İstanbul Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Başar Bilgiç, Alzheimer’ı önlemek için oynanan söz oyunlarının sanıldığı üzere çok da yararlı olmadığını, refleksi zorlayan yahut strateji gerektiren oyunların beyinde yeni irtibatlar kurmakta çok daha yararlı olduğunun çalışmalarla kanıtlandığını kaydetti.
Bunamanın en sık rastlanan tipi olan Alzheimer hastalığı, yalnızca hastaları değil, yakınlarını da ilgilendiren çok değerli bir halk sıhhati sorunu. Türkiye’de yaklaşık 700 bin kişi, Alzheimer hastalığı ile gayret ediyor.
21 Eylül Dünya Alzheimer Günü nedeniyle “Alzheimer farkındalığı” için kıymetli bilgiler veren uzmanlar, hastalığın teşhis ve tedavisiyle ilgili yeni gelişmeleri de anlattı.
İstanbul Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Başar Bilgiç ve Doç. Dr. Bedia Samancı, yalnızca yaşlılık hastalığı olarak görülen Alzheimer’ın, 50’li yaşlarda da ortaya çıkabileceğini vurgulayarak riskli kümelerde Alzheimer’ı geciktirecek stratejileri anlattı.
Prof. Dr. Bilgiç, Alzheimer’ın bir beyin hastalığı olduğunu vurgulayarak “Beyin hücrelerinin kaybıyla, beyin dokusunun azalması ile giden bir hastalık. Ekseriyetle 65 yaş sonrası görülse de 65 yaştan evvel de başlayabiliyor. Bilhassa 50’li yaşlarda, 40’lı yaşlarda da hastalık başlangıcını görebiliyoruz. Bunama, yani demans ile karıştırılabiliyor. Halbuki Alzheimer, demansa yol açan hastalıklardan yalnızca birisi. Örneğin bazen B12 eksikliği ya da guatr hastalıkları bile demansa yani bunamaya yol açabilir. Bu ikisi karıştırılmamalı” dedi.
Kan testinden Alzheimer teşhisi konulabilecek
Teşhis için öncelikle hasta yakınlarının dinlendiğini ve akabinde hastada birtakım muayeneler yapıldığını anlatan Prof. Dr. Bilgiç, kesin teşhis için bazen ileri tetkiklerin de gerekli olabileceğini belirterek şu bilgileri verdi: “Günümüzde birtakım aktüel gelişmeler de oldu. Artık BOS yerine, kandan da birtakım unsurların artıp azalmasına nazaran teşhis koyabilir duruma geleceğiz. Şimdi klinik kullanıma girmese de yakında kan testi ile Alzheimer tanısı koyabileceğiz.”
“Her unutkanlık Alzheimer değil”
Alzheimer’da kesin tedavinin olmadığını lakin hali hazırda kullanılan birtakım ilaçlarla hastalığın tesirlerinin azaltılabildiğini, bu sayede hasta ve hasta yakınına daha konforlu bir hayat verilebildiğini kaydeden Prof. Dr. Bilgiç, hangi belirtilerde erken teşhis bahtı yakalanabileceğini ise şu formda anlattı: “Erken teşhis, klasik bir Alzheimer hastası için unutkanlıkların başladığı, gözle görünür hale geldiği periyottur. Ama unutkanlık şimdi günlük hayatı etkilememiştir.
Örneğin hasta bir söylediğini bir daha söyleyebiliyor, bir mevzuyu anlatıyor, sonrasında unutup tekrar birebir mevzuyu anlatabiliyor; bir soru soruyor, yanıt alıyor ancak karşılığı unuttuğu için tıpkı soruyu tekrar tekrar sorabiliyor. Daha da değerlisi vakit içinde bu unutkanlık şikayeti giderek artıyor. Erken teşhis ile hastalığın kuluçka mühletini ilaç tedavileriyle uzatabiliyoruz.“
“Refleks gerektiren oyunları tercih edin”
En çok merak edilen mevzulardan birisinin de sudoku, bulmaca üzere aktifliklerin Alzheimer’a yeterli gelip gelmediği istikametindeki soruların olduğuna değinen Prof. Dr. Bilgiç, sanıldığı üzere söz oyunları formundaki bulmacaların bir müddet sonra hiçbir yararının olmadığını belirtti ve “Çalışmalar, bilhassa bilgisayar ya da telefonda oynanan birtakım oyunların Alzheimer’a faydası olabileceğini gösteriyor. Fakat bu oyunlardan da süratli refleks vermek gereken oyunları seçmek gerekiyor.
Birtakım ani uyaranlar çıkıyor oyunda, onlara basmak olabilir, dokunmak olabilir, kesmek olabilir, iki defa süratlice basmak olabilir… Değerli olan süratli refleks vermeyi sağlayan oyunlar olması. Yeni bir enstrüman çalmak ya da yeni bir lisan öğrenmek de Alzheimer riskini düşürüyor. Yeniden akıllı telefonlardaki lisan öğrenme uygulamalarını da birçok hastamıza bazen öneriyoruz.
Ama söz bulma oyunları başlangıçta esirgeyici olsa da muhakkak bir noktadan sonra artık otomatiğe, ezbere bağlar hale geldiği için çok da yararlı değil. Beyinde yeni ilişkiler kurmayı sağlayacak oyunlar olmalı. Bu da refleks ya da strateji içeren oyunlarla olur ancak” dedi.