Atun, “Kraliçe’ye Kıbrıs Türklerinin antipati duyduğu söylenemez. Hesabımız daha çok İngiliz hükümetiyleydi. II. Elizabeth böylelikle bizim son kraliçemiz oldu” dedi.
II. Elizabeth için, 1952’de prenses olarak geldiği lakin babasının mevti üzerine kraliçe olarak ayrıldığı Kenya’daysa yas ilan edildi. Cornell Üniversitesi’nden akademisyen-yazar Doç. Dr. Mukoma Wa Ngugi, “Bir kez eski sömürgelerin sömürgeciliğin en yırtıcı periyotlarından birinde başta olan bir hükümdar için yas ilan etmesi epey ironik” dedi ve “Hükümet yas ilan ediyor, halk ‘Hayat devam etmeli ve bize yapılanları unutmamalıyız’ diyor” diye ekledi.
“Acaba Batılı ülkeler bizim sömürgecilik tersi başkanlarımız için yas ilan etti mi? Alışılmış ki hayır. Zira onların suikastlarını Batı düzenledi” diyen Mukoma Wa Ngugi, “Kendisi sömürgeciliğin sertleştiği bir devirde tahta çıktı. Baskıcılığın, göz altıların, azabın, suikastların arttığı bir periyottu. Kraliçe ve pek çok hatadan sorumlu tahtı nasıl birbirinden ayırırız bilemiyorum. Mevcut durumda bunu yapamam. Zira tüm bunlar “Majesteleri” ismine yapıldı. Onun ismine yapıldı” tabirlerini kullandı.
“ÜZERİNDE KURŞUN TAŞIYORMUŞ”
Mukoma Wa Ngugi, ailesinin de bu devirdeki şiddetten etkilenişini şöyle anlattı: “Amcalarımdan biri Kenya Toprak ve Özgürlük Ordusu mensubuydu. Mau Mau’nun bir kesimiydi. Direnişi destekliyordu. Büyürken bize bir öykü anlatırlardı. Amcamı bir sömürgeci polis kovalamış. Üzerinde kurşun taşıyormuş, bu da kesin vefat demek. Büyükannem o sırada bahçeyle uğraşıyormuş. Amcam kurşunları fırlatmış o da saklamış. Böylelikle kaçmayı başarmış. Ölen bir amcam da var. Kendisi sağırdı. İngiliz polisi tarafından öldürüldü. Ona “dur” demişler lakin duyamadığı için durmamış, onlar da onu vurmuş.”
Kenyalı akademisyen, “Kenya’da tazminat davetleri var, bilhassa de Mau Mau kurbanları için. Kimilerine da ödeme yapıldı. Fakat buradaki asıl argüman, çalınan servet. Alınan canlar. Birkaç şahsa tazminat ödeyerek bu yanlışları düzeltemezsiniz” dedi.