AKP milletvekilleri, Anayasa Mahkemesi’nin anayasaya alışılmamış bularak iptal ettiği düzenlemeyi tekrar Meclis’e kanun teklifi olarak sundu. Özelleştirilen limanların işletme hakkının 49 yıla uzatılmasını öngören teklif, Katarlıları yakından ilgilendiriyor.
Anayasa Mahkemesi (AYM), özelleştirilen Denizcilik İşletmeleri AŞ (TDİ) ve Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü’ne (TCDD) ilişkin kimi limanlardan 49 yıldan az vadeli işletme müddeti olanlarının kontrat mühletinin ihalesiz olarak 49 yıla uzatılmasını öngören yasal düzenlemeyi iptal etti ve 20 Temmuz 2022 tarihli kararın münasebeti Resmi Gazete’de 2 Ağustos 2022 günü yayımlandı.
CHP’li Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç öncülüğünde 133 milletvekili tarafından yapılan başvuruyu inceleyen AYM, iptal kararının münasebetini mevcut özelleştirme mukavelesinin tarafları dışında istekli olan öteki bireylerin ek mukaveleye taraf olabilme imkanının engellenmesinin hür rekabet ve eşitlik unsurlarıyla bağdaşmadığını ve limanların gerçek özelleştirme bedellerine ulaşılmasını da engelleyebilecek nitelikte olduğu tarafında görüş bildirdi.
AYM ayrıyeten, kelam konusu kuralın vakit kaybı yaşanmadan yapılacak yatırımlar ile limanların rekabet güçlerinin korunması istikametindeki münasebeti gözetildiğinde, farklı muamelenin objektif ve makul bir temele dayandığının söylenemeyeceğini belirtti.
AYM, 7350 sayılı kanunla 4046 sayılı özelleştirme uygulamaları hakkında kanuna eklenen süreksiz 30 hususun bahse mevzu düzenlemeleri içeren 1. 2. ve 3. fıkralarının anayasaya muhalif olduğuna ve iptaline oybirliğiyle karar verdi.
YENİDEN MECLİS’E GELDİ
AKP’li milletvekilleri AYM’nin bu iptal kararına karşın, 20 Ekim 2022 günü TBMM Başkanlığına sundukları Vergi Yöntem Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ne, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’da limanların işletme mühletlerine ait düzenleme yapan bir husus ekledi.
Buna nazaran, Türkiye Denizcilik İşletmeleri Anonim Şirketi ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğüne ilişkin birtakım limanların işletme hakkı verilmesi/devri usulüyle özelleştirilmeleri sonucunda imzalanan 49 yıldan az periyodik kontrat mühletleri, en geç 15 gün içerisinde mali bilgileri gösteren yeminli mali müşavirlerce tasdik edilmiş dokümanlarla birlikte müracaatta bulunulması ve öteki koşulları yerine getirmeleri şartıyla, hakkın başlangıç tarihinden itibaren ve bir sefere mahsus olmak üzere 49 yıla kadar uzatılacak.
KATARLILARA YARAYACAK
Yasa teklifinin Katar Emiri’nin geçtiğimiz hafta yaptığı Türkiye ziyareti sonrasında Meclis’e sunulması dikkat çekti.
Antalya Limanı’nın işletmesi 2020 yılında 140 milyon dolar karşılığında Küresel Ports Holding tarafında Katarlı QTerminals şirketine 2028 yılına kadar devredilmişti. Teklif yasalaşırsa Asya ve Orta Doğu dahil olmak üzere global pazarlara yönelik kargo konteynerleriyle genel ve dökme yük konusunda değerli bir pozisyona sahip olan Antalya limanı 2047 yılına kadar Katarlılar tarafından işletilmeye devam edecek.
Söz konusu yasa kapsamında beşi TCDD, 13’ü Türkiye Denizcilik İşletmeleri bünyesinde olmak üzere 18 liman var. Bunlara Mersin, İskenderun, Bandırma, Derince, Antalya, Galataport, Çeşme, Trabzon, Tekirdağ ve Marmaris dahil.
| Liman | Özelleştirme yılı | Bitiş tarihi | İşletmecisi | Ek süre | Yeni mukavele bitişi |
| Antalya | 1998 | 2028 | Qterminals (Katar) | 19 yıl | 2047 |
| Alanya | 200 | 2030 | Alidaş | 19 yıl | 2049 |
| Hopa | 1997 | 2027 | Park Denizcilik (Ciner) | 19 yıl | 2046 |
| Galataport | 2013 | 2043 | Doğuş-Bilgili | 19 yıl | 2062 |
| Kuşadası | 2003 | 2033 | Global Ports | 19 yıl | 2052 |
| Çeşme | 2003 | 2033 | Ulusoy | 19 yıl | 2056 |
| Mersin | 2007 | 2043 | PSA (Singapur)-Akfen | 13 yıl | 2061 |
| İskenderun | 2012 | 2048 | Limak | 13 yıl | 2046 |
| Sinop | 1997 | 2036 | Çakıroğlu AŞ. | 10 yıl | 2046 |
| Ordu | 1997 | 2036 | Çakıroğlu AŞ. | 10 yıl | 2046 |
| Tekirdağ | 1997 | 2027 | Akport AŞ. | 19 yıl | 2046 |
| Rize | 1997 | 2027 | Riport AŞ. | 19 yıl | 2046 |
| Marmaris | 2000 | 2030 | Marmaris Liman İşl. | 19 yıl | 2049 |
| Dikili | 2003 | 2033 | Dikili Liman AŞ. | 19 yıl | 2052 |
| Derince | 2015 | 2054 | Safi Katı Yakıt | 10 yıl | 2064 |
| Trabzon | 2003 | 2033 | Albayrak Grubu | 19 yıl | 2052 |
| Taşucu | 2021 | 2061 | Cey-Nak Grup | 9 yıl | 2070 |