Orta Anadolu tarihinin “sıfır noktası” olarak kabul edilen, ve çalışmaların 32 yıldır devam ettiği Aşıklı Höyük’ün 10.500 yıllık tarihi Aşıklı Höyük Dostları Derneği’nin eforlarıyla çağdaş sanatla buluştu.
Derneğin, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Avrupa Birliği’nin mali dayanağı ile hayata geçirilen “Ortak Kültür Mirası: Türkiye ve AB Ortasında Muhafaza ve Diyalog-II” hibe programı kapsamında geliştirdiği “Sanat ve Arkeoloji: Kültürlerarası Diyalog” projesi, Aşıklı Höyük’ü tanıtmayı, kültürel mirasın bilhassa yöre halkı tarafından benimsenmesini ve korunmasını sağlamayı hedefliyor.
İlk stant İstanbul’da
“Kazı İzleri” standı, İngiltere, İspanya, ABD, Kolombiya ve Türkiye’den 13 sanatkarın, Aşıklı Höyük’ten esinlenerek ve Aşıklı’yı kazan arkeologlarla diyalog içinde ürettikleri yapıtlardan oluşuyor.
Sergi birinci olarak İstanbul’da açıldı, hem sanatseverler hem de ulusal medyadan büyük ilgi gördü. Daha sonra, proje ortakları olan, Dundee Üniversitesi (İskoçya) ve Barcelona Özerk Üniversitesi (İspanya) salonlarında, sanat, kültür ve tarih meraklılarıyla buluştu. Ve son olarak, Aşıklı Höyük’ün bulunduğu coğrafyaya, yuvasına döndü, Aksaray Müzesi’nde sergileniyor.
‘Tarih öncesi mirası görebilecekler’
Serginin Aksaray Müzesi salonunda açılıyor olmasının başka bir kıymeti olduğunu vurgulayan Aşıklı Dostları Derneği idare heyeti lideri Ferhat Boratav, “Düşünün, 13 sanatkarımızın yapıtlarıyla, o yapıtlara ilham veren Aşıklı Höyük kazısından çıkan bilimsel buluntular, tıpkı çatı altında olacak. Sergiyi gezen konuklar, çabucak alt katta, bu standa kaynaklık eden tarih öncesi mirası görebilecekler. Bu, İstanbul, Dundee ve Barcelona’da sergiyi gezenlerin sahip olamadığı bir fırsat” diyor.
Sanatla bilim ortasındaki diyalog
İstanbul, Dundee ve Barcelona’da stantların yanı sıra Aşıklı Höyük ve tarih öncesi Anadolu’nun, sanatla bilim ortasındaki diyaloğun değerinin konuşulduğu, yüz yüze ve çevrimiçi seminerler yapıldı.
Aksaray’da ise ayrıyeten Gülağaç ilçesinde gençlerle tarih ve kültürel miras, Kızılkaya köyü bayanlarıyla da, Aşıklı etrafının bitkisel zenginliği bahisli atölye çalışmaları yürütüldü.
Aşıklı Höyük Anadolu’da en düzgün çalışılmış Neolitik yerleşimlerden biri. Araştırmalar 2016’dan bu yana hafriyat lideri Prof. Dr. Mihriban Özbaşaran ve lider yardımcısı Doç. Dr. Güneş Duru idaresinde sürüyor.
Projenin bitiş noktasının Aksaray’da
Aşıklı Höyük Anadolu’da en âlâ çalışılmış Neolitik yerleşimlerden biri. Araştırmalar 2016’dan bu yana hafriyat lideri Prof. Dr. Mihriban Özbaşaran ve lider yardımcısı Doç. Dr. Güneş Duru idaresinde sürüyor.
“Kazı İzleri” standını tanıtmak üzere, geçen yıl yaptıkları basın toplantısı daha bitmeden, Projenin bitiş noktasının Aksaray’da olması gerektiği gerçeğini gördüklerini belirten Boratav, “Medya mensuplarının ısrarlı soruları, sanatkarlarımızın görüşü ve doğal Aksaray’da konuştuğumuz her yetkilinin talebi bu taraftaydı. Bu gerçek ve hoş fikir bizi hem heyecanlandırdı, hem de, doğrusu biraz korkuttu. ‘Yuvaya dönüş’ için, proje akışında, takviminde değişiklikler yaptık” diyor.
‘Yeni dostlar kazandırdı’
“Kazı İzleri” standında yapıtları sergilenen sanatkarlardan Şahin Domin, Ahmet Rüstem Ekici, Leyla Emadi, Osman Nuri İyem, Hakan Sorar ve Anita Taylor açılış için Aksaray’a geldiler.
Şahin Domin, Aksaray Üniversitesi Eğitim Fakültesi Hoş Sanatlar Programı hocaları ve öğrencileriyle bir heykel atölyesi düzenledi. Osman Nuri İyem, Aksaray Fotoğraf Sanatı Derneği AKFOD işbirliğiyle, “kültürel mirası fotoğraflamak” bahisli bir atölye ve sohbet yaptı.
Ferhat Boratav, “Kazı İzleri standı bize ve Aşıklı Höyük’e, hem İstanbul’da hem de Avrupa’da yeni dostlar kazandırdı. Artık birebir sonucu Aksaray’da bekliyoruz. Bu stant yalnızca bir başlangıç. Aşıklı Höyük’e ilgimiz, dayanağımız, Aksaray’ın tanıtımına katkımız sürecek” dedi.
Fırat Arapoğlu – “Kazı İzleri” standı eş küratörü
Sinop, Çanakkale, Mardin üzere kentlerde düzenlenen bienallerde yer aldım. “Kazı İzleri” standıyla birlikte Aksaray’ı da dahil edebileceğimiz, bu tipten İstanbul dışı çağdaş sanat aktiflikleri, hem lokal, hem memleketler arası bir müsabaka alanı olarak epey kıymetli geliyor bana. Bu manada, Aksaray’da yaşayan, üreten sanatkarlar, hoş sanatlar liseleri ve hoş sanatlar fakültelerinde sanat eğitimi alan gençlerle memleketler arası ölçekte bir müsabaka yaratmış olmamız kıymetli.
Bu ölçekte gerçekleştirilen kültürel bir aktifliğe kolektif takviye bulabilmek de birçok açıdan motive edici. Bir cins dayanışma pratiğinin samimi bir biçimde Aksaray’da da işlediğini deneyimlemiş olduk.
Sergi, Arkeoloji Müzesi’nde yer almasıyla da kente ve bölgeye dair bir algının oluşturulmasını destekleyecek biçimde kurgulandı. Bizim emelimiz, bu algıda Aksaray’ı, kendi gerçekliğinden çıkarmadan, kentin belleği, hafızası, mimarisi, dönüşümü ve toplumsal dinamiklerini de hissedebileceğimiz bir sahne olarak bütün halinde görebilmekti. Stant dışında düzenlenen atölyelerle de yalnızca görsel bir sunumu değil, toplumsal bir dinamiği harekete geçirmeye çalıştık.
“Kazı İzleri” standı sanatkarlarından Şahin Domin Aksaray Üniversitesi öğrencileri için düzenlenen heykel atölyesinde
‘Ekonomik yarar ve toplumsal paha yaratmada kilit bir rol oynuyor’
İskoçya’daki Dundee, ülkenin öbür kentlerine nazaran, ölçek ve tarihçesi açısından Aksaray’la kıyaslanabilecek bir kent. Sanayi gücünü kaybetmiş, lakin artık yaratıcı sanayileri kullanarak kalkınma atağı yapıyor. Kültür bölümünün kent hayatındaki değerini, “Sanat ve Arkeoloji” projesinde Aşıklı Dostları’nın ortağı Dundee Üniversitesi Sanat ve Tasarım Okulu’nun dekanı, ve “Kazı İzleri” standının sanatkarı Prof. Anita Taylor şöyle anlattı:
“Dundee, İskoçya’nın doğu kıyısında, 150.000 nüfuslu küçük bir kent; vaktinde denizcilik, dokumacılık ve gazete yayıncılığında güçlüymüş, lakin bu gücünü çoktan yitirmiş. Artık, post-endüstriyel bir kent olarak, kalbinde yaratıcılık ve kültür olan aktüel bir yenilenme stratejisi var. Dundee kenti, yaratıcı sanayiler ve kültür dalı aracılığıyla toplumsal ve ekonomik dönüşümü gerçekleştirecek araçları, yetenekleri, azmi geliştirmeye çalışıyor.
Burası Birleşik Krallık’taki tek UNESCO Yaratıcı Tasarım Şehri… Victoria & Albert müzesinin Londra dışındaki birinci şubesi V&A Dundee 2018’de burada açıldı. Daha birinci yılında, İskoçya genelinde 75 milyon sterlinlik bir ekonomik tesir yarattı, Dundee iktisadına 21 milyon sterlin kazandırdı. V&A Dundee ile Dundee Üniversitesi Sanat ve Tasarım Okulu, İskoçya Yatırım Ajansı tarafından desteklenen ortak bir teşebbüs yarattı: Şirketler İçin Tasarım. Bu teşebbüs yaklaşık 700 İskoç işletmesinde, 1100’den fazla profesyonel için tasarım inovasyonu atölyeleri düzenledi.
Yaratıcı Sanayiler ve Kültür Bölümü, ekonomik yarar ve toplumsal paha yaratmada kilit bir rol oynuyor.”