Türkiye’de kayıt dışı iktisatla çaba alanında, 2008-2010, 2011-2013, 2015-2017 ve 2019-2021 devirlerine ait 4 farklı hareket planı hazırlanarak uygulandı. Aksiyon planlarında kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin ağır olduğu alanların tespiti ve denetimi amaçlandı. 2023-2025 devrine ait planda ise ‘Kayıt Dışı İktisat Boyutunun Ölçümü ve Tahlil Çalışmaları’, ‘Toplumsal Farkındalık ve İstekli Ahenk Düzeyinin Yükseltilmesi’, ‘Kurumlar Ortası İşbirliğinin ve Bilgi Paylaşımının Geliştirilmesi’, ‘Hukuki, İdari ve Teknik Tedbirlerin Alınması’ ve ‘Denetim Kapasitesinin Artırılması’ başlıkları altında toplam 44 hareket yer aldı. Hazine ve Maliye Bakanlığı Risk Tahlili Genel Müdürlüğü sorumluluğunda öteki kamu kurum ve kuruluşları ile birlikte hareket planında yer alan konular hayata geçirilecek.
Bu kapsamda; makro ve sektörel seviyede kayıt dışı iktisat boyutu ölçüm çalışmaları yürütülecek ve tahlil raporları hazırlanacak. Kayıt dışı iktisattan kaynaklanan vergi açığı hesaplama çalışmaları vergi tipleri bazında yürütülecek. Mükellef bilgi anketi uygulaması hayata geçirilecek. Birinci ve ortaöğretim seviyelerinde vergi ve toplumsal güvenlik şuurunun oluşturulmasına yönelik eğitimler verilecek. Korsan yayınlarla gayret kapsamında, vilayet kontrol komiteleri tarafından gerçekleştirilen kontrol sonuçları ile hakkında tutanak tutulan kişi ve işletme bilgileri ilgili kurumlarla paylaşılacak.
HAL KAYIT SİSTEMİNİN ENTEGRASYONU SAĞLANACAK
Yaş zerzevat ve meyvelerin üretim ve pazarlanmasında kayıt dışılığın önlenmesi ve daha aktif risk tahlili çalışmalarının yürütülebilmesi emeliyle Hal Kayıt Sistemi’nin, Çiftçi Kayıt Sistemi ve e-fatura, e-arşiv fatura, e-müstahsil üzere mali elektronik uygulamalarla entegrasyonu sağlanacak. Tüm kooperatif ve üst kuruluşların, kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda erişilebilmesine ve merkezi bir data tabanı oluşturulmasına imkan sağlayan Kooperatif Bilgi Sistemi’nin kurulması ve bu kapsamda elde edilecek dataların yetkili üniteler ile paylaşılması sağlanacak. ‘Belediye Gelirleri Kanunu’ kapsamında vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi emeliyle işe başlama, işi bırakma ve adres değişikliği bildirimlerinin belediyeler ile paylaşılması sağlanacak.
YENİ ÇALIŞMA MODELLERİNE DÜZENLEME YAPILACAK
Esnek-uzaktan çalışma modelleri başta olmak üzere yeni çalışma modellerine yönelik mevzuat gözden geçirilerek gerekli yasal düzenlemelerin yapılması sağlanacak. Patronların fiyat ödemelerini bankalar üzerinden gerçekleştirmesi sağlanacak. Kayıt dışı istihdamla gayret siyasetleri çerçevesinde, kayıt dışı emekçi çalıştıranların kamu ihalelerinden yasaklanması ve yatırım-teşvik uygulamalarından yararlanmasının önlenmesi emeliyle mevzuat gözden geçirilerek gerekli yasal düzenlemelerin yapılması sağlanacak. Yeni gelişen teknolojiler ile ortaya çıkan kripto ve e-pin üzere varlıklar takip edilerek bu varlıkların ekonomik, teknolojik ve hukuksal alt yapısı oluşturulacak.
ÜRÜN TAKİP SİSTEMİ KURULACAK
Başta besin ve tarım eserleri ile inşaat materyalleri olmak üzere ticarete bahis eserlerin, kesin tüketimine kadar gerçekleşen tüm etaplarının izlenebilmesi maksadıyla eşsiz kod üretilerek eser hareketlerinin izlenebileceği bir Eser Takip Sistemi (ÜTS) kurulacak. Akaryakıt istasyonlarında gerçekleştirilen süreçlerde vergi güvenliğini sağlamak ve kontrol aktifliğini artırmak maksadıyla istasyonlarda Taşıt Tanıma Sistemi kurulacak. Etil alkolün amacı dışında kullanımını önlemek gayesiyle mevzuat gözden geçirilerek gerekli yasal düzenlemelerin yapılması sağlanacak ve takip sistemi kurulacak. Sözleşme dışı üretilen yaprak tütünlerin alan ve ölçü istikametinden tespitine yönelik gerekli alt yapı ve mevzuat çalışmaları yürütülecek.
DİJİTAL ÖDEME ARAÇLARI TEŞVİK EDİLECEK
Katılım bankaları tarafından kullanılan Merkezi Fatura Kayıt Sistemi’nin mevduat bankalarınca da kullanımı sağlanacak. Bu suretle kredilerin, sisteme girilecek fatura ve gibisi tevsik edici evraklar ile finansmanın mahiyetine uygun formda kullanımı sağlanacak. Nakit yerine banka yahut kredi kartı, dijital ödeme araçları ve öbür ödeme seçeneklerinin kullanımının yaygınlaştırılmasına yönelik teşvik edici uygulamalar hayata geçirilecek. Hizmet dalında nakit kullanımının ağır olduğu faaliyetler tespit edilerek bu faaliyetlerde önleyici ve özendirici önlemlerle nakit kullanımını azaltacak düzenlemeler hayata geçirilecek. Bürokratik süreçlerin kısaltılması, mükelleflerin vakit ve emek maliyetini azaltarak vergiye ahengin artırılması ve geçersiz teminat mektubu kullanımının engellenmesi maksadıyla mükellefler tarafından vergi dairelerine verilen teminat mektuplarının elektronik ortamda alınması, teyit edilmesi, iade edilmesi ve gerektiğinde çözülmesine yönelik hukuksal ve teknik alt yapı oluşturulacak.
ADLİ KABAHAT KAPSAMINA ALINACAK
Tütün, tütün mamülleri ve alkollü içkilere yönelik kaçakçılıkla uğraşta, saha, kontrol ve tahlil çalışmalarında tespit edilen konular kapsamında mevzuat gözden geçirilerek gerekli yasal düzenlemelerin yapılması sağlanacak. Bu kapsamda, piyasaya bandrolsüz arz edilen makaronlar sebebiyle kayba uğratılan vergilerin ödenmesine yönelik müteselsil sorumluluk getirilecek. Bununla birlikte, vergi güvenliğinin sağlanması maksadıyla kullanım zaruriliği getirilen özel etiket ve işaretlerle eserlerin etiketlenmesi, işaretlenmesi, etiketlenen yahut işaretlenen eser bilgilerinin data merkezlerine aktarılmasını sağlayan sisteme, fizikî yahut bilişim yoluyla müdahale edilmesi isimli cürüm kapsamına alınacak. Vergi kayıp ve kaçağına yönelik ihbar ve şikayet sisteminin daha aktif ve verimli hale getirilmesi emeliyle sistemsel ve yasal düzenlemeler gözden geçirilerek gerekli çalışmalar yapılacak.
KİRA KONTRATLARI E-DEVLET’TE DÜZENLENECEK
Motorlu araç ticaretinde vergi güvenliğinin sağlanabilmesi amacıyla yordam ve esasları düzenlenecek ilgili mevzuat kapsamında, vergi kaybına sebebiyet verme potansiyeli olduğu bedellendirilen mükelleflerden teminat istemeye yönelik düzenlemeler hayata geçirilecek. Kira kontratlarının e-Devlet Kapısı üzerinden düzenlenmesi sağlanacak. Anlık Ödeme Sistemi’nin (FAST) kullanımı yaygınlaştırılacak. Data Paylaşımı ve Kontrol Uyum Konseyi oluşturulacak. Şura; bakanlıkların görevleri kapsamında gereksinim duydukları bilgilerin temini, koruması ve paylaşımı konularında usul ve temelleri belirleyerek kurumlar ortası uyumu sağlayacak. Yıllık müşterek ve münferit kontrol programları oluşturacak. Risk tahlili ve kıymetlendirme sonuçları ile münferit kontrol sonuçlarının paylaşılmasına yönelik tarz ve temelleri belirleyecek.