Ondokuzmayıs Üniversitesi iş birliğinde 2017 yılında başlatılan “Karadeniz Bölgesinde Isırgan Tarımının ve Teknolojisinin Yaygınlaştırılması Projesi”, Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Kemal Ayan uyumunda yürütüldü.
Projede birinci olarak Batı Karadeniz ve Doğu Karadeniz’deki kimi vilayetlerden 500 ile 1000 rakımlı bölgelerden fide örnekleri alındı.
Samsun, Ordu ve Giresun’da oluşturulan deneme alanlarında bitkiler sap kalınlığı, uzunluk ve randıman bakımından incelendi.
Giresun ve Samsun’da seçilen 150 bitki, tohum elde etmek emeliyle Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesindeki gen bankasına gönderildi.
Bu süreçte ısırganın dokumacılık, boya, kozmetik, ziraî ilaç, ziraî gübre ve ikramlık eşya üretiminde kullanımı için çalışmalar yapıldı. Bu çalışmalara yöre halkı da katıldı.
Proje sonunda da ısırgan tarlaları oluşturuldu, ısırgan mantısı ve ısırganlı eriştenin de ortalarında bulunduğu 30 çeşit ısırgan yemeği geliştirildi, ısırgandan boya üretilerek dokuma firmalarına gönderilmeye başlanıldı, bitkiden iplik de yapıldı.
Proje kapsamında, Türkiye’nin birinci ve en geniş ısırgan gen havuzu oluşturularak kayıt altına alındı. Ayrıyeten “Isırgan Dostluğu” kümesi kurularak, ısırganın kimyasallarla yok edilmesi gereken yabancı bir ot olmadığı, bilakis dost ve yararlı bir bitki olduğu tarafında farkındalık oluşturulmaya çalışıldı.
DOKAP Bölge Kalkınma Yönetimi Lideri Hakan Gültekin, AA muhabirine, elleri, kolları yakan bir bitki olarak bilinen ısırganla ilgili projenin Ondokuz Mayıs Üniversitesinin kendilerine başvurmasıyla başladığını söyledi. Gültekin, “Isırgan, ilaç, boya, dokuma ve gastronomiye kadar birçok alanda kıymetlendirilmesi gereken bir bitki. Üniversitedeki pahalı hocalarımız bu çalışmaları yaptı ve çok çeşitli envanter çalışması oldu” dedi.
“Biz temellerini attık. Bu komplike bir çalışma. Gen bankasının oluşturulması, ticari alanlarla ilgili kesim uzmanlarıyla çalışmaların yapılması… bunların hepsini değerlendirdiğimizde önemli bir kademe kaydetti. Bundan sonra sektörel olarak, dokumada, ilaçta ve besinde kullanılmasıyla ilgili süreçler daha da sürat kazanacaktır. Biz bir potansiyelin nasıl değerlendirileceğini ortaya koyduk, bundan sonraki süreçte üniversiteler ve dallar üzerine koyarak devam edecekler.”
AVRUPADA 20-25 YIL EVVEL GELİŞTİRİLDİ
Projede dokumacılığın birinci öncelik olduğuna dikkati çeken Gültekin, Avrupa’da ısırganla ilgili 20-25 yıl evvel birçok eser geliştirildiğini kaydetti.
Gültekin, Isırgan Dostluğu kümesine da değinerek, “Isırganı tarlalarda, bahçelerde yok etmekle ilgili tabiata da ziyan veren bir ilaç bölgede kullanılıyor. Bunun kullanılmaması lazım zira ısırgan yok oluyor, arılar ölüyor, toprağı öldürüyoruz, tahminen de bu ilaçlama birçok hastalığın da başlangıcıdır. Isırganı yok etmeyelim, yöre halkına katma bedel sağlayacak yeni bir alan açıldı, bunun muştusunu vermek istiyorum.” dedi.