6 Şubatta Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde iki sarsıntı 10 vilayette tesirli olurken, 1999 yılında yaşanan 17 Ağustos sarsıntısı sonrası toplumsal, güvenlik ve ekonomik alanlarda öncelik inşaat kesimine verilmişti. Bu da yeni yapılacak konutların zelzeleye karşı daha inançlı yapılacağı algısını yerleştirmişti. Öteki yandan da 2000 yılından evvel yapılan yapıların çoğunluğunun da tehlike yarattığı biliniyordu. Lakin 4 gün evvel yaşanan sarsıntı gösterdi ki bunu ne ayrımı ne de vakti vardı. Türkiye’nin güneydoğusunda açıklanana nazaran 6 bin 444 bina yıkıldı ki daha tespit çalışmalarında çok uzun bir yol olduğu biliniyor. Öncelik şu an can kurtarmak ve kurtulan canları yaşatmak olurken, uzmanların hasar iddialarıysa çok daha yüksek sayılar olunca gözler inşaatlara döndü.
Onedio olarak kentsel dönüşüm konusunda uzman bir isim olan Mimar Nihat Şen ile görüştük. Kendisi bu iç acıtan periyotta dahi sorularımızı sabırla ve uzmanlıkla yanıtladı.
Tekrar belirtmek isteriz ki yiten canları, yaşanan kayıpların travmaların hatta hayatta kalanların şu anda yaşadıkları zorlukların yanında tüm hesaplamalar palavra ve fani olsa da hayatın tekrar inşa edilmesi de en gerekli ögelerden biri olarak öne çıkıyor.
Biz mimar Şen’e bir meskenin inşaat maliyetini, sarsıntıya uygun konutlar yapmanın maliyeti artışını ve yeni sayılabilecek konutların neden yıkıldığını sorduk.
Şen de bize bunların hepsini tek tek anlatırken, Naci Görür’ün değerle her seferinde belirttiği halde sarsıntı şuurunu de aşıladı. Nasıl mı? Buyurun. 👇
Öncelik bir meskenin maliyeti! İktisat için değerli bir dal olan inşaatta hem maliyetler yükseldi hem de konut fiyatları son yıllarda barınma sorunu yaratmaya başladı. Bu da büyük bir felakette Türkiye’ye maalesef ekstra ekonomik yükümlülük demek oluyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bölgeye yapılacak yardımlardan ve bölgede yapılacak inşaat çalışmalarından birinci konuşmasında bahsetti. Yapılacak konutların maliyetleri de böylece bir başlık oluşturdu. Bunlar üstteki içeriğimizde mevcut.
Prof. Dr. Naci Görür’ün geçen günlerde katıldığı Fatih Altaylı yayınında söylediklerini de burada hatırlatalım:
Depreme uygun kentler inşa etmek, zelzele sonrası felaketlerden daha uyguna gelir.
Bu felaketler altyapıya da ziyan veriyor, kalanlar için sıhhat meselelerine yol açabiliyor, bir de ortaya çıkan enkazlar molozlarla bir etraf sorunu da oluşturuyor.
İnşaat maliyetlerinde aslen kaba inşaat maliyeti ülke çapında çok değişmiyor. Aldığınız konutlarda inşaat maliyetinin içinde tüm ortak alanlar da oransal olarak bulunuyor. Ayrıyeten maliyeti artıran bir öbür öge da arsa kıymeti oluyor.
Türkiye’deki yapı stokunun yüzde 40-45’i 2000 yılı öncesinde yapılan yapılardan oluşuyor diyen Şen’in verisini TÜİK ile karşılaştırdık.
Türkiye’de 2000 yılı ve öncesinde yapılan konutlarda yaşayanların oranı yüzde 43,5.
Şen, 2001 yılındaki zelzele yönetmeliğinin değişmesiyle yapılan inşaatlarda nervürlü demir kullanılmaya başlandığını belirtiyor. Projeye uygun yapılan konutların yıkılmasının sıkıntı olduğunu son yaşananın büyük bir felaket olduğunu belirtiyor. Bir binanın yıkılmasında 3 ana neden olduğunu söylüyor.
-
Proje
-
Denetim
-
Yapım
Projeye uygun olmayan bir bina üretiminin mümkün olmadığını söyleyen uzman, lakin proje onayından sonra yapılan değişimlerin olabileceğini açıkladı.
Bunlar bizim halk ortasında kınadığımız müteahhitler olurken, sarsıntılardan sonra da mahkemelerin konusu oluyor.
Projesi onaylanıp, projeden farklı yapılan binalardaysa “denetim” öne çıkıyor. Kontrolü eksik ya da yanlış yapılan binalar da sorun oluşturuyor.
Yapım basamağında da insan kusuruna değinen Şen, binanın inşaatı esnasında yapılan yanılgılara örnek olarak tıpkı sitede iki bloktan birini yıkılmasını gösterebiliyor.
‘Zemin farklılığı olabilir mi?’ sorumuza da ‘Aynı üretimde çok mümkün değil zira proje için taban etütleri yapılıyor’ yanıtını aldık.
Halk ortasında çok yaygın olan ve doğal görülen fakat statik açısından kıymetli olan bir bahis daha devreye giriyor burada: Tadilat!
Deprem sonrası gündeme gelen bina altındaki dükkan, mağaza ya da banka üzere kullanılan alanlardaki “kolon kesme” denilen sürecin hayati olduğunu öğrenmiştik. Pekala mesken içi, bina dışı yapılan tadilatların statik hesaplamalarında ne kadar kıymetli olduğu biliyor muyuz?
‘Yapılan rastgele bir tadilat taşıyıcı sistemde nasıl bir tesir oluşturur denetim edilmeli’ diyor Nihat Şen ve çok kıymetli bir ikaz daha yapıyor:
Tesisat kaçakları, izolasyonda zafiyet üzere ögelerin binalarda uzun vadede oluşturdukları denetim edilmiyor. Siz nasıl doktora gidiyorsunuz, otomobilinizi periyodik bakımlardan geçiriyorsunuz? Konutunuza de bunu yapmalısınız. Binaların bakımları kıymetli, bu iş latife değil.
Depremlerde nasıl oluyor da Japonlar bunu başarabiliyor dediğimiz haller olunca bunu da soruyoruz: Sayın Şen, Japonlar üzere bina yapmanın maliyeti çok mu yüksek?
www.sixt.com.tr
Japonya’nın inşaat sistemi sarsıntı izolatörü, zelzelede ana darbeyi taban kısmı alıyor. Tabandan yükü almak gayesiyle yapılan bu sistemin maliyete ek yükü yüzde 10 düzeyinde olur.
Şahsen, Türkiye üzere zelzele gerçeği olan bir ülkede alacağım 1 milyonluk bir konutta huzurla uyumak için 100 bin daha fazla ödeyebileceğimi düşündüm o an. Ya siz?